Książka ukazuje dzieje archiwów polskich działających zarówno na ziemiach polskich, jak i poza granicami kraju w latach 1944–1989. Cezurą końcową jest rok, w którym odbyły się pierwsze po II wojnie światowej częściowo demokratyczne wybory (ich wyniki stały się początkiem końca Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej).

 

Pracę podzielono na rozdziały, w których kolejno przedstawiono granice i ustrój Polski po 1945 r., organizację i zadania archiwów polskich do 1951 r., ich działalność po tym roku (czyli po wydaniu nowego dekretu o archiwach państwowych), a następnie po reformie administracyjnej 1975 r. i uchwaleniu w 1983 r. nowej ustawy o narodowym zasobie archiwalnym.

 

W dalszych jej częściach omówiono państwowy zasób archiwalny, m.in. jego gromadzenie, opracowanie, udostępnianie i popularyzację, a także zasób narastający i archiwa zakładowe, budownictwo archiwalne, problem kadr archiwalnych i ich kształcenia oraz – skrótowo – działalność naukową archiwów.

 

Rozważania kończy rzut oka na dzieje i zasób najważniejszych polskich archiwów państwowych w tym okresie oraz appendix, w którym przedstawiono sylwetkę profesora Andrzeja Tomczaka, przez prawie całe dojrzałe życie związanego zawodowo i naukowo z tworzoną po II wojnie światowej archiwistyką polską.