Obecne wydanie jest w znacznym stopniu zmienione. Przedstawiono opisy nowych grup leków wprowadzonych do lecznictwa oraz nowe dane dotyczące farmakoterapii. Zmienił się także zespół współautorów.
Zachowano podział podręcznika na trzy główne części: Farmakologia ogólna, Farmakologia szczegółowa i Elementy farmakoterapii, wprowadzając jednocześnie podział na dwa tomy.
Rozdziały:
Dział I. Farmakologia ogólna
Część I. Elementy farmakologii ogólnej 1. Podstawowe pojęcia i zagadnienia związane z działaniem leków Definicja oraz krótki zarys historii farmakologii Pochodzenie leku i fazy działania Postacie leku o przedłużonym działaniu Postacie leków o odmiennym powinowactwie tkankowym. Nośniki leków Czynne metabolity leków. Prekursory leków (pro-drug) Nazwy leków Właściwości leków i rodzaje reakcji organizmu na ich działanie Kumulacja leków Działania niepożądane i toksyczne leków Czynniki wpływające na działanie leków Mechanizmy działania leków Dawkowanie leków Sposoby wprowadzania leków oraz ich wchłanianie i przenikanie do tkanek Rozmieszczenie (dystrybucja) leków w organizmie Redystrybucja leków Biotransformacja leków w organizmie Powstawanie metabolitów toksycznych (toksyfikacja leków) Wydalanie leków i ich metabolitów z organizmu • Wydalanie przez nerki • Pozanerkowe wydalanie leków Niepożądane i toksyczne działania leków 2. Losy leków w organizmie. Podstawy farmakokinetyki Podstawowe procesy farmakokinetyczne • Transport leku • Procesy enzymatyczne • Matematyczny opis procesów kinetycznych • Modele farmakokinetyczne. Pojęcie kompartmentu Miejscowe i ogólne działanie leków Wchłanianie leków Drogi podania leków. Wchłanianie z różnych dróg podawania • Przewód pokarmowy • Wstrzyknięcie leku • Droga wziewna • Podanie naskórne Dystrybucja leku Bariery specjalizowane Eliminacja leku • Stężenie leku jako wypadkowa procesów wchłaniania i eliminacji • Wchłanianie zerowego rzędu a przebieg stężenia leku • Długotrwały wlew dożylny • Wielokrotne podanie leku. Stan stacjonarny stężenia leku we krwi
Część II. Komórkowe i molekularne mechanizmy działania leków 3. Receptory i wtórne przekaźniki Receptory: aparaty do komunikacji komórki ze światem Przekazywanie sygnałów chemicznych w świecie zwierząt Formalne teorie receptorowe Powinowactwo, aktywność wewnętrzna, agoniści, antagoniści, antagoniści częściowi, agoniści odwrotni Kompetencyjność i niekompetencyjność, odwracalność i nieodwracalność Receptory zapasowe Dynamiczna teoria receptora Receptory rzeczywiste i ich klasyfikacja Mechanizm działania receptorów 7TM białka G Niezdecydowanie w wyborze partnera Niewierność receptorów 7TM białkom G Białka modyfikujące aktywność receptora (RAMP) Interakcja na powierzchni komórki Dimeryzacja i polimeryzacja receptorów 7TM Z czym naprawdę są sprzężone białka sprzężone z białkiem G Regulacja aktywności receptora desensytyzacja i down-regulacja Wtórne przekaźniki sygnały wewnątrzkomórkowe Znaczenie badań receptorowych dla medycyny 4. Leki a kanały jonowe Kanały jonowe związane z receptorami • Kanał chlorkowy związany z receptorem GABA-A • Kanał wapniowy związany z receptorem NMDA Kanały jonowe zależne od napięcia (potencjału) • Leki blokujące kanał wapniowy typu I 5. Leki a przekaźnictwo wewnątrzkomórkowe Interakcje receptorów metabotropowych z molekularnymi białkami opiekuńczymi koncepcja farmakologicznych białek opiekuńczych