Książka przedstawia w sposób poglądowy, a jednocześnie ścisły, związki między ruchami Ziemi jako planety a obserwowanymi zjawiskami astronomicznymi i geofizycznymi, omawia metody pomiaru czasu i określania pozycji, w tym także astronawigacji.

Zawiera też zestaw zadań obliczeniowych oraz niezbędne do ich rozwiązywania tablice liczbowe

Podręcznik dla studentów geografii wyższych uczelni, zawierający podstawowe .wiadomości z zakresu astronomii sferycznej i praktycznej oraz astrofizyki.

Rozdziały:
Wstęp – astronomia dawniej i dziś
Astronomiczne wyznaczanie miejsca i czasu
1.Podstawowe układy współrzędnych w przestrzeni trójwymiarowej
2.Przemieszczenia układów współrzędnych
3.Obroty układu współrzędnych prostokątnych w zapisie tabelarycznym
4.Sfera niebieska i jej ruch dzienny
5.Cechy ogólne układów współrzędnych sferycznych
6.Współrzędne geograficzne
7.Podstawowe układy astronomicznych współrzędnych sferycznych
8.Horyzontalny układ współrzędnych
9.Gnomon
10.Półkole wierzchołkowe i kwadrant
11.Przyrząd uniwersalny lub teodolit
12.Poziomowanie teodolitu
13.Wyznaczanie wysokości teodolitem
14.Wyznaczanie południka teodolitem
15.Układ współrzędnych godzinnych
16.Związki układu godzinnego z horyzontalnym
17.Zegar słoneczny
18.Ekwatoriał
19.Trygonometria sferyczna
20.Układ współrzędnych równikowych równonocnych
21.Trójkąt paralaktyczny, wschody i zachody ciał niebieskich
22.Refrakcja atmosferyczna
23.Przejścia obiektów niebieskich przez lokalny południk
24.Kryteria doboru wzorów na wysokość kulminacji
25.Gwiazdy okołobiegunowe oraz wschodzące i zachodzące
26.Wyznaczanie szerokości geograficznej miejsca obserwacji i deklinacji gwiazd
27.Wyznaczanie szerokości geograficznej metodą Talcotta
28.Widomy ruch roczny Słońca na sferze niebieskiej
29.Przyczyny rocznego ruchu Słońca po ekliptyce
30.Niejednostajność ruchu Słońca po ekliptyce
31.Wieloletnia tabela współrzędnych równikowych Słońca (objaśnienie)
32.Granice stref klimatycznych
33.Pory roku
34.Układ współrzędnych ekliptycznych
35.Związki układu ekliptycznego z równonocnym
36.Świty i zmierzchy
37.Białe noce
38.Dnie i noce polarneĆwiczenia 79-84
39.Czasy miejscowe
40.Czas gwiazdowy
41.Czas prawdziwy słoneczny
42.Czas średni słoneczny i równanie czasu
43.Zamiana czasów miejscowych
44.Wyznaczanie szerokości geograficznej metodą Piewcowa
45.Obserwacyjne wyznaczanie miejscowego czasu gwiazdowego
46.Czas miejscowy a długość geograficzna
47.Strefy czasowe i granica daty
48.Wyznaczanie długości geograficznej
49.Zasady nawigacji astronomicznej
50.Sekstant morski i lotniczy
51.Zasięg widoczności i obniżenie horyzontu fizycznego
52.Graficzne wyznaczanie pozycji statku
53.Zmodyfikowana metoda graficzna
54.Ortodroma
55.Loksodroma
56.Wyznaczanie kursu α dla loksodromy
57.Kalendarz
58.Niejednostajność czasu wyznaczanego z obrotu Ziemi
59.Czas efemeryd, czas dynamiczny i czas atomowy
60.Zegary jako fizyczne wzorce czasu
61.Międzynarodowa służba czasu
62.Mechanika ruchów orbitalnych w układzie dwu ciał
63.Prędkość a orbita
64.Orbita eliptyczna
65.Elementy orbit
66.Perturbacje
67.Planeta podwójna Ziemia-Księżyc
68.Paralaksa geocentryczna
69.Dowody obserwacyjne ruchu orbitalnego Ziemi
70.Paralaksa heliocentryczna
71.Aberracja światła
72.Fazy księżyca i Ziemi
73.Zaćmienia w układzie Ziemia-Księżyc
74.Kształt i rozmiary Ziemi
75.Geodezyjne współrzędne geograficzne
76.Grawimetria
77.Wyznaczanie masy Ziemi
78.Geodezja satelitarna i inne zastosowania SSZ
79.Powierzchnia Księżyca; jego kształt i rozmiary
80.Wewnętrzna budowa globów Ziemi i Księżyca
81.Skutki fizyczne ruchu obrotowego Ziemi
82.Siła Coriolisa
83.Siła Coriolisa na obracającej się Ziemi
84.Siły przypływowe
85.Pływy morskie i inne
86.Przypływowe hamowanie Ziemi
87.Swobodna oś obrotu a moment bezwładności
88.Precesja obracającej się bryły
89.Precesja i nutacja wymuszona osi ziemskiej
90.Ruchy biegunów geograficznych
91.Ruch obrotowy Księżyca
92.Atmosfera Ziemi
93.Przezroczystość atmosfery ziemskiej
94.Pola magnetyczne Ziemi i Księżyca Układ planetarny, gwiazdy i ich układy
95.Materia w układzie planetarnym
96.Mechanika ruchów orbitalnych planet
97.Widome ruchy planet na tle gwiazd
98.Synodyczne i gwiazdowe okresy planet oraz ich odległości od Słońca
99.Fizyczne właściwości planet
100.Merkury
101.Wenus
102.Mars
103.Jowisz
104.Saturn, Uran i dalsze planety
105.Komety, meteoroidy i pył międzyplanetarny
106.Powstanie układu planetarnego
107.Gwiazdy
108.Źródła energii gwiazd
109.Transport energii we wnętrzu gwiazdy
110.Widmo gwiazdy i jej temperatura
111.Jasności widome i absolutne gwiazd
112.Wykres H-R
113.Ewolucja gwiazd
114.Budowa Słońca
115.Zjawiska obserwowane w fotosferze słonecznej
116.Chromosfera
117.Korona słoneczna
118.Promieniowanie radiowe Słońca
119.Korpuskularne promieniowanie Słońca
120.Ruchy gwiazd
121.Gwiazdy podwójne i układy wieloskładnikowe
122.Gwiazdy zmienne
123.Gwiazdy pulsujące
124.Gwiazdy wybuchające
125.Materia międzygwiazdowa
126.Gromady gwiazd
127.Budowa Galaktyki
128.Galaktyki
129.Radioźródła pozagalaktyczne i kwazary
130.Zagadnienia kosmologii
131.Poglądy kosmologiczne w XIX w.
132.Kosmologia w XX w

Tabele
1.Uśrednione momenty dni, do których odnoszą się współrzędne Słońca podane w tabeli 3
2.Zamiana dziesiętnych ułamków doby na godziny i minuty
3.Współrzędne równikowe Słońca
4.Półłuki dzienne obiektów punktowych z uwzględnieniem średniej refrakcji w horyzoncie
5.Refrakcja dzienna
6.Zamiana łukowej miary kąta na czasową
7.Współrzędne geograficzne miejscowości w Polsce
8.Współrzędne geograficzne wybranych miast świata
9.Rozkład czasów urzędowych (TS)
10.Układ Słoneczny
11.Najjaśniejsze gwiazdy
12.Wybrane stałe astronomiczne systemu IAU (1976 r.)