Rozważania zawarte w książce koncentrują się wokół czterech obszarów tematycznych. Pierwszy z nich dotyczy szeroko rozumianej roli samorządu terytorialnego w systemie politycznym. Odnaleźć tu można teksty odnoszące się zarówno do filozofii działania samorządu, jak i rozwoju poszczególnych jego szczebli. Z kolei w części drugiej zawarte są refleksje skupiające się na funkcjonowaniu samorządów w wybranych krajach.

Poszczególni autorzy prezentują doświadczenia amerykańskie i zachodnioeuropejskie w reformowaniu samorządów oraz problemy związane z restytucją administracji lokalnej w innych państwach byłego bloku wschodniego. W trzeciej części pracy dokonano analizy zagadnień rozwoju lokalnego i regionalnego. Autorzy zawartych w niej artykułów koncentrują się przede wszystkim na problemie efektywności działania polskich jednostek samorządowych, wskazując zarówno dobre praktyki, jak i obszary wymagające dalszych reform.

Publikację zamykają rozważania dotyczące relacji między samorządem a społeczeństwem. Podnoszone tu kwestie odnoszące się do problemu braku zaufania obywateli wobec instytucji samorządu, jak i trudnych relacji między lokalnymi władzami a mediami.