jako potencjalnych leków Interakcje receptorów metabotropowych z innymi białkami Białka regulujące aktywność białek G jako potencjalny cel dla leków Kinazy białkowe • Charakterystyka rodziny kinazy białkowej C • Charakterystyka kinaz białkowych zależnych od Ca2+ i kalmoduliny • Kinazy aktywowane miogenami • Kinaza białkowa B • Kinazy zależne od cyklin • Białkowe kinazy tyrozynowe • Sieć kinazowa integracja sygnału na kinazach MAP Wpływ leków na przekaźnictwo wewnątrzkomórkowe: działanie leków przeciwdepresyjnych i litu Elementy wewnątrzkomórkowego przekaźnictwa jako potencjalne punkty uchwytu dla nowych leków • Inhibitory kinaz białkowych jako leki • Inhibitory syntezy cytokin (CSAIDs cytokine-synthesis anti-inflamatory drugs) a leki przeciwzapalne • Inhibitory tyrozynowych kinaz białkowych a leki przeciwnowotworowe 6. Leki a inżynieria genetyczna Wstęp Choroby uwarunkowane genetycznie Terapia genowa • Pierwsze protokoły terapeutyczne • Drogi wprowadzanie genów do komórek - Wektory retrowirusowe - Wektory adenowirusowe - Metody niewirusowe • Terapia antysensowa • Terapia prolekami wprowadzanie genów wywołujących wybiórcze niszczenie komórek nowotworowych • Genetyczne komórkowe szczepionki przeciwnowotworowe • Transdukcja genu HLA-B7 do komórek guza in situ • Geny oporności wielolekowej Leki rekombinowane • Insulina • Somatotropina • Erytropoetyna • Szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B • Interferony - Interferon - Interferon ß - Interferon Tkankowy aktywator plazminogenu Interleukina-2. Aldesleukina Imigluceraza Ludzkie rekombinowane czynniki stymulujące wzrost kolonii granulocytów (G-CSF) oraz granulocytów/ makrofagów (GM-CSF) Hirudyna Rekombinowana ludzka DNA-aza dornaza Czynnik VIII krzepnięcia krwi
Część III. Czynniki biologiczne wpływające na działanie leków 7. Zmiany działania leków uwarunkowane zaburzeniami ich kinetyki w stanach patologicznych Zaburzenia wchłaniania leków Zaburzenia dystrybucji leków Zaburzenia biotransformacji leków Zaburzenia wydalania leków 8. Farmakogenetyka i farmakogenomika Wprowadzenie Cytochromy P450 • Polimorficzna oksydacja mefenytoiny. Cytchrom CYP2C19 • Polimorfizm oksydacji sparteiny/ debrizochiny cytochrom CYP2D6 • Cytochrom CYP3A • Tolbutamid. CYP2C9 Cholinestazy (estrazy cholinowe) Polimorficzna S-metylacja. S-metylotransferaza tiopuryny Polimorficzna O-metylacja. O-metylotransferaza Polimorficzna N-acetylacja. N-acetylotransferaza Niedobór syntetazy glutationu. S-transferaza glutationowa • UDP-glukotransferaza • Metabolizm alkoholu. Dehydrogenaza Farmakogenetyka a ośrodkowy układ nerwowy Farmakogenetyka leków psychotropowych Inne genetycznie uwarunkowane nietypowe reakcje na lek • Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej • Porfirie • Złośliwa hipertermia • Akatalazemia • Glikokortykosteroidy i ciśnienie wewnątrzgałkowe • Niedobór 1-antytrypsyny • Inne nietypowe reakcje na lek niezwiązane z enzymami i metabolizmem leku • Farmakogenomika 9. Elementy chronofarmakologii Rytmy biologiczne a działanie leków
Dział II. Farmakologia szczegółowa
