Cywilizacja nosi w sobie ranę, którą zadały jej zbrodnie dokonane przez dwudziestowieczne totalitaryzmy. Skutki dokonanego ludobójstwa przytłaczają swoim rozmiarem i pozostają cały czas wyzwaniem dla rozumu. Liczba ofiar, rozmiar dokonanych zbrodni oraz sposoby eksterminacji wielkich rzesz ludzi były i są nadal powodem do zadania pytań fundamentalnych, na które nikt, jak dotąd, nie zdołał odpowiedzieć w sposób zadowalający. 

Uważam, że zaproponowane przeze mnie pojęcie „architektury zła” pozwala na uniknięcie metafizycznych sporów na temat wojennego losu Żydów. Ujęcie problemu Zagłady za pomocą pojęcia wyjątkowości uniemożliwia jakąkolwiek dyskusję w tej materii, gdyż w istocie sytuuje go poza rozumieniem. Z drugiej strony, zredukowanie Zagłady tylko do opisu faktów na nią się składających nie pozwala zatrzymać się nad kwestią zła oraz jego destrukcyjności. Osadzenie tego problemu w szerokim kontekście cywilizacyjnym i uznanie Holokaustu za finał procesu niemieckiej kolonizacji umożliwia jego porównanie z podobnymi praktykami stosowanymi przez inne narody, dzięki czemu nie da się winy Niemców ujmować w oderwaniu do współwiny całej cywilizacji, której Zagłada jest wspólnym brzemieniem.