Tytuł: | Edukacja zdrowotna Wydanie 2 | | Autor: | Barbara Woynarowska | | ISBN: | 978-83-01-16457-7 | | Ilość stron: | 608 | | Data wydania: | 11/2010 (wydanie 2) | | Format: | 16.5x23.5cm | | Wydawnictwo: | PWN | |
| Cena: | 69.00zł | |
Podręcznik przedstawia teorię i metodykę współczesnej edukacji zdrowotnej. Omawia głowne definicje, podejścia i koncepcje zdrowia oraz sposoby promocji prozdrowotnego stylu życia. Przybliża też historię, ewolucję i podstawy teoretyczne dyscypliny.
Ponadto książka zawiera przykłady ćwiczeń i scenariuszy zajęć, narzędzia do ewaluacji wyników oraz literaturę przedmiotu, w tym dostępne programy edukacyjne. Podręcznik ujmuje edukację zdrowotną w szerokim kontekście współczesnej promocji zdrowia.
Dostarcza praktycznych wskazówek metodycznych ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia psychicznego, zapobiegania zachowaniom ryzykownym i edukacji seksualnej.
Rozdziały:
Część I. Edukacja zdrowotna – podstawy teoretyczne i metodyczne
ROZDZIAŁ 1. Zdrowie 17 1.1. Definiowanie zdrowia i choroby 18 1.1.1. Definiowanie zdrowia profesjonalne i potoczne 18 1.1.2. Zdrowie jako kategoria pozytywna 24 1.1.3. Definiowanie choroby 25 1.2. Modele zdrowia 26 1.2.1. Biomedyczny model zdrowia 26 1.2.2. Holistyczne podejście do zdrowia 27 1.2.3. Model salutogenezy A. Antonovsky’ego 32 1.3. Mierniki zdrowia 36 1.4. Zdrowie jako wartość i zasób dla jednostki i społeczen´stwa 37 1.5. Jakość życia związana ze zdrowiem 41
ROZDZIAŁ 2. Czynniki warunkujące zdrowie i dbałość o zdrowie 44 2.1. Czynniki warunkujące zdrowie i zmiany w ich postrzeganiu 44 2.2. Czynniki ryzyka i czynniki chroniące 47 2.3. Styl życia i zachowania zdrowotne 50 2.3.1. Prozdrowotny styl życia 51 2.3.2. Zachowania zdrowotne 52 2.3.3. Charakterystyka zachowan´ zdrowotnych dorosłych Polaków 55 2.4. Wsparcie społeczne 63 2.4.1. Definicje i rodzaje wsparcia społecznego 63 2.4.2. Kapitał społeczny 65 2.5. Czynniki społeczno-ekonomiczne 67 2.6. Opieka zdrowotna 68 2.7. Dbałość ludzi o własne zdrowie 70 2.7.1. Sposoby dbania o zdrowie w społeczen´stwie polskim 71 2.7.2. Przyczyny bierności wobec zdrowia 71 2.7.3. Niektóre uwarunkowania dbałości o zdrowie 72 2.7.4. Healthism – nadmierna koncentracja na zdrowiu 74
ROZDZIAŁ 3. Z dziejów edukacji zdrowotnej w Polsce 76 3.1. Periodyzacja dziejów edukacji zdrowotnej w Polsce 76 3.2. Twórcy, ich dzieła i myśli 78 3.3. Znaczące organizacje, instytucje i projekty 89 3.4. Czasopisma naukowe i fachowe 95
ROZDZIAŁ 4. Koncepcje i podstawy teoretyczne edukacji zdrowotnej 98 4.1. Terminologia i definicje 98 4.1.1. Nazwy i ich ewolucja 98 4.1.2. Definicje 102 4.1.3. Podstawowe pojęcia 103 4.2. Cele i oczekiwane efekty 107 4.3. Koncepcje i modele 108 4.4. Teorie wykorzystywane w edukacji zdrowotnej 111 4.5. Etyczne aspekty edukacji zdrowotnej 121
ROZDZIAŁ 5. Edukacja zdrowotna a terapia i profilaktyka chorób oraz promocja zdrowia 5.1. Rola edukacji zdrowotnej w terapii chorób 127 5.2. Edukacja zdrowotna a profilaktyka 127 5.3. Promocja zdrowia 129 5.3.1. Geneza promocji zdrowia 130 5.3.2. Definicje 131 5.3.3. Strategia działania 132 5.3.4. Podejścia i metody działan´ 133 5.3.5. Modele promocji zdrowia 135 5.3.6. Edukacja zdrowotna jako kluczowy komponent promocji zdrowia 137 5.4. Profilaktyka a promocja zdrowia 138
ROZDZIAŁ 6. Metodyka edukacji zdrowotnej 140 6.1. Planowanie i ewaluacja w edukacji zdrowotnej 141 6.1.1. Etapy planowania programu edukacji zdrowotnej 141 6.1.2. Zasady układania scenariusza zajęć 148 6.1.3. Ewaluacja w edukacji zdrowotnej 150 6.2. Tworzenie warunków do uczenia się 154 6.2.1. Komunikowanie jako podstawa uczenia się – nauczania 154 6.2.2. Rola i kompetencje osób prowadzących edukację zdrowotną 161 6.2.3. Warunki, organizacja i klimat sprzyjające dobremu komunikowaniu i uczeniu się 6.3. Metody wspomagania uczenia się 173 6.3.1. Rodzaje metod i technik uczenia się – nauczania 173 6.3.2. Zasady doboru metod i technik uczenia się – nauczania 180 6.3.3. Akcje i konkursy w edukacji zdrowotnej 187 6.3.4. Charakterystyka wybranych metod i technik 188 6.4. ś rodki dydaktyczne w edukacji zdrowotnej 199 6.4.1. środki dydaktyczne stosowane w edukacji zdrowotnej w ostatnich dekadach 199 6.4.2. Korzyści i ograniczenia w korzystaniu z Internetu 201 ROZDZIAŁ 7. Współpraca z mass mediami w edukacji zdrowotnej 205 7.1. Mass media jako z´ródła informacji o zdrowiu 205 7.2. Zasady skutecznego wykorzystywania mass mediów w edukacji zdrowotnej 207 7.3. Współpraca z mass mediami 208 7.4. Marketing społeczny i kampanie społeczne w promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej 211 ROZDZIAŁ 8. Edukacja zdrowotna w różnych siedliskach 215 8.1. Edukacja zdrowotna w rodzinie 215 8.1.1. Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży 216 8.1.2. Potrzeby w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej starszych członków rodziny 8.2. Edukacja zdrowotna w przedszkolu 223 8.3. Edukacja zdrowotna w szkole 227 8.3.1. Dzieje edukacji zdrowotnej w szkole w Polsce w ostatnim półwieczu 228 8.3.2. Aktualna sytuacja w szkolnej edukacji zdrowotnej w Polsce 234 8.3.3. Nowe rozwiązania w szkolnej edukacji zdrowotnej w niektórych krajach Europy 8.3.4. Szkoła promująca zdrowie 246 8.4. Edukacja zdrowotna w zakładach opieki zdrowotnej 254 8.4.1. Edukacja zdrowotna w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej– lekarza rodzinnego 8.4.2. Zadania pielęgniarki rodzinnej w edukacji zdrowotnej 256 8.4.3. Zadania pielęgniarki i higienistki szkolnej w edukacji zdrowotnej 259 8.4.4. Edukacja osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych 261 8.4.5. Szpital promujący zdrowie 264
Część II. Wybrane zagadnienia edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży w wieku szkolnym
ROZDZIAŁ 1. Dbałość o ciało (Barbara Woynarowska) 273 1.1. Postrzeganie i dbałość o ciało we współczesnym świecie 274 1.2. Uczenie się dbania o ciało w dziecin´stwie i młodości 275 1.3. Wybrane zagadnienia i propozycje zajęć 276 1.3.1. Dbałość o zęby 276 1.3.2. Samokontrola masy ciała 280 1.3.3. Pielęgnacja i samobadanie piersi 285 1.3.4. Samobadanie jąder 287 1.3.5. Ochrona przed nadmiernym nasłonecznieniem 289
ROZDZIAŁ 2. Zdrowe żywienie i aktywność fizyczna (Barbara Woynarowska) 294 2.1. Pojęcie zdrowego żywienia 295 2.2. Prozdrowotna edukacja żywieniowa 295 2.3. Edukacja żywieniowa w szkole 297 2.4. Wybrane zagadnienia i propozycje zajęć 300 2.4.1. Urozmaicenie posiłków 301 2.4.2. Umiarkowanie w jedzeniu 306 2.4.3. Uregulowane żywienie 310 2.4.4. Umiejętność przygotowania posiłków 312 2.4.5. Uprawianie sportu i inne formy aktywności fizycznej 313 2.4.6. Unikanie lub ograniczanie spożycia niektórych produktów 318 2.4.7. + Uśmiech 321
ROZDZIAŁ 3. Bezpieczen´stwo – zapobieganie urazom (Barbara Woynarowska) 325 3.1. Wypadki i urazy – definicje i epidemiologia 326 3.2. Profilaktyka urazów a promocja bezpieczen´stwa 328 3.3. Edukacja do bezpieczen´stwa 330 3.4. Edukacja do bezpieczen´stwa w szkole 330 3.5. Wybrane zagadnienia i propozycje zajęć 333 3.5.1. Samoocena własnych zachowan´ związanych z bezpieczen´stwem 334 3.5.2. Przyczyny urazów i sposoby ich eliminowania 336 3.5.3. Ocena i podejmowanie ryzyka 338 3.5.4. Identyfikacja zagrożen´ w najbliższym otoczeniu 341
ROZDZIAŁ 4. Seksualność – wybrane zagadnienia (Alicja Długołęcka) 343 4.1. Podstawowe pojęcia 344 4.1.1. Zdrowie seksualne i prokreacyjne 344 4.1.2. Prawa prokreacyjne i seksualne 346 4.1.3. Wychowanie i edukacja seksualna 347 4.2. Edukacja seksualna 352 4.2.1. Edukacja seksualna dzieci w wieku przedszkolnym 352 4.2.2. Edukacja seksualna dzieci w okresie wczesnoszkolnym 355 4.2.3. Biomedyczne podstawy edukacji seksualnej młodzieży 359 4.2.4. Psychoseksualne podstawy edukacji seksualnej młodzieży 364 4.2.5. Antykoncepcja i zapobieganie zakażeniom przenoszonym drogą płciową 367 4.2.6. Problemy osobiste i relacje interpersonalne 372 4.3. Zasady konstruowania i realizacji programów edukacji seksualnej młodzieży 380 4.3.1. Zasady konstruowania programów edukacji seksualnej 381 4.3.2. Ważne rady praktyczne 385 8 Spis treści
ROZDZIAŁ 5. Zdrowie psychospołeczne – wybrane zagadnienia 389 A. Zdrowie i dobrostan psychiczny (Lesław Kulmatycki) 391 5.1. Kondycja psychiczna dzieci i młodzieży 391 5.2. Złożoność i wieloznaczność zdrowia psychicznego 393 5.3. Kryteria zdrowia psychicznego 394 5.4. Dobrostan psychiczny 396 5.5. Propozycje zajęć 399 B. Emocje i stres (Lesław Kulmatycki) 403 5.6. Emocje 403 5.7. Radzenie sobie z negatywnymi emocjami 406 5.8. Stres 409 5.9. Strategie przeciwstresowe i mechanizmy obronne 412 5.10. Propozycje zajęć 418 C. Optymizm (Lesław Kulmatycki) 423 5.11. Optymiści i pesymiści 423 5.12. Optymistyczna postawa życiowa 424 5.13. Styl wyjaśniania 425 5.14. Wyuczona bezradność i granice optymizmu 427 5.15. Kształtowanie pozytywnego stosunku do świata 428 5.16. Propozycje zajęć 429 D. Poczucie tożsamości i własnej wartości (Maria Sokołowska) 434 5.17. Terminologia 434 5.18. Kształtowanie się obrazu „ja” i poczucia własnej wartości 435 5.19. Spostrzeganie siebie w relacjach z innymi 436 5.20. Wpływ wychowania na kształtowanie poczucia własnej wartości ucznia 437 5.21. Ocena szkolna jako czynnik oddziałujący na poczucie własnej wartości ucznia 439 5.22. Propozycje zajęć 440 E. Umiejętności życiowe (Maria Sokołowska) 444 5.23. Umiejętności życiowe i ich kształtowanie w edukacji zdrowotnej i innych działaniach szkoły 5.23.1. Definicja i rodzaje umiejętności życiowych 444 5.23.2. Planowanie edukacji służacej kształtowaniu umiejętności życiowych 447 5.23.3. Możliwości kształtowania umiejętności życiowych w polskiej szkole 453 5.24. Rozwijanie u uczniów wybranych umiejętności życiowych 456 5.24.1. Myślenie krytyczne i podejmowanie decyzji 456 5.24.2. Myślenie twórcze i rozwiązywanie problemów 460 5.24.3. Komunikacja interpersonalna 467 F. Chorzy psychicznie w społeczen´stwie (Krzysztof Ostaszewski) 471 5.25. Zaburzenia i choroby psychiczne 471 5.26. Stosunek społeczen´stwa do zaburzen´ i chorób psychicznych 475 5.27. Społeczny wizerunek osób chorych psychicznie 476 5.28. Działania na rzecz integracji osób z zaburzeniami psychicznymi i przeciwdziałanie stygmatyzacji 5.29. Propozycje zajęć 480
ROZDZIAŁ 6. Zapobieganie używaniu substancji psychoaktywnych 6.1. Zmiany w podejściu do problemów związanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych 6.2. Integralne podejście do profilaktyki używania substancji psychoaktywnych i innych zachowan´ problemowych młodzieży 6.3. Nowe i „stare” poziomy profilaktyki 489 6.4. Główne obszary profilaktyki używania substancji psychoaktywnych 492 6.4.1. Profilaktyka ukierunkowana na jednostkę 493 6.4.2. Profilaktyka ukierunkowana na środowisko społeczne 494 6.5. Profilaktyka oparta na naukowych podstawach 496 6.6. Strategie oparte na naukowych podstawach 499 6.6.1. Strategie wiodące 500 6.6.2. Strategie uzupełniające 504 6.7. Istotne elementy programów profilaktycznych 507 6.8. Wskazówki dotyczące ewaluacji 509 6.9. Propozycje zajęć 512
ROZDZIAŁ 7. Przeciwdziałanie agresji i przemocy wśród uczniów 7.1. Agresja i przemoc wśród dzieci i młodzieży – definicje, formy, częstość występowania 7.2. Podejścia wyjaśniające agresję i przemoc u dzieci i młodzieży 523 7.3. środowiskowe uwarunkowania agresji 530 7.4. Przyczyny i skutki zachowan´ agresywnych 534 7.4.1. Potrzeby zaspokajane przez zachowania agresywne 534 7.4.2. Charakterystyka sprawców i ofiar przemocy 535 7.4.3. Skutki zachowan´ agresywnych 537 7.5. Zapobieganie zachowaniom agresywnym uczniów 539 7.6. Umiejętności i strategie potrzebne do radzenia sobie w szkolnych sytuacjach agresji i przemocy
ANEKS. Propozycje ćwiczeń i zabaw (Lesław Kulmatycki) 549 A.1. ć wiczenia rozgrzewająco-integrujące 549 A.2. ć wiczenia energetyzujące 552 A.3. ć wiczenia relaksacyjne 553 A.4. ć wiczenia koncentracji 557 Bibliografia 560 Indeks nazwisk 585 Indeks rzeczowy 595
|