W podręczniku w sposób zwięzły i prosty przedstawiono zagadnienia z dziedziny epidemiologii, biostatystyki i demografii, których obszary zainteresowań nakładają się na siebie w wielu aspektach.

Taka wiedza umożliwia monitorowanie stanu zdrowia jednostki i populacji.

Podręcznik dostosowany jest do programu nauczania na wydziałach zdrowia publicznego i nauk o zdrowiu. Liczne przykłady i zadania powinny pomóc w zrozumieniu omawianych zagadnień. Pytania sprawdzające pozwolą ocenić stopień przyswojenia wiedzy.

Podręcznik adresowany do studentów kierunku zdrowie publiczne, pielęgniarstwa. Może być wykorzystany w szkoleniu przed- i podyplomowym.

Rozdziały:

Rozdział 1. Epidemiologia - fundament zdrowia publicznego
1.1. Epidemiologia i zdrowie publiczne
1.2. Rola epidemiologii w nauce o zdrowiu publicznym. Rys historyczny

Rozdział 2. Podstawy epidemiologii, statystyki i socjologii. Wybrane zagadnienia
2.1. Epidemiologia - narzędzia badawcze i metody
2.1.1. Epidemiologia - sztuka obserwacji
2.1.2. Definicja i zakres epidemiologii
2.1.3. Epidemiologia opisowa. Badania obserwacyjne
2.1.4. Badania eksperymentalne
2.1.5. Pomiar stanu zdrowia ludności
2.1.6. Mierniki ilościowe
2.1.7. Potrzeby a zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną
2.1.8. Badania przeglądowe
2.1.9. Ryzyko
2.2. HLY (Healthy Life Years) i inne syntetyczne mierniki sytuacji zdrowotnej ludności
2.2.1. Nierówności w zdrowiu
2.2.2. Transformacja epidemiologiczna
2.2.3. Miary obciążeń zdrowotnych
2.2.4. Inne syntetyczne wskaźniki zdrowia populacji
2.3. Metody sondażowe i miękkie dane w badaniach zbiorowości
2.3.1. Wprowadzenie
2.3.2. Sondaże na tle innych metod badań społecznych
2.3.3. Dane twarde i miękkie
2.3.4. Miękkie badania stanu zdrowia
2.3.5. Problemy gromadzenia i wykorzystania danych sondażowych
2.4. Podstawowe metody statystyczne w epidemiologii
2.4.1. Wstęp
2.4.2. Dane
2.4.3. Statystyka opisowa
2.4.4. Analiza zmiennych skategoryzowanych
2.4.5. Tabele kontyngencji
2.4.6. Analiza zmiennych ilościowych
2.4.7. Metody zaawansowane
2.5. Wybrane zagadnienia z demografii. Znaczenie demografii dla oceny aktualnej oraz prognozowanej sytuacji zdrowotnej społeczeństwa
2.5.1. Rozwój demografii
2.5.2. Model transformacji demograficznej
2.5.3. Metody i narzędzia w demografii. Badania populacyjne
2.5.4. Ruch naturalny i ruch wędrówkowy
2.5.5. Proces starzenia się demograficznego i jego wyznaczniki
2.5.6. Wybrane wskaźniki rynku pracy
2.5.7. Zróżnicowanie procesu starzenia demograficznego
2.6. Ogólnopolskie badanie chorobowości szpitalnej ogólnej
2.6.1. Ogólne założenia metodyczne
2.6.2. Najważniejsze przyczyny hospitalizacji w Polsce w latach 2003-2007

Rozdział 3. Epidemiologia w medycynie - choroby zakaźne oraz niezakaźne
3.1. Medycyna oparta na faktach
3.1.1. Rozpowszechnienie badanych zjawisk związanych z chorobą/zdrowiem i ocena prawdopodobieństwa wystąpienia danego zjawiska w populacji
3.1.2. Czynniki ryzyka
3.1.3. Różnicowanie stanów prawidłowych i patologii, wyznaczenie wartości norm dla populacji zdrowej oraz przypisanie ryzyka tym wartościom
3.1.4. Definicje i standardy
3.1.5. Historia naturalna choroby. Etapy rozwoju choroby - prognozy i rokowanie
3.2. Badania kliniczne. Wybrane aspekty etyczno-prawne
3.2.1. Historia badań klinicznych. Pierwotne uregulowania
3.2.2. Deklaracja Helsińska - ochrona praw uczestników badań klinicznych
3.2.3. Dobra Praktyka Kliniczna
3.2.4. Praktyczne przykłady trudności związanych ze stosowaniem reguł prowadzenia badań klinicznych
3.3. Zakażenia związane z opieką zdrowotną
3.3.1. Rys historyczny
3.3.2. Zdefiniowanie problemu
3.3.3. Mechanizmy zakażeń związanych z pobytem w szpitalu
3.3.4. Czynniki predysponujące do wystąpienia zakażeń u osób eksponowanych na zakażenie w lecznictwie otwartym
3.3.5. Czynniki etiologiczne
3.3.6. Czynniki ryzyka zakażeń związanych z opieką szpitalną
3.3.7.     Możliwości ograniczenia zakażeń - procedury, programy, zasady nadzoru
3.3.8. Wybrane postaci zakażeń
3.4. Żywienie a choroby niezakaźne
3.4.1. Choroby układu krążenia i ich czynniki ryzyka
3.4.2. Inne choroby niezakaźne dietozależne
3.4.3. Prawidłowy model żywienia

Rozdział 4. Epidemiologia w skali makro - polityka państwa
4.1. System informacyjny w zdrowiu publicznym w Polsce
4.1.1. Wprowadzenie
4.1.2. System ochrony zdrowia w Polsce - kontekst historyczny
4.1.3. System Informacyjny Ochrony Zdrowia w Polsce
4.1.4. Uregulowania prawne
4.1.5. Główne instytucje w Systemie Informacyjnym Ochrony Zdrowia
4.1.6. Źródła i zawartość danych
4.1.7. Przepływ informacji w ramach najważniejszych systemów informacyjnych opartych na indywidualnych kartach zgłoszenia
4.1.8. Upowszechnianie i wykorzystanie danych
4.1.9. Koszty związane z Systemem Informacyjnym Ochrony Zdrowia
4.2. Procesy demograficzne a polityka społeczna
4.2.1. System zabezpieczenia społecznego a przemiany demograficzne
4.2.2. Zdrowie a przemiany demograficzne
4.2.3. Zabezpieczenie pielęgnacyjne a przemiany demograficzne
4.2.4. System pomocy społecznej a przemiany demograficzne
4.2.5. Praca a przemiany demograficzne
4.2.6. Mieszkalnictwo a przemiany demograficzne
4.2.7. Edukacja a przemiany demograficzne
4.2.8. Wpływ demografii na politykę społeczną i wpływ polityki społecznej na demografię
4.3. Farmakoekonomika i ocena technologii medycznych
4.3.1. Definicje i znaczenie farmakoekonomiki oraz oceny technologii medycznych
4.3.2. Horyzont czasowy, perspektywa, koszty i efekty w ekonomicznej ocenie programów ochrony zdrowia
4.3.3. Typy analiz farmakoekonomicznych
4.4. Szczepienie jako metoda epidemiologiczna
4.4.1. Proces epidemiczny i jego elementy
4.4.2. Wariolizacja
4.4.3. Uodpornienie
4.4.4. Szczepienia
4.5. Narzędzia promocji zdrowia
4.5.1. Promocja zdrowia oparta na faktach
4.5.2. Transkrypcja danych epidemiologicznych na język ekonomii

Rozdział 5. Epidemiologia środowiskowa - wybrane zagadnienia
5.1. Obszar zainteresowań epidemiologii środowiskowej
5.2. Ocena narażenia
5.2.1. Narażenie i dawka
5.2.2. Ekspozycja na pyły
5.2.3. Addukty DNA
5.2.4. Biologiczne markery (biomarkery) ekspozycji
5.3. Skutki zdrowotne, ich pomiar iinterpretacja
5.4. Dane rutynowe
5.5. Pomiar stanu zdrowia
5.5.1. Kwestionariusze wywiadu
5.5.2. Badania czynnościowe płuc (spirometria)
5.5.3. Testy skórne
5.6. Epidemiologia szczegółowa
5.6.1. Czynniki chemiczne
5.6.2. Czynniki biologiczne
5.6.3. Czynniki fizyczne

Rozdział 6. Epidemiologia chorób zakaźnych
6.1. Regulacje prawne w zakresie zapobiegania i zwalczania zakażeń oraz chorób zakaźnych w Polsce
6.1.1. Zdrowie publiczne i choroby zakaźne w dobie globalizacji
6.1.2. System nadzoru nad chorobami zakaźnymi - regulacje prawne
6.2. Epidemiologia wybranych chorób zakaźnych
6.2.1. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
6.2.2. Niektóre choroby zakaźne o charakterze epidemicznym
6.3. Dochodzenie epidemiologiczne - opracowanie ognisk epidemicznych
6.3.1. Warunki rozwoju choroby zakaźnej
6.3.2. Dochodzenie epidemiologiczne
6.3.3. Wybrane definicje
6.3.4. Przykład opisu zdarzenia
6.4. Zabiegi przeciwepidemiczne
6.5. Bioterroryzm
6.5.1. Zarządzenie nr 26/03 Głównego Inspektora Sanitarnego z 31 grudnia 2003 roku
6.5.2. Niektóre jednostki chorobowe