O autorkach (15)

Podziękowania od autorki (17)

Wstęp (19)

• O książce (19)
• Konwencje zastosowane w książce (20)
• Czego nie czytać (20)
• Naiwne założenia (20)
• Jak podzielona jest książka (21)
  • Część I: Podstawy biologii (21)
  • Część II: Rozmnażanie komórek i genetyka 3 porozmawiajmy o seksie, skarbie (21)
  • Część III: To malutki, ściśle zintegrowany świat (22)
  • Część IV: Obfitość układów. Budowa i funkcje organizmów zwierzęcych (22)
  • Część V: Niełatwo być zielonym. Budowa i fizjologia roślin (22)
  • Część VI: Dekalogi (22)
• Ikony użyte w książce (23)
• Co dalej (23)

CZĘŚĆ I: PODSTAWY BIOLOGII (25)

Rozdział 1: Zgłębianie świata ożywionego (27)

• Wszystko rozpoczyna się od komórki (27)
• Życie rodzi życie 3 rozmnażanie i genetyka (28)
• Poszukiwanie związku pomiędzy ekosystemem a ewolucją (29)
• Zaprzyjaźnienie się z anatomią i fizjologią zwierząt (29)
• Porównanie roślin do ludzi (30)

Rozdział 2: Metody badania życia (31)

• Żywe organizmy 3 dlaczego naukowcy się nimi zajmują oraz jak są definiowane (31)
• Poznawanie świata za pomocą obserwacji (33)
  • Wprowadzenie do metody naukowej (34)
  • Planowanie eksperymentu (36)
• Nauka jako źródło nieustannej wymiany nowych pomysłów (39)
• Wyszukiwanie informacji naukowych (40)
  • Dzienniki 3 nie tylko do zapisywania snów (40)
  • Podręczniki 3 podstawa dla ucznia (41)
  • Prasa popularna 3 nie zawsze rzetelna (41)
  • Internet 3 bogactwo informacji, ale nie zawsze dobrych (42)

Rozdział 3: Chemia życia (43)

• Co z tą materią? (43)
• Różnice pomiędzy atomami, pierwiastkami i izotopami (44)
  • Wy"Bohr"ne atomy (44)
  • Elementarność pierwiastków (46)
  • I zostały izotopy (47)
• Cząsteczki, związki chemiczne i wiązania (47)
• Kwasy i zasady (to nie nazwa zespołu heavymetalowego) (48)
  • "Ph"enomen skali pH (49)
  • Bufoniaste roztwory buforowe (50)
• Cząsteczki organiczne 3 podstawa życia (51)
  • Dostarczanie energii 3 węglowodany (51)
  • Życie staje się faktem 3 białka (54)
  • Rysowanie mapy komórki 3 kwasy nukleinowe (56)
  • Zapas budulca, energii i nie tylko 3 lipidy (58)

Rozdział 4: Żywa komórka (61)

• Podstawowe informacje o komórkach (61)
• Rzut okiem na prokarionty (63)
• Budowa komórki eukariotycznej (64)
• Komórki i organelle 3 to nie jest kolejny zespół gospelowy (66)
  • Jak zachować spójność 3 błona komórkowa (66)
  • Podpora komórki 3 cytoszkielet (70)
  • Sterowanie przedstawieniem 3 jądro (70)
  • Biosynteza białek 3 rybosomy (71)
  • Fabryka we wnętrzu komórki 3 siateczka śródplazmatyczna (71)
  • Przygotowanie produktów do wysyłki 3 aparat Golgiego (71)
  • Sprzątanie bałaganu 3 lizosomy (72)
  • Niszczenie toksyn 3 peroksysomy (72)
  • Zapewnianie energii w stylu ATP 3 mitochondria (72)
  • Przetwarzanie energii 3 chloroplasty (73)
• Przedstawiamy enzymy 3 rozruszniki reakcji chemicznych (73)
  • Pozostają takie same... (74)
  • ...przy jednoczesnym obniżeniu energii aktywacji (75)
  • Odrobina pomocy od kofaktorów i koenzymów (75)
  • Regulacja działania enzymów poprzez ujemne sprzężenie zwrotne (76)

Rozdział 5: Pozyskiwanie energii (77)

