Podręcznik, odpowiadający obowiązującym standardom kształcenia na studiach prawniczych, przedstawia węzłowe zagadnienia ogólne prawa - rozumianego jako złożone, lecz dające się ująć jako całość zjawisko historyczne, psychologiczne, społeczne, kulturowe, komunikacyjne czy polityczne - a nie jako zbiór przepisów obowiązujących "tu i teraz,. Część pierwsza dotyczy stosunków między teorią i filozofią prawa w ramach niedogmatycznych dyscyplin nauk prawnych. W części drugiej przedstawione są podstawowe kierunki filozoficznej i teoretycznej refleksji nad prawem. Część trzecia zawiera próbę odpowiedzi na pytania: co to jest prawo - w wymiarze formalnym, aksjologicznym i realnym, jakie powinno być dobre prawo, co powoduje, że prawo obowiązuje. W ostatniej części, stanowiącej podsumowanie, porusza się kwestie tworzenia i stosowania prawa w takim kontynentalnym państwie europejskim jak Rzeczpospolita Polska pod koniec pierwszej dekady XXI w. Korzystanie z podręcznika ułatwiają obszerne skorowidze: osobowy i rzeczowy.
Hubert Izdebski jest profesorem zwyczajnym, dyrektorem Instytutu Nauk o Państwie i Prawie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (od 1993 r.). Wykłada w Collegium Civitas oraz Krajowej Szkole Administracji Publicznej, wykonuje także zawód radcy prawnego. Jest autorem książek z zakresu prawa publicznego oraz jego podstaw teoretycznych i historycznych w tym, wydanych przez LexisNexis: Fundamenty współczesnych państw oraz Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności.

Rozdziały:

Część pierwsza
Teoria prawa a filozofia prawa — podejścia do zjawisk a prawa

Rozdział I. Filozofia a teoria 25
Rozdział II. Początki terminów „filozofia prawa” i „teoria prawa” 32
Rozdział III. Filozofia prawa a teoria prawa we współczesnej doktrynie polskiej 43
Rozdział IV. Teoria prawa a filozofia prawa na kontynencie europejskim i w krajach anglosaskich 46
Rozdział V. Teoria i filozofia prawa a post dyscyplinarność w naukach społecznych  50

Część druga
Podstawowe materie sporu o prawo.Szkoły myśleni a filozoficznego, politycznego i prawniczego a kierunki filozofii i teorii prawa

Rozdział VI. Uwagi wprowadzając 57
Rozdział VII. Podstawowe kierunki sporów o prawo 61
1. Prawo a państwo 61
Elementy teorii.indd 5 9/8/08 2:58:23 PM
2. Prawo autonomiczne w stosunku do władzy publicznej i rządy prawa a prawo tworzone przez władzę i państwo prawne 73
3. Antypozytywizm i realizm prawniczy a pozytywizm i formalizm prawniczy 81
Rozdział VIII. Różne podejści a fil ozofic zne a rozumienie prawa 84
1. Filozofia w starożytności a prawo 84
2. Myśl św. Tomasza z Akwinu i ontologiczne podejście do prawa 89
3. Filozofia Hegla — prawo jako zjawisko historyczne 92
4. Filozofia Immanuela Kanta i teoriopoznawcze podejście do prawa 96
5. Fenomenologia i jej wpływ na poglądy o prawie 99
6. Hermeneutyka i hermeneutyczne ujęcie prawa 104
7. Filozofia pragmatyzmu i realistyczne ujmowanie zjawiska prawa 109
8. Filozofia analityczna — prawo jako zjawisko językowe 113
9. Filozofia działań komunikacyjnych i prawo w ujęciu argumentacyjno‑dyskursywnym 115
Rozdział IX. Szkoły myśleni a polit yczne go a ujęcie zjawisk a prawa 123
1. Uwagi wprowadzające — wspólnotowość i zrzeszeniowość 123
2. Kolektywizm i indywidualizm a prawo 125
3. Rola instytucji społecznych 140
4. Społeczeństwo i państwo, prawo w społeczeństwie obywatelskim 143
5. Dobre rządzenie a dobre prawo 151
Rozdział X. Myśl prawnic za — od prawa do filozofii i teorii prawa 154
1. Uwaga wstępna 154
2. Leon Duguit — obiektywne prawo społeczne 155
3. Leon Petrażycki — psychologiczna teoria prawa 157
4. Realizm skandynawski 159
5. Hans Kelsen — szczególna odmiana pozytywizmu 160
6. Gustaw Radbruch — od pozytywizmu do neokantowskiego rygoryzmu moralnego 163
7. John Finnis — „nowa teoria prawa naturalnego” 165
8. Dyskusje o prawie w jurysprudencji anglosaskiej (Hart, Fuller, Dworkin) 166
9. Nowe poszukiwania: Law and Economics i Critical Legal Studies 173
Elementy teorii.indd 6 9/8/08 2:58:23 PM

Część trzecia
Współczesne aspekty zjawisk a prawa

Rozdział XI. Wymiar formalny, aksjologiczny i realny zjawisk a prawa 183
1. Złożoność zjawiska prawa 183
2. Prawo w wymiarze formalnym 207
2.1. Norma prawna 207
2.2. Normy „prawa twardego” i „prawa miękkiego” 212
2.3. Normy reguły i normy zasady 212
2.4. Źródła prawa. Akt normatywny 214
2.5. Struktura aktu normatywnego 221
2.6. Norma a przepis prawny 223
2.7. Wykładnia prawa 225
2.8. Podstawowe wewnętrzne zróżnicowanie prawa 240
3. Prawo w wymiarze aksjologicznym 248
3.1. Prawo i wartości — dobro wspólne, sprawiedliwość, godność człowieka 248
3.2. Prawo a moralność 258
3.3. Problem prawa naturalnego 267
3.4. Nieposłuszeństwo obywatelskie 271
4. Prawo w wymiarze realnym 275
4.1. Realizm w teorii prawa 275
4.2. „Granice prawa” 278
Rozdział XII. Cech y dobrego prawa w społeczeństwie obywatelski m i demokratycznym państwie prawnym 285
1. Prawo do przyzwoitej legislacji 285
2. Państwo prawne w znaczeniu formalnym i materialnym a dobre prawo 288
3. Inne standardy dobrego prawa 294
Rozdział XIII. Podst awy obowi ązywani a prawa 299
1. Różne znaczenia obowiązywania prawa. Obowiązywanie
a przestrzeganie prawa 299
2. Prawo jako wyraz woli, wyraz rozumu i wyraz wartości 308
Rozdział XIV. Tworzenie i stosowanie prawa w p aństwie europejski m w XXI wiek u 311
Indeks rzec zowy 319
Indeks osobowy 330
Elementy teorii.indd 7 9/8/08 2:58:23 PM