Cesarstwo bizantyńskie prawie zawsze było gotowe do walki i często musiało walczyć o przetrwanie. Przez większość jego dziejów temy - okręgi wojskowe zasiedlone przez żołnierzy i podległe wyższym dowódcom wojskowym – pełniły zarazem rolę jednostek administracyjnych.

Mniej więcej dwie trzecie cesarzy dowodziło wojskiem przed lub po objęciu tronu. To uznanie przez armię, nie więzy dynastyczne czy akt intronizacji, czyniło człowieka monarchą. Armia zrzuciła z tronu ponad dwudziestu władców, a wielu innych próbowała zrzucić. Była duża i kosztowna, lecz ogólnie rzecz biorąc spełniała powierzone jej zadanie.

Utrzymała niemal wszystkie ziemie cesarstwa w czwartym i piątym wieku, w szóstym podbiła tereny o powierzchni równej niemal połowie cesarstwa, obroniła połowę pierwotnego terytorium podczas wściekłych najazdów w następnych dwóch stuleciach, a do wieku jedenastego podwoiła wielkość imperium z VIII w. Mimo iż przegrała zaskakująco wiele bitew, zdołała przetrwać i zapewnić przetrwanie państwu.