• Po co nam energia? (77)
  • Reguły rządzące energią (78)
  • Metabolizowanie cząsteczek (78)
  • Przenoszenie energii za pomocą ATP (79)
  • Żywność jako źródło materii i energii (80)
  • Zdobywanie żywności kontra wytwarzanie własnej (80)
• Fotosynteza, czyli jak przyrządzić jedzenie ze światła słonecznego, dwutlenku węgla i wody (82)
  • Przekształcanie energii pochodzącej z fundamentalnego źródła zasilania (83)
  • Łączenie materii i energii (84)
• Oddychanie komórkowe, czyli jak za pomocą tlenu przekształcić jedzenie w energię (84)
  • Rozkład składników pokarmowych (85)
  • Przenoszenie energii na cząsteczkę ATP (87)
• Energia a Twoje ciało (88)

CZĘŚĆ II: ROZMNAŻANIE KOMÓREK I GENETYKA 3 POROZMAWIAJMY O SEKSIE, SKARBIE (91)

Rozdział 6: Dziel, aby rządzić 3 podziały komórkowe (93)

• Rozmnażanie 3 nieprzerwany ciąg istnienia (93)
• Podstawy replikacji DNA (94)
• Podział komórki 3 odchodzi stare, przychodzi nowe (97)
  • Interfaza 3 wprowadzanie porządku (98)
  • Mitoza 3 jedno dla ciebie i jedno dla ciebie (100)
  • Mejoza 3 bez niej nie byłoby seksu, skarbie (102)
• Rozmnażanie płciowe a różnorodność genetyczna (106)
  • Mutacje (106)
  • Crossing-over (107)
  • Niezależna segregacja chromosomów (107)
  • Zapłodnienie (107)
  • Nierozdzielność chromosomów (108)
  • Różowe i niebieskie chromosomy (109)

Rozdział 7: Mendel byłby dumny 3 wprowadzenie do genetyki (111)

• Kilka słów o Twojej wyjątkowości 3 dziedziczone cechy oraz czynniki wpływające na dziedziczność (111)
• Klasztory i groch 3 prawa dziedziczenia Mendla (112)
  • Uzyskiwanie czystych linii macierzystych (113)
  • Analiza pokoleń F1 i F2 (113)
  • Interpretacja wyników uzyskanych przez Mendla (114)
• Mały słownik terminologii genetycznej (114)
• Rozwiązywanie genetycznych krzyżówek (116)
• Analiza cech u człowieka (117)
  • Rysowanie drzewa przodków (118)
  • Analiza różnych scenariuszy dziedziczenia (120)
  • Wnioski dotyczące cech (121)

Rozdział 8: Czytanie księgi życia 3 DNA i białka (123)

• Białka definiują cechy, a DNA definiuje białka (123)
• Droga od DNA, przez RNA, do białka 3 główny dogmat biologii molekularnej (124)
  • Przepisywanie informacji zawartej w DNA 3 transkrypcja (125)
  • Ostatnie szlify 3 modyfikacje posttranskrypcyjne RNA (127)
  • Tłumaczenie kodu na właściwy język 3 translacja (128)
• Pomyłki się zdarzają 3 konsekwencje mutacji (133)
• Kto ma geny, ten ma władzę 3 regulacja ekspresji genów (135)
  • Dostosowywanie się do zmian środowiskowych (136)
  • Doskonalenie się poprzez zróżnicowanie (136)

Rozdział 9: Projektowanie kodu 3 techniki obróbki DNA (139)

• Techniki wykorzystywane w obróbce DNA (140)
  • Cięcie DNA za pomocą enzymów restrykcyjnych (140)
  • Łączenie odcinków DNA pochodzących z różnych źródeł (140)
  • Rozdzielanie cząsteczek za pomocą elektroforezy żelowej (142)
  • Powielanie genu metodą PCR (143)
  • Odczytywanie genu za pomocą sekwencjonowania DNA (144)
• Tworzenie mapy ludzkich genów (144)
• Organizmy modyfikowane genetycznie (147)
  • Co zyskujemy dzięki GMO? (147)
  • Skąd się biorą obawy przed GMO? (148)

CZĘŚĆ III: TO MALUTKI, ŚCIŚLE ZINTEGROWANY ŚWIAT (151)

Rozdział 10: Różnorodność biologiczna i systematyka organizmów żywych (153)

• Różnorodność biologiczna 3 dzięki różnicom stajemy się coraz silniejsi (153)
  • Szanowanie bioróżnorodności (154)
  • Przegląd zagrożeń wynikających z działalności człowieka (154)
  • Wymieranie gatunków (155)
  • Ochrona bioróżnorodności (157)
• Poznaj swoich sąsiadów 3 omówienie rodzajów organizmów (158)
  • Niedocenieni bohaterowie 3 bakterie (158)
  • Bakteryjni imitatorzy 3 archeony (158)
  • Posmak czegoś znajomego 3 eukarionty (159)
• Wspinaczka po drzewie życia 3 systematyka organizmów (161)
  • Spacer po domenach (162)
  • Systematyzowanie życia na coraz mniejsze grupy (162)
  • Zabawa w nomenklaturę (165)

Rozdział 11: Obserwacja współzależności występujących pomiędzy organizmami (167)

• Ekosystemy spajają wszystko (167)
  • Biomy 3 wspólnoty życia (168)
  • Dlaczego nie możemy być przyjaciółmi 3 interakcje międzygatunkowe (169)
• Badanie populacji jest popularne w ekologii (170)
  • Podstawowe pojęcia stosowane w ekologii populacji (171)
  • Analiza rozwoju populacji (174)
  • Analiza populacji człowieka (177)
• Obieg materii i energii w ekosystemie (180)
  • Podążanie nurtem energii (182)
  • Obieg materii w ekosystemie (184)

Rozdział 12: Ewolucja gatunków w zmieniającym się świecie (189)

• W co dawniej wierzyli ludzie? (189)
• W jaki sposób Karol Darwin podważył dawne wierzenia na temat istot żywych? (190)
  • Zawdzięczamy to ptakom (191)
  • Ewolucja biologiczna według teorii Darwina (192)
  • Koncepcja doboru naturalnego (192)
• Dowody na istnienie ewolucji biologicznej (195)
  • Biochemia (196)
  • Anatomia porównawcza (196)
  • Rozkład geograficzny gatunków (197)
  • Biologia molekularna (198)
  • Zapis kopalny (198)
  • Dane obserwacyjne (199)
  • Datowanie izotopowe (199)
• Skąd tyle kontrowersji? Ewolucja a kreacjonizm (200)
• Ewolucja człowieka (202)
  • Odkrycia kopalne (202)
  • Dane z DNA (204)
  • Wyjątkowy, wielki mózg człowieka rozumnego (205)

CZĘŚĆ IV: OBFITOŚĆ UKŁADÓW. BUDOWA I FUNKCJE ORGANIZMÓW ZWIERZĘCYCH (207)

Rozdział 13: Refleksje nad podstawami fizjologii (209)

• Badanie procesów fizjologicznych na wszystkich poziomach życia (209)
• Być za pan brat z podstawowymi pojęciami fizjologicznymi (210)
  • Ewoluowanie ku doskonałości (211)
  • Sterowanie procesami fizjologicznymi w celu utrzymania homeostazy (211)
  • Przesyłanie informacji przez błony komórkowe (213)
  • Co się dostaje do środka, musi wydostać się na zewnątrz (213)

Rozdział 14: Podpora i ruch - układy kostny i mięśniowy (215)

• Iść, ciągle iść w zwierzęcym stylu (215)
• Rodzaje układów szkieletowych (216)
  • Analiza szkieletu kręgowców (216)
  • Kości, kostki i kosteczki (218)
  • Nastaw staw (219)
• Dlaczego mięśnie są tak ważne? (219)
  • Typy tkanki mięśniowej (221)
  • Skurcz mięśnia (221)

Rozdział 15: Płyniemy z prądem 3 układy oddechowy i krążenia (225)