Część IV. Leki a ogólne procesy regulacyjne i homeostaza 10. Leki moczopędne Wydalanie sodu i wody przez nerki Podział leków moczopędnych • Inhibitory anhydrazy węglanowej • Tiazydy i leki o zbliżonym działaniu (tiazydopodobne) • Leki tiazydopodobne • Diuretyki pętlowe • Diuretyki oszczędzające potas • Diuretyki osmotyczne • Roślinne leki moczopędne Uzupełnianie niedoborów potasu 11. Leki stosowane w odczynach alergicznych Histamina Leki przeciwhistaminowe H1 • Leki przeciwhistaminowe H1 I generacji - Preparaty o przedłużonym działaniu I generacji • Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji Postępowanie w reakcji anafilaktycznej 12. Leki a lipidy krwi Lipidy osocza, patomechanizm miażdżycy Farmakoterapia miażdżycy Leczenie miażdżycy za pomocą diety Żywice wiążące kwasy żółciowe Statyny, czyli inhibitory reduktazy hydroksymetylo-koenzymu A Pochodne kwasy fibrynowego (fibraty) Kwas nikotynowy (niacyna) Inne leki zmniejszające stężenie cholesterolu 13. Nieopioidowe leki przeciwbólowe, leki stosowane w dnie oraz w leczeniu chorób reumatycznych Leki przeciwgorączkowe (antipyretica) • Pochodne -aminofenolu - Paracetamol - Propacetamol • Pochodne pirazolonu - Fenylbutazon - Metamizol - Propyfenazon Leki stosowane w leczeniu chorób reumatycznych • Niesteroidowe leki przeciwzapalne • Niesteroidowe leki przeciwzapalne I generacji - Salicylany - Pochodne kwasu fenylooctowego - Pochodne kwasu indolooctowego - Pochodne kwasu fenylopropionowego - Pochodne kwasu fenamowego • Leki preferencyjnie hamujące COX-2 (NLPZ II generacji) • Selektywne inhibitory COX-2 - Celekoksib - Rofekoksib • Leki modyfikujące przebieg chorób reumatycznych - Leki stosowane w przypadkach reumatoidalnego zapalenia stawów o ciężkim przebiegu - Starsze leki modyfikujące przebieg choroby - Glikokortykosteroidy - Nowsze leki modyfikujące przebieg choroby Leki stosowane w leczeniu dny • Kolchicyna • Leki hamujące biosyntezę kwasu moczowego • Leki urikozuryczne • Leki stosowane w zapobieganiu i zwalczaniu hiperurykemii wywołanej podaniem leków cytostatycznych 14. Leki a gospodarka węglowodanowa. Leczenie cukrzycy Wstęp Insulina • Rodzaje i właściwości preparatów insuliny • Dawkowanie • Powikłania i objawy niepożądane Pochodne sulfonylomocznika • Mechanizm działania • Farmakokinetyka • Wskazania • Przeciwwskazania • Zasady stosowania i dawkowanie • Działania niepożądane • Interakcje Niesulfonylomocznikowe leki zwiększające wydzielanie insuliny (glinidy) • Mechanizm działania • Farmakokinetyka • Wskazania • Przeciwwskazania • Dawkowanie • Działania niepożądane Pochodne biguanidu • Mechanizm działania • Farmakokinetyka • Wskazania i dawkowanie • Przeciwwskazania • Objawy niepożądane Inhibitory -glukozydazy • Mechanizm działania • Farmakokinetyka • Wskazania i dawkowanie • Przeciwwskazania • Działania niepożądane Leki zwiększające wrażliwość na insulinę (glitazony) • Mechanizm działania • Farmakokinetyka • Wskazania i dawkowanie • Przeciwwskazania • Działania niepożądane 15. Leki stosowane w zaburzeniach gospodarki wapniowej Parathormon Witamina D3 Kalcytonina Bifosfoniany Sole wapnia i fluoru Hormony stosowane w osteoporozie i innych zaburzeniach układu kostnego Diuretyki tiazydowe 16. Leki stosowane w farmakoterapii otyłości Substancje endogenne regulujące spożywanie pokarmów Podział środków farmakologicznych stosowanych w leczeniu otyłości • Leki o przeważającym działaniu ośrodkowym • Leki o przeważającym działaniu na układ adrenergiczny • Leki serotoninergiczne • Leki zwiększające wydatek energetyczny organizmu • Leki hamujące wchłanianie tłuszczu z przewodu pokarmowego 17. Autakoidy Eikozanoidy • Działanie