Archetypy i nieświadomość zbiorowa to centralne pojęcia w koncepcji analitycznej Carla Gustava Junga. Ich genezę można prześledzić do najwcześniejszych jego publikacji.

Pojęcia te zaczęły się pojawiać w wielu późniejszych pracach junga; z wolna krystalizowały się pierwsze definicje, formułowane co i rusz na nowo, aż w końcu ukształtował się stabilny rdzeń teorii (w sensie "poglądu" w pierwotnym znaczeniu tego słowa).