• Wymiana gazowa 3 mechanizmy "oddychania" zwierząt (225)
  • Dyfuzja przez powłoki ciała (226)
  • Skrzela (227)
  • Układ tchawkowy (227)
  • Płuca (228)
• Krążenie 3 wejście dla składników odżywczych, wyjście dla śmieci (230)
  • Otwarte układy krążenia (231)
  • Zamknięte układy krążenia (231)
• Docieramy do serca prostych zwierząt (231)
  • Układ krążenia i serce pierścienic (232)
  • Układ krążenia i serce ryby (232)
• Budowa układu krążenia i serca człowieka (232)
  • Cykl sercowy (235)
  • Żeglowanie z prądem krwiobiegu (236)
  • Co sprawia, że serce bije? (238)
• Krew - szkarłatne złoto (239)
  • Elementy stałe spotykane w szkarłatnym płynie (239)
  • "Strumień" osocza w Twojej krwi (241)
  • Proces krzepnięcia krwi (241)

Rozdział 16: Sprawdzanie kanalizacji 3 układy pokarmowy i wydalniczy (243)

• Zdobywanie żywności i rozkładanie jej na czynniki pierwsze (243)
• Rodzaje układów pokarmowych (245)
  • Różnice pomiędzy niedrożnym a drożnym przewodem pokarmowym (245)
  • Jak często sięgać po posiłek? (245)
• Podróż po ludzkim układzie pokarmowym (246)
  • Najbardziej pracowity przystanek - jama ustna (247)
  • Co się dzieje we wnętrzu żołądka? (247)
  • Długa i wietrzna wędrówka po jelicie cienkim (248)
• Wchłanianie potrzebnych składników (249)
  • Transport związków odżywczych do komórek (249)
  • Kontrola stężeń glukozy (250)
• Co na obiad? Podejmowanie mądrych decyzji żywieniowych (250)
  • Węglowodany 3 winne łakomstwa (251)
  • Białka 3 Ty je niszczysz, one Cię tworzą (252)
  • Tłuszcze 3 niezbędne, ale w ograniczonej ilości (253)
  • Związki mineralne i witaminy 3 paliwo dla enzymów (254)
• Układ wydalniczy człowieka (255)
  • Anatomia i fizjologia jelita grubego (255)
  • Dociekanie sposobu, w jaki nerki pozbywają się azotowych produktów przemiany materii (256)

Rozdział 17: Szybka kontra 3 układ odpornościowy (259)

• Mikrobiologiczne spotkania najlepszego i najgorszego rodzaju (259)
  • Dobre bakterie wzmacniają kondycję (260)
  • Złe bakterie 3 szkodliwe dla zdrowia (260)
  • Wirusy 3 zło wcielone (261)
• Stworzona, by Cię chronić 3 odporność wrodzona (262)
  • Twoje najlepsze tamy 3 skóra i błona śluzowa (263)
  • Malutkie, lecz potężne cząsteczki obronne (264)
  • Poszukiwacze drobnoustrojów 3 komórki dendrytyczne (265)
  • Duzi i mali pożeracze najeźdźców 3 fagocyty (265)
  • Ograniczanie strat 3 stan zapalny (265)
  • Filtr płynów 3 układ limfatyczny (266)
• Nauka nie poszła w las 3 odporność nabyta (267)
  • Głównodowodzący 3 limfocyty T (268)
  • Maszerujący żołnierze 3 limfocyty B i przeciwciała (269)
  • Komórkowi zabójcy 3 limfocyty T cytotoksyczne (270)
• Jak wesprzeć układ odpornościowy? (270)
  • Zabijanie bakterii za pomocą antybiotyków (270)
  • Wykorzystywanie wirusów do walki z bakteriami chorobotwórczymi (271)
  • Zwalczanie wirusów za pomocą leków przeciwwirusowych (272)
  • Wyprzedzanie infekcji za pomocą szczepionek (273)
• Starzenie się i choroby 3 zmiany w układzie odpornościowym (274)

Rozdział 18: Układ nerwowo-hormonalny 3 nadzwyczajni kurierzy (277)

• Zawiłości układu nerwowego (277)
  • Różnica pomiędzy ośrodkowym a obwodowym układem nerwowym (278)
  • Wszystkie drogi prowadzą do neuronu (280)
  • Przetwarzanie sygnału przez trzy rodzaje komórek nerwowych (281)
  • Nieświadome działanie (281)
• Cóż za doznanie! Mózg i pięć zmysłów (282)
  • Och, ten zapach 3 zmysł węchu (283)
  • Mmm, mmm, pyszne 3 zmysł smaku (284)
  • Posłuchaj tego 3 zmysł słuchu (284)
  • Widzieć znaczy wierzyć 3 zmysł wzroku (285)
  • Boleśnie gorący temat 3 zmysł dotyku (286)
• Wędrówka trasą impulsów nerwowych (286)
  • Podróż od jednego końca do drugiego (286)
  • Przekazywanie impulsu pomiędzy dwoma neuronami (288)
• Układ dokrewny 3 nie wszystkie hormony szaleją (290)
  • Mechanizm działania hormonów (291)
  • Omówienie głównych funkcji hormonów (291)

Rozdział 19: Podstawy rozmnażania 3 "produkcja" zwierząt (295)

• Rośnie jak na drożdżach 3 rozmnażanie bezpłciowe (295)
• Co się kryje za rozmnażaniem płciowym? (296)
  • Kilka słów na temat gamet (296)
  • Rytuały godowe oraz inne przygotowania do wielkiego zdarzenia (298)
  • Współżycie seksualne u ludzi (303)
• Jak "to robią" inne zwierzęta? (306)
• Rozwój nowej istoty ludzkiej (308)
  • Od pojedynczej komórki do blastocysty (308)
  • Do boju, zarodku! (310)
  • Rozwój płodowy i narodziny (310)
• Różnicowanie, rozwój i rozstrzyganie (311)
  • Zdolność przekształcania się w dowolny rodzaj komórki (312)
  • Czynniki wpływające na różnicowanie i rozwój (313)
  • Determinacja płci u człowieka (314)

CZĘŚĆ V: NIEŁATWO BYĆ ZIELONYM. BUDOWA I FIZJOLOGIA ROŚLIN (317)

Rozdział 20: Wesołe jest życie roślinki (319)

• Anatomia rośliny (319)
  • Tkanki roślinne (320)
  • Rodzaje roślin (320)
  • Rośliny zielne a drzewiaste (322)
• Pozyskiwanie materii i energii (323)
• Zrób to sam 3 rozmnażanie bezpłciowe (324)
• Mieszanie plemników z komórkami jajowymi 3 rozmnażanie płciowe (325)
  • Życie rośliny (325)
  • Budowa kwiatu (327)
  • Przebieg zapylenia i zapłodnienia (327)
  • Od zygoty do zarodka (329)
  • Tarcza dla zarodka 3 nasiona (329)

Rozdział 21: Odrobina fizjologii roślin (331)

• Sposoby transportowania substancji odżywczych, płynów i cukrów w organizmie roślinnym (331)
  • Przegląd substancji odżywczych niezbędnych roślinie do przetrwania (332)
  • Transport wody i substancji mineralnych w górę łodygi (333)
  • Przenoszenie cukrów wzdłuż całej rośliny wewnątrz łyka (334)
  • Gospodarka wodna roślin (335)
• Sygnalizacja hormonalna u roślin (337)

CZĘŚĆ VI: DEKALOGI (339)

Rozdział 22: Dziesięć wielkich odkryć biologicznych (341)

• Obserwacja niedostrzegalnego (341)
• Wytworzenie penicyliny, pierwszego antybiotyku (341)
• Ochrona ludzi przed czarną ospą (342)
• Określenie struktury DNA (342)
• Znajdowanie i zwalczanie uszkodzonych genów (342)
• Odkrycie współczesnych praw dziedziczenia (343)
• Teoria ewolucji (343)
• Sformułowanie teorii komórkowej (343)
• Transfer energii w cyklu Krebsa (344)
• Powielanie DNA w procesie PCR (344)

Rozdział 23: Dziesięć sposobów, w jakie biologia wpływa na Twoje życie (345)

• Zapewnianie pokarmu (345)
• Zaprzęganie drobnoustrojowych enzymów do pracy (346)
• Projektowanie genów (346)
• Wykorzystywanie paliw kopalnych (346)
• Wywoływanie i leczenie chorób zakaźnych (347)
• Walka o przetrwanie (347)
• Zapewnianie dostępu do czystej wody (347)
• Zmiany fizyczne i psychiczne (348)
• Powstanie antybiotykoodpornych szczepów bakterii (348)
• Problem wymierania (348)

Skorowidz (349)