Przedmiotem niniejszego opracowania jest prawo rzymskie i jego wpływ na tworzenie prawoznawstwa współczesnej Europy.

Książka składa się z 4 części:

I. Prawo rzymskie i jego rola w rozwoju europejskiej kultury prawnej;

II. Prawo rzymskie w Oświeceniu i jego znaczenie dla tworzenia XIX-wiecznych kodyfi kacji prawa prywatnego;

III. Prawo rzymskie - kluczem do rozumienia współczesnego państwa i prawa;

IV. Romaniści - historycy prawa.

Prawo rzymskie umożliwia porozumienie pomiędzy prawnikami wychowanymi w różnych systemach prawnych, pozwala lepiej zrozumieć skomplikowane problemy europejskiej przestrzeni prawnej i to niezależnie od tego czy kontynuują one rozwiązania rzymskie, czy też stanowią ich przeciwieństwo.
 

Rozdziały:

Wykaz skrótów powoływanych prac i źródeł

Wstęp

CZĘŚĆ I.Prawo rzymskie i jego rola w rozwoju europejskiej kultury prawnej

1. Prawo rzymskie
2. Pojęcie prawa
3. Ius et lex w rzymskiej tradycji prawnej
4. Prawo rzymskie. Od świata antycznego do współczesności
5. Greckie wpływy na powstanie ustawy XII tablic (na marginesie glosy Accursiusa do D.1,2,2,4)
6. Ius commune europaeum - uwagi na marginesie książki Mario Caravale, Alle origini del diritto europeo
7. Historyczne uwarunkowania integracji prawa prywatnego w Unii Europejskiej
8. Nauczanie prawa - między wymaganiami teorii i praktyki
9. Reżimy autorytarne a prawo rzymskie
10. Prawo rzymskie lekiem na ukąszenie komunizmem. Przypadek Adama Ważyka
11. Prawo rzymskie w Rosji
12. Prawo rzymskie w XXI wieku
13. "Prawo rzymskie" w wypowiedziach polskich parlamentarzystów

CZĘŚĆ I.Prawo rzymskie w Oświeceniu i jego znaczenie dla tworzenia XIX-wiecznych kodyfikacji prawa prywatnego

1. Dialog Solona i Justyniana u Fénelona a dyskusja o prawie rzymskim w Polsce XVIII wieku
2. Ignacego Krasickiego dialog Demostenesa z Cyceronem
3. Prawo i prawoznawstwo w ideologii twórców Encyklopedii
4. André Jean Boucher d'Argis - osiemnastowieczny autor Listów sędziego z Paryża o prawie rzymskim i sposobie jego wykładania we Francji
5. Obraz systemu prawnego Polski w Encyklopedii Diderota
6. Prace legislacyjne nad Kodeksem Napoleona
7. Systematyka Kodeksu Napoleona
8. Uwagi na temat roli prawa rzymskiego w pracach nad Code civil des Français
9. Międzynarodowe prawo prywatne w pracach nad Kodeksem Napoleona
10. Mon Code est perdu! (na marginesie książki Katarzyny Sójki-Zielińskiej o Kodeksie Napoleona)
11. Dwieście lat Kodeksu Napoleona w Polsce - od nienawiści do miłości

CZĘŚĆ III.Prawo rzymskie - kluczem do rozumienia współczesnego prawa i państwa

Rozdział I.Demokratyczne państwo prawa

1. Uwagi na marginesie konstytucyjnego modelu państwa prawa
2. Rozważania Cycerona o państwie i prawie
3. Prawo naturalne a projekt Konstytucji RP
4. Mit omnipotencji prawa stanowionego (uwagi na marginesie edyktu Dioklecjana o cenach)
5. Promulgacja Kodeksu Teodozjusza na posiedzeniu senatu miasta Rzymu
6. "Tron i ołtarz"
7. Uwagi na marginesie ustawy uchwalonej przez Sejm w dniu 21 lipca 2006 r. (tzw. ustawy lustracyjnej)
8. "Okręcanie wyborców" - czyli crimen ambitus w prawie rzymskim
9. Korupcja
10. Pomniki
11. Pamięć o zmarłych
12. Kibice sportowi
13. Łacińskie paremie prawnicze w polskiej praktyce prawnej
14. Leges sapere (na marginesie księgi poświęconej profesorowi Januszowi Sondlowi)
15. Lex retro non agit - sformułowanie w polskiej praktyce prawnej
16. Retroaktywność prawa
17. Przedawnienie
18. Nieznajomość prawa szkodzi (u źródeł zasady ignorantia iuris nocet)
19. Cogitatio - voluntas w rzymskim prawie karnym (na marginesie D.48,19,18: cogitationis poenam nemo patitur)
20. Karanie
21. Prawo karne
22. Na marginesie żądań przywrócenia kary śmierci
23. Adwokaci

Rozdział II.Instytucje rzymskiego prawa prywatnego

1. Edoardo Volterra a współczesne badania nad małżeństwem rzymskim
2. Czynność prawna
3. Zobowiązania
4. Kontrakty
5. Odpowiedzialność quasi ex delicto w prawie rzymskim i jej wpływ na kształtowanie się współczesnych kategorii czynów niedozwolonych
6. Uwagi na temat lichwy
7. Spółka
8. Spadek
9. Upadłość
10. "Święta" własność prywatna

CZĘŚĆ IV.Romaniści - historycy prawa

1. Romaniści włoscy - doktorzy honoris causa Uniwersytetów polskich
2. Ignacy Koschembahr-Łyskowski (1864-1945)
3. Stanisław Wróblewski - kodyfikator (1868-1938)
4. Karol Koranyi - Profesor profesorów (1897-1964)
5. Edward Gintowt (1899-1965)
6. Henryk Kupiszewski (1927-1994)