Celem zaproponowanego opracowania, mającego charakter jednocześnie poradnika dla praktyków i podrecznika dla studentów, jest przybliżenie zawiłych spraw związanych z wymuszaniem wykonania obowiązków podatkowych, a także środkami prawnymi pozwalającymi złagodzić uciążliwość egzekucji oraz skutecznie bronią się przed działaniami niezgodnymi z obowiązującym prawem.

Omówienie tych kwestii ma istotne znaczenie nie tylko z teoretycznego, ale również z praktycznego punktu widzenia. Współcześnie każde państwo demokratyczne posiada szeroki katalog środków wymuszających wykonanie obowiązków oraz środków zaskarżenia służących zapobieganiu bezprawnym działaniom organów administracji panstwowej. Ich skuteczność jest zależna jednak nie tylko od funkcjonowania kadry urzedniczej, ale również od poziomu świadomości prawnej obywateli. Założeniem przyjętym przez autora jest wskazanie z jednej strony optymalnej procedury związanej ze wszczęciem postępowania egzekucyjnego i stosowaniem środków egzekucyjnych, a z drugiej skutecznej obrony przed nadmierną dokuczliwością egzekucji oraz działaniami wykraczającymi poza normy prawne.

Rozdziały:

Rozdział I. Postępowanie zabezpieczające                                                  1
1. Przesłanki zabezpieczenia                                                                           1
1.1. Uwagi ogólne                                                                                     1
1.2. Brak płynności finansowej zobowiązanego                                        3
1.3. Unikanie wykonania przez zobowiązanego obowiązku przez nieujawnianie zobowiązañ powstających z mocy prawa lub nierzetelne prowadzenie ksiąg podatkowych                                     4
1.4. Dokonywanie przez zobowiązanego wyprzedaży majątku              7
1.5. Niezłożenie oświadczenia, o którym mowa w art. 39 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, mimo wezwania do jego złożenia albo niewykazanie w złożonym oświadczeniu wszystkich rzeczy lub praw podlegających ujawnieniu                                                         
1.6. Przesłanki zabezpieczenia zobowiązañ podatkowych przed terminem płatności                                                                            9
2. Wszczęcie i prowadzenie postępowania zabezpieczającego                      10
3. Sposoby zabezpieczenia określone w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji                                                                    12
4. Rodzaje postępowañ zabezpieczających                                                   18
5. Zakoñczenie postępowania zabezpieczającego                                        20
6. Sposoby zabezpieczenia określone w ustawie – Ordynacja podatkowa  21
7. Przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego mające odpowiednie zastosowanie w postępowaniu zabezpieczającym                                      23

Rozdział II. Czynności poprzedzające wszczęcie egzekucji administracyjnej                                                                                          27
1. Cel i sens czynności poprzedzających wszczęcie egzekucji administracyjnej                                                                                        27
2. Uprawnienia i obowiązki wierzyciela                                                       31
2.1. Uwagi ogólne                                                                                     31
2.2. Prawny obowiązek podjęcia czynności zmierzających do wszczęcia egzekucji                                                                       32
2.3. Kierowanie tytułu do właściwego organu egzekucyjnego                 35
3. Uprawnienia i obowiązki dłużnika                                                              37
4. Działania organu egzekucyjnego                                                               42
4.1. Organ egzekucyjny – zakres pojęcia                                                 42
4.2. Właściwośæ rzeczowa i miejscowa organów egzekucyjnych           45
4.3. Badanie dopuszczalności egzekucji administracyjnej                        49

Rozdział III. Postępowanie egzekucyjne                                                     53
1. Zasady ogólne – zakres pojęcia                                                                 53
2. Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego                                             58
2.1. Uwagi ogólne                                                                                     58
2.2. Zasada celowości                                                                               59
2.3. Zasada prawnego podjęcia czynności zmierzających do wszczęcia egzekucji                                                                                              61
2.4. Zasada stosowania środków przewidzianych w ustawie                    62
2.5. Zasada stosowania najmniej uciążliwego środka                             66
2.6. Zasada niedopuszczalności stosowania środka, gdy obowiązek został wykonany                                                                               67
2.7. Zasada poszanowania minimum egzystencji                                    68
2.8. Zasada zagrożenia (upominania)                                                       72
2.9. Zasada niezależności stosowania środków egzekucyjnych od środków represyjnych                                                                         73
2.10. Zasada pisemności                                                                           74
3. Zasady ogólne wynikające z KPA                                                              74
4. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego                                                    79

Rozdział IV. Egzekucja administracyjna                                                  81
1. Wszczęcie egzekucji                                                                                    81
2. Sposób prowadzenia egzekucji                                                                    85
2.1. Uwagi ogólne                                                                                     85
2.2. Pomoc Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeñstwa Wewnętrznego lub Agencji Wywiadu przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych                                                                   
2.3. Przymusowe otwarcie środków transportu zobowiązanego, lokali i innych pomieszczeñ zajmowanych przez zobowiązanego oraz schowków w tych środkach, lokalach i pomieszczeniach.              
2.4. Przeszukanie odzieży na osobie zobowiązanego oraz teczek, waliz itp. przedmiotów                                                                                  89
2.5. Wpis do rejestru dłużników                                                               91
2.6. Przywołanie świadka                                                                           93
2.7. Dokonywanie czynności egzekucyjnych w porze nocnej                94
3. Skutki wszczęcia egzekucji                                                                         97
3.1. Uwagi ogólne                                                                                     97
3.2. Naliczanie kosztów egzekucyjnych                                                  98
3.3. Usuwanie spod egzekucji składników majątkowych zajętych lub zagrożonych zajęciem                                                                 107

Rozdział V. Przeszkody w prowadzeniu egzekucji                                   109
1. Uwagi ogólne dotyczące prowadzenia egzekucji                                       109
2. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego                                               111
2.1. Przesłanki zawieszenia postępowania egzekucyjnego                     111
2.1.1. Wstrzymanie wykonania obowiązku                                       111
2.1.2. Odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej                         113
2.1.3. śmieræ zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego                                                       117
2.1.4. Utrata przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego              121
2.1.5. Żądanie wierzyciela                                                                 122
2.1.6. Inne przypadki przewidziane w ustawach                                  123
2.2. Skutki zawieszenia postępowania egzekucyjnego oraz przesłanki podjęcia zawieszonego postępowania                                                126
3. Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego                                               129
4. Wstrzymanie czynności egzekucyjnych                                                   132

Rozdział VI. Sposoby egzekucji                                                                    137
1. Uwagi ogólne                                                                                              137
2. Zasady stosowania środków egzekucji obowiązków pieniężnych           140
3. Uprawnienia organu egzekucyjnego po zastosowaniu środka egzekucyjnego                                                                                             143
4. Rodzaje środków egzekucji należności pieniężnych                                144
4.1. Egzekucja ze środków pieniężnych                                                 144
4.2. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę                                                145
4.3. Egzekucja ze świadczeñ z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej                           148
4.4. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych   150
4.5. Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych                             156
4.6. Egzekucja z praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi zapisanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych                           
4.7. Egzekucja z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych                                                                   163
4.8. Egzekucja z weksla                                                                          166
4.9. Egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej                                              169
4.10. Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością 173
4.11. Egzekucja z pozostałych praw majątkowych                                    175
4.12. Egzekucja z ruchomości                                                                  176
4.12.1. Uwagi ogólne                                                                       176
4.12.2. Zajęcie ruchomości                                                                178
4.12.3. Sprzedaż ruchomości                                                           182
4.13. Egzekucja z nieruchomości                                                             187
4.13.1. Uwagi ogólne                                                                       187
4.13.2. Zajęcie nieruchomości                                                         193
4.13.3. Opis i oszacowanie wartości nieruchomości                         195
4.13.4. Sprzedaż nieruchomości                                                        199
4.13.5. Przybicie                                                                              203
4.13.6. Przyznanie własności                                                           204
4.14. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego                                                                                      
4.15. Wyjawienie majątku                                                                          207
5.Środki egzekucji obowiązków niepieniężnych                                          209
5.1. Uwagi ogólne                                                                                     209
5.2. Grzywna w celu przymuszenia                                                            210
5.3. Wykonanie zastępcze                                                                         212
5.4. Odebranie rzeczy ruchomej                                                               214
5.5. Odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeñ   214
5.6. Przymus bezpośredni                                                                         216

Rozdział VII. środki zaskarżenia                                                              219
1. Uwagi ogólne                                                                                             219
2. Zarzuty                                                                                                         220
2.1. Okoliczności stanowiące podstawę zarzutu                                        221
2.1.1. Wykonanie lub umorzenie obowiązku w całości albo w części, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku                                                                               
2.1.2. Odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej                                            
2.1.3. Określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia                      223
2.1.4. Błąd co do osoby zobowiązanego                                            225
2.1.5. Niewykonalnośæ obowiązku o charakterze niepieniężnym   225
2.1.6. Niedopuszczalnośæ egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego                                     226
2.1.7. Brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia   228
2.1.8. Zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego          229
2.1.9. Prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny                                                                           229
2.1.10. Niespełnienie wymogów określonych w art. 27 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji                    230
2.2. Zasady wnoszenia zarzutów                                                             232
2.3. Zasady rozpatrywania zarzutu                                                           235
3. Wniosek o zwolnienie spod egzekucji                                                      238
4. Wyłączenie spod egzekucji                                                                          240
4.1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy wyłączenia spod egzekucji      240
4.2. Treśæ wniosku o wyłączenie spod egzekucji                                     242
4.3. Przebieg postępowania oraz skutki związane ze złożeniem wniosku o wyłączenie spod egzekucji                                                             244
5. Skarga                                                                                                         247
5.1. Uwagi ogólne                                                                                     247
5.2. Skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora                                                                                            248
5.2.1. Zakres przedmiotowy oraz treśæ skargi                                      249
5.2.2. Rozpatrzenie skargi na czynności egzekucyjne                       251
5.3. Skarga zobowiązanego na przewlekłośæ postępowania                      252
5.4. Skarga wierzyciela na przewlekłośæ postępowania                          253
6. Skarga na naruszenie przepisów o przeprowadzaniu licytacji                    254
7. Zażalenia                                                                                                    255
7.1. Uwagi ogólne                                                                                     255
7.2. Zażalenia na postanowienia wydawane na podstawie ustawy
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji                               256
7.2.1. Zażalenia na postanowienia wydawane w sprawie skargi na bezczynnośæ wierzyciela                                                   256
7.2.2. Zażalenia na postanowienia w sprawie zwolnienia z egzekucji składnikówmajątkowych zobowiązanego           256
7.2.3. Zażalenia na postanowienie w sprawie wstrzymania czynności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego wydane w trybie art. 23 EgzAdmU                                        257
7.2.4. Zażalenia na postanowienie organu egzekucyjnego o zwrocie tytułuwykonawczego                                              258
7.2.5. Zażalenia na postanowienia wydawane po złożeniu zarzutów przez zobowiązanego                                               259
7.2.6. Zażalenia na postanowienie organu egzekucyjnego wydawane w związku z żądaniem wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego                               259
7.2.7. Zażalenia na postanowienia w sprawie odstąpienia od czynności egzekucyjnych na podstawie art. 45 EgzAdmU     260
7.2.8. Zażalenia na postanowienia rozstrzygające skargi w trybie art. 54 EgzAdmU                                                                     261
7.2.9. Zażalenia na postanowienia dotyczące zawieszenia postępowania egzekucyjnego                                                  261
7.2.10. Zażalenia na postanowienia dotyczące umorzenia postępowania egzekucyjnego                                                 262
7.2.11. Zażalenia na postanowienie w sprawie kosztów egzekucyjnych                                                                      262
7.2.12. Zażalenia na postanowienia dotyczące biegłych                   264
7.2.13. Zażalenia na postanowienie w sprawie wysokości nieprzekazanej kwoty przez dłużnika zajętej wierzytelności    265
7.2.14. Zażalenia na postanowienie organu egzekucyjnego w sprawie zwrotu wydatków związanych z wykonywaniem dozoru oraz wynagrodzenia za dozór                                      266
7.2.15. Zażalenia na postanowienie organu nadzoru oddalające skargę na naruszenie przepisów o przeprowadzaniu licytacji ruchomości                                                                266
7.2.16. Zażalenia na postanowienia wydawane w związku z egzekucją z nieruchomości                                                 267
7.2.17. Zażalenia na postanowienia wydawane w sprawie podziału kwoty uzyskanej z egzekucji                                                 269
7.2.18. Zażalenia na postanowienia wydawane w egzekucji obowiązków niepieniężnych                                                    269
7.2.19. Zażalenia na postanowienia wydawane w postępowaniu zabezpieczającym                                                                   270
7.2.20. Zażalenie na postanowienia dotyczące kar porządkowych     271
7.3. Zażalenia na postanowienia wydawane na podstawie KPA               271
7.3.1. Uwagi ogólne                                                                         271
7.3.2. Zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej                                                              272
7.3.3. Zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie                     273
7.3.4. Zażalenie na postanowienia o odmowie przywrócenia terminu                                                                                   273
7.3.5. Zażalenie na postanowienia o przekazaniu sprawy do organu właściwego                                                                273
7.3.6. Zażalenie na postanowienie o odmowie umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek i odpisów, uwierzytelnienia takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów                                  

Rozdział VIII. Czynności następujące po przeprowadzeniu egzekucji   277
1. Zakoñczenie egzekucji                                                                               277
2. Podział kwoty uzyskanej w postępowaniu egzekucyjnym                       278
2.1. Ogólne zasady podziału kwoty uzyskanej w postępowaniu egzekucyjnym                                                                                      278
2.2. Zasady szczególne dotyczące podziału kwoty uzyskanej z egzekucji z nieruchomości                                                               282
3. Umorzenie postępowania egzekucyjnego                                                   283
3.1. Uwagi ogólne                                                                                     283
3.2. Przesłanki umorzenia postępowania egzekucyjnego                          286
3.2.1. Uwagi ogólne                                                                           286
3.2.2. Wykonanie obowiązku przed wszczęciem postępowania       287
3.2.3. Niewymagalnośæ obowiązku oraz umorzenie lub wygaśnięcie obowiązku z innego powodu albo nieistnienie obowiązku                                              &nb