farmakologiczne prostaglandyn • Udział prostaglandyn w procesach fizjologicznych i patologicznych - Zastosowanie lecznicze prostaglandyn • Leki hamujące aktywność leukotrienów Polipeptydy • Angiotensyna • Leki hamujące działania angiotensyny • Antagoniści i receptorów angiotensyny II • Kininy osoczowe • Inne polipeptydy 5-Hydroksytryptamina • Agoniści i antagoniści receptorów serotoninowych - Agoniści receptorów 5-HT - Antagoniści receptorów 5-HT Histamina • Leki przeciwhistaminowe blokujące receptory H1 • Leki zapobiegające uwalnianiu histaminy i innych przekaźników alergicznych z tkanek Cytokiny • Interferony • Interleukiny
Część V. Hormony i witaminy 18. Farmakologia hormonów przysadki i nadnerczy Hormony przedwzgórzowe (przedprzysadkowe) • Hormon uwalniający kortyrokotropinę (CRH) Hormony przedniego płata przysadki • Kortykotropina (hormon adrenokortykotropowy) • Tyreotropina (hormon tyreotropowy) • Folitropina • Lutropina • Gonadotropiny pozaprzysadkowe • Prolaktyna (hormon laktacyjny) • Somatotropina (hormon wzrostu) Hormony tylnego płata przysadki Hormony kory nadnerczy • Mineralokortykosteroidy • Glikokortykosteroidy • Równoważność dawek • Zależność działania od budowy chemicznej Antagoniści kortykosteroidów • Toksyczność, działania niepożądane glikokortykosteroidów 19. Farmakologia tarczycy Hormony tarczycy • Biosynteza i metabolizm tyroksyny • Działanie tyroksyny i trijodotyroniny Leki przeciwtarczycowe • Tioamidy • Inne leki przeciwtarczycowe Jod i jego związki Kalcytonina 20. Hormony płciowe Męskie hormony płciowe i steroidy anaboliczne • Androgeny - Działania niepożądane • Antagoniści androgenów • Steroidy anaboliczne - Działania niepożądane Żeńskie hormony płciowe • Estrogeny - Działanie fizjologiczne i farmakologiczne - Mechanizm działania • Syntetyczne pochodne stilbenu • Leki o działaniu przeciwestrogennym • Progestageny (progestyny) - Syntetyczne progestageny - Działania niepożądane • Związki o działaniu przeciwprogesteronowym 21. Środki antykoncepcyjne 22. Witaminy Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach • Witamina A • Retinoidy • Witamina D • Witamina E • Witamina F Witaminy rozpuszczalne w wodzie • Witamina C • Witamina B1 • Witamina B2 • Kwas pantotenowy • Witamina B6 • Witamina PP • Biotyna Preparaty wielowitaminowe
Część VI. Układ autonomiczny, obwodowy układ nerwowy i mięśnie 23. Leki układu cholinergicznego. I. Leki cholinomimetyczne Mechanizmy cholinergiczne • Receptory muskarynowe • Receptory nikotynowe Leki cholinomimetyczne • Leki cholinomimetczne bezpośrednie • Inhibitory acetylocholinoesterazy - Odwracalne inhibitory . Inhibitory działające bardzo krótko (5-15 min) . Inhibitory o krótkim działaniu - Nieodwracalne inhibitory 24. Leki układu cholinergicznego. II. Leki cholinolityczne Przeciwwskazania Działania niepożądane Zatrucie atropiną Leki pochodzenia naturalnego Syntetyczne leki cholinolityczne • Pochodne czwartorzędowe • Pochodne trzeciorzędowe Leki przeciwmuskarynowe działające selektywnie 25. Leki a zwoje układu autonomicznego Leki pobudzające zwoje układu autonomicznego Leki blokujące zwoje układu autonomicznego 26. Leki wpływające na mięśnie szkieletowe i przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe Leki miorelaksujące Leki zwiotczające • Leki działające presynaptycznie • Leki działające postsynaptycznie - Leki niedepolaryzujące złącza nerwowo-mięśniowe - Leki depolaryzujące złącza nerwowo-mięśniowe 27. Farmakologia układu adrenergicznego Receptory adrenergiczne • Receptory -adrenergiczne - Receptory 1-adrenergiczne - Receptory 2-adrenergiczne • Receptory ß-adrenergiczne Zależność budowy chemicznej i działania amin katecholowych Związki sympatykokomimetyczne i adrenomimetyczne • Endogenne aminy katecholowe • Selektywni agoniści receptora 1 • Selektywni agoniści receptora 2 • Leki sympatykomimetyczne o działaniu pośrednim • Antagoniści receptorów • Antagoniści receptorów ß-adrenergicznych o wybiórczym i niewybiórczym działaniu • Antagoniści receptorów ß-adrenergicznych. Leki ß-adrenolityczne 28. Środki miejscowo znieczulające Zastosowanie kliniczne Mechanizm działania Środki kurczące naczynia krwionośne Charakterystyka środków miejscowo znieczulających • Kokaina • Estry i amidy - Estrowe środki miejscowo znieczulające - Amidowe środki miejscowo znieczulające Działania niepożądane 29. Farmakologia mięśni gładkich. Leki spazmolityczne Mechanizmy komórkowe związane z działaniem leków spazmolitycznych Leki spazmolityczne Kwas nikotynowy i jego pochodne • Metyloksantyny • Pochodne piperazyny • Pochodne izocholiny • Inne leki zwiotczające mięśnie gładkie Leki wpływające kurcząco na mięśnie gładkie • Leki kurczące mięsień maciczny (leki oksytotyczne)
Część VII. Układ krążenia, krew 30. Leki hipotensyjne Podział leków przeciwnadciśnieniowych • Leki moczopędne • Ośrodkowe leki sympatykolityczne działające na receptory 2 • Ośrodkowe leki hipotensyjne działające na receptory imidazolinowe - Agoniści receptora I1 • Leki wyzwalające odruch z chemoreceptorów • Leki blokujące zwoje układu współczulnego (leki ganglioplegiczne) • Leki wpływające na pozazwojowe neurony adrenergiczne • Leki -adrenolityczne • Agoniści receptora dopaminergicznego DAI • Leki ß-adrenolityczne • Leki o przeważającym działaniu bezpośrednim rozszerzającym naczynia krwionośne • Leki blokujące kanały wapniowe • Inhibitory konwertazy angiotensyny i antagoniści angiotensyny • Antagoniści receptora angiotensynowego AT1 31. Leki stosowane w stanach skurczowych obwodowych naczyń krwionośnych Uwodornione alkaloidy sporyszu Pochodne metyloksnatyn Analogi i połączenia kwasu nikotynowego Inne leki Leki stosowane w chorobach naczyń mózgowych Leki stosowane w chorobach naczyń żylnych kończyn dolnych Leki stosowane w żylakach odbytu 32. Leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca Azotany i azotyny Leki ß-adrenolityczne • Nieselektywne leki ß-adrenolityczne • Leki ß-adrenolityczne działające selektywnie Leki porażające receptory 2 oraz ß-adrenergiczne Leki blokujące kanały wapniowe Inne leki Leki aktywujące kanały potasowe Zasady leczenia choroby niedokrwiennej serca 33. Leki ß-adrenolityczne oraz leki blokujące kanały wapniowe Leki ß-adrenolityczne • Receptory ß-adrenergiczne. Zmiany adaptacyjne receptorów • Leki niewybiórcze i wybiórcze. Działanie agoantagonistyczne (wewnętrzne) • Klasyfikacja • Nowa generacja leków ß-adrenolitycznych Leki blokujące kanały wapniowe Pochodne fenyloalkiloaminy Pochodne 1,4-dihydropirydyny Pochodne dihydropirydyny II generacji Pochodne benzotiazepiny Leki blokujące kanały wapniowe o działaniu nieswoistym 34. Leki przeciwarytmiczne Klasyfikacja Działanie proarytmiczne leków stosowanych w arytmiach serca • Grupa I. Leki stabilizujące błony komórkowe - Grupa IA. Leki przedłużające czas trwania potencjału czynnościowego - Grupa IB. Leki zmniejszające czas trwania potencjału czynnościowego - Grupa IC. Leki niewpływające na czas trwania potencjału czynnościowego • Grupa II. Leki ß-adrenolityczne • Grupa III. Leki zwiększające czas trwania potencjału błonowego • Grupa IV. Leki blokujące kanały wapniowe Leki stosowane w zaburzeniach przewodzenia 35. Komórkowe mechanizmy działania leków na inotropizm serca Regulacja czynności skurczowej serca na poziomie komórkowym • Potencjał czynnościowy, depolaryzacja błony, sprzężenie elektromechaniczne Mechanizm działania leków na ogniwa sprzężenia elektromechanicznego Mechanizm działania glikozydów nasercowych Mechanizm działania amin katecholowych 36. Leki o działaniu izotropowym Leki działające izotropowo dodatnio • Glikozydy nasercowe - Działanie na mięsień sercowy - Wpływ na układ sercowo-naczyniowy - Losy w organizmie - Objawy zatrucia i leczenie - Interakcje - Wskazania do stosowania - Przeciwwskazania - Glikozydy nasercowe stosowane w lecznictwie • Inne leki działające izotropowo dodatnio - Inhibitory fosfodiesterazy
Część VIII. Krew 37. Farmakologia krwi i układu krwiotwórczego. Preparaty krwi. Leki krwiozastępcze Preparaty krwi i leki krwiopochodne • Preparaty komórkowe i ich zastosowanie • Przeszczepianie macierzystych komórek hematopoetycznych • Preparaty osocza i preparaty osoczopodobne • Immunoglobuliny (gammaglobuliny) • Stężone preparaty fibrynogenu • Stężone preparaty czynnika VIII • Stężone preparaty czynnika IX • Stężone preparaty czynników zespołu protrombiny • Antytrombina III • Trombina • Koncentrat inhibitora C1 esterazy • Koncentrat rekombinowanego aktywowanego białka C • Koncentrat inhibitora 1-proteinazy • Hematyna Leki krwiozastępcze Leki krwiozastępcze przenoszące tlen Roztwory elektrolitów Lecznicza hemafereza 38. Leki wpływające na mechanizmy krzepnięcia krwi i hemostazy Leki stosowane w skazach krwotocznych • Leki działające miejscowo • Leki działające na naczynia krwionośne • Leki stosowane w skazach krwotocznych płytkowych • Leki stosowane w skazach krwotocznych wywołanych niedoborem osoczowych czynników krzepnięcia krwi • Patologiczne inhibitory krzepnięcia • Leki stosowane w nabytych osoczowych skazach krwotocznych Leki hamujące fibrynolizę Leki hamujące krzepnięcie krwi Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty) • Doustne antykoagulanty Leki defibrynujące Leki hamujące czynność płytek krwi Leki trombolityczne i zwiększające fibrynolizę 39. Leki wpływające na hematopoezę Erytropoetyna Granulocytopoetyczne czynniki wzrostowe Czynniki immunomodulujące Interferony Leki stosowane w chorobach układu czerwonokrwinkowego • Leki stosowane w niedokrwistości z niedoboru żelaza • Leki stosowane w niedokrwistościach megaloblastycznych - Niedobór witaminy B12 - Niedobór kwasu foliowego Inne leki stosowane w niedokrwistościach niedoborowych Leki stosowane w niedokrwistości plastycznej Leczenie niedokrwistości autoimmunohemolitycznych Leki stosowane w methemoglobinemii • Leki stosowane w czerwienicy prawdziwej • Leki stosowane w stanach nadmiaru żelaza w organizmie Leki stosowane w chorobach układu białokrwinkowego • Leki stosowane w granulocytopenii • Leki stosowane w zaburzeniach jakościowych granulocytów Leki stosowane w zespołach niewydolności immunologicznej Leki immunosupresyjne Leki stosowane w chorobach rozrostowych układu krwiotwórczego
Część IX. Układ pokarmowy 40. Farmakologia wydzielania żołądkowego Wprowadzenie Leki stosowane w chorobach zależnych od kwasu solnego • Leki zmniejszające kwaśność treści żołądkowej - Leki hamujące wydzielanie kwasu solnego - Inhibitory pompy protonowej - Antagoniści receptora H2 - Leki cholinolityczne - Leki neutralizujące • Inne leki stosowane w chorobie wrzodowej - Leki osłaniające - Selektywne leki osłaniające - Misoprostol • Współczesne zalecenia dotyczące leczenia choroby wrzodowej Leki pobudzające wydzielanie soku żołądkowego 41. Leki przeczyszczające i zapierające Leki przeczyszczające • Środki zwiększające objętość mas kałowych (masowe) • Osmotyczne leki przeczyszczające • Środki zmiękczające kał • Olej rycynowy • Środki kontaktowe • Zasady stosowania leków przeczyszczających Leki zapierające • Środki ściągające • Środki adsorpcyjne Związki wapnia Środki wpływające na mięśnie gładkie Leki przeciwbakteryjne 42. Leki wymiotne, przeciwwymiotne i prokinetyczne Leki przeciwwymiotne • Antagoniści receptora dopaminergicznego • Antagoniści receptora histaminowego H1 • Leki cholinolityczne • Antagoniści receptora 5-HT3 • Kanbinoidy • Antagoniści receptora NK1 Leki wymiotne Leki prokinetyczne • Antagoniści receptora dopaminergicznego • Leki działające na receptory serotoninergiczne • Agoniści receptora motilinowego 43. Leki wpływające na czynność wewnątrzwydzielniczą wątroby i trzustki Leki wpływające na metabolizm bilirubiny Leki wywołujące żółtaczkę zastoinową (cholestatyczną) Kwasy żółciowe Leki żółciotwórcze Leki żółciopędne Leki wpływające na miąższ wątroby Zewnątrzwydzielnicza czynność trzustki
Część X. Układ oddechowy 44. Leki przeciwkaszlowe, wykrztuśne, sekrolityczne i mukolityczne Leki przeciwkaszlowe • Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym • Leki przeciwkaszlowe pochodne alkaloidów opium - Leki wywołujące działanie euforyzujące i wywołujące szybkie uzależnienie - Leki niewykazujące wyraźnego działania euforyzującego, o słabych właściwościach uzależniających - Leki niewywołujące uzależnienia • Preparaty złożone wykrztuśno-przeciwkaszlowe • Leki przeciwkaszlowe nieopioidowe o działaniu ośrodkowym • Leki przeciwkaszlowe o działaniu obwodowym • Leki wpływające na zakończenia czuciowe w oskrzelach • Śluzy roślinne Leki wykrztuśne i sekretolityczne • Leki wykrztuśne - Leki wykrztuśne o działaniu odruchowym - Leki wykrztuśne działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe - Leki wykrztuśne zmieniające odczyn wydzieliny gruczołów oskrzelowych • Leki sekretolityczne Leki mukolityczne Detergenty Enzymy proteolityczne 45. Leki stosowane w astmie oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc Leki rozkurczające mięśnie gładkie oskrzeli • Leki pobudzające receptory ß-adrenergiczne (leki ß-adrenomimetyczne) - Sposoby podawania leków ß-adrenomimetycznych w astmie oskrzelowej • Leki cholinolityczne • Metyloksantyny - Teofilina - Inne metyloksantyny stosowane w leczeniu stanów spastycznych oskrzeli Leki zapobiegające reakcji alergicznej i hamujące alergiczne zapalenie Kromony Glikokortykosteroidy Glikokortykosteroidy podawane miejscowo do drzewa oskrzelowego Glikokortykosteroidy podawane doustnie w astmie oskrzelowej Glikokortykosteroidy o przedłużonym działaniu Glikokortykosteroidy podawane dożylnie w leczeniu astmy oskrzelowej Leki przeciwleukotrienowe Inne leki wspomagające w leczeniu stanów skurczowych oskrzeli Leki wykrztuśne i mukolityczne Leki przeciwhistaminowe H1 Antybiotyki Postępowanie w ostrym napadzie duszności i w stanie astmatycznym Przewlekła obturacyjna choroba płuc Skorowidz
Część XI. Ośrodkowy układ nerwowy 46. Podstawy neuropsychofarmakologii Rola substancji neuroprzekaźnikowych w mechanizmach działania leków na ośrodkowy układ nerwowy • Monoaminy w ośrodkowym układzie nerwowym i ich rola w działaniu leków psychotropowych - Noradrenalina - Dopamina - 5-Hydroksytryptamina i neurony serotoninergiczne • Inne aminy w ośrodkowym układzie nerwowym - Acetylocholina i neurony cholinergiczne - Histamina • Aminokwasy w ośrodkowym układzie nerwowym - Kwas -aminomasłowy - Receptory GABA-ergiczne - Glicyna - Aminokwasy pobudzające • Neuropeptydy - Wazopresyna (ADH) i oksytocyna - Tyreoliberyna (TRH) i melanostatyna (MIF) - Cholecystokinina (CCK) - Substancja P (SP) • Endogenne peptydy opioidowe - Receptory opioidowe • Adenozyna Podstawowe czynności ośrodkowego układu nerwowego, ich zaburzenia a mechanizmy działania leków psychotropowych • Procesy snu i czuwania • Czynności motywacyjno-popędowe i emocje • Odruchy warunkowe, pamięć i uczenie się • Układ nagrody Klasyfikacja leków działających na ośrodkowy układ nerwowy 47. Leki uspokajające i nasenne Komórkowe mechanizmy działania leków nasennych Leki uspokajające • Roślinne leki uspokajające • Sole bromu Pochodne kwasu barbiturowego (barbiturany) • Barbiturany o krótkim i ultrakrótkim czasie działania • Barbiturany o średnim czasie działania • Barbiturany o długim czasie działania Niebarbiturowe leki uspokajające i nasenne • Karbaminiany • Pochodne chinazolonu • Pochodne karbinolu • Pochodne tiazolu • Pochodne benzodiazepiny i leki o podobnym działaniu 48. Premedykacja i znieczulenie ogólne (anestezja) Premedykacja • Leki uspokajające, przeciwlękowe i nasenne - Pochodne benzodiazepiny - Barbiturany • Leki cholinolityczne • Leki przeciwbólowe • Leki przeciwwymiotne i neuroleptyczne • Agoniści receptora 2-adrenergicznego Znieczulenie ogólne (anestezja) • Dożylne środki anestetyczne - Działanie farmakologiczne - Zastosowanie kliniczne • Wziewne środki anestetyczne - Minimalne stężenie pęcherzykowe - Działanie farmakologiczne - Najczęściej stosowane anestetyki wziewne • Gazy stosowane w anestezjologii • Środki zwiotczające 49. Farmakologia układu pozapiramidowego Choroba Parkinsona • Mechanizmy neuronalne Pląsawice Leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona • Leki cholinolityczne • Lewodopa • Lewodopa i inhibitory dekarboksylazy DOPA - Nowe formy farmaceutyczne lewodopy • Leki działające na receptory dopaminergiczne • Agoniści receptorów dopaminergicznych • Inhibitory monoaminooksydazy B (MAO-B) • Inhibitory COMT Leki stosowane w leczeniu pląsawicy Choroba Wilsona 50. Leki przeciwpadaczkowe Pochodne hydantoiny Pochodne iminostylbenu Barbiturany Pochodne kwasu walproinowego Pochodne benzodiazepiny Pochodne kwasu bursztynowego Inne pochodne Wybrane problemy terapeutyczne • Drgawki gorączkowe • Stan padaczkowy • Leczenie padaczki u kobiet w ciąży 51. Leki zwiotczające o rdzeniowym i ponadrdzeniowym mechanizmie Ośrodkowa regulacja napięcia mięśniowego Mechanizm działania leków zwiotczających mięśnie szkieletowