Pojednanie – to jedno z kluczowych wyzwań, przed którymi stoi nie tylko Europa, ale ludzkość. Za tym słowem kryją się dziesiątki milionów ofiar, ludzi zamordowanych, ludzi, którzy zginęli w walce, rannych, ograbionych, zgwałconych, wygnanych. Pamięć o krzywdach wchodzi w konflikt z potrzebami i chęcią współpracy z innymi. Bez takiej współpracy nie można budować przyszłości. W naszej części Europy czystki etniczne podczas drugiej wojny światowej i po jej zakończeniu, a następnie totalitarna cenzura wraz z propagandą oficjalnej przyjaźni między budującymi socjalizm narodami – doprowadziły do pozornego wygaszenia różnych antagonizmów.

Książka zawiera wyniki badań przeprowadzonych przez międzynarodowy zespół kierowany przez Jacka Kurczewskiego z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2010–2012 w wybranych rejonach wielokulturowych, takich jak Śląsk Cieszyński, Śląsk Opolski, dawne Inflanty Polskie, czyli wschodnia Łotwa, Ziemia Lwowska i Siedmiogród. W badaniach terenowych w wybranych miejscowościach ustalono aktualny stan stosunków między mieszkańcami różnych wyznań i różnych narodowości.

Ciągle jest część ludzi niewidzących szans na pojednanie i dobre stosunki ze swymi sąsiadami z mniejszości czy z narodami, które były historycznie sąsiadami w ramach wspólnot politycznych. Część badaczy podjęła zagadnienia bardziej ogólne – historyczne doświadczenia Kościołów w ich działaniu na rzecz pojednania w tej części Europy, nauczanie i praktyka pojednawcza bł. Jana Pawła II, znaczenie rytuałów masakry i rytuałów pojednania, efekty prawnych regulacji dotyczących rekompensat za wynikłe z przesiedleń straty i metodologię antropologii i socjologii pojednania, której próbę stanowi właśnie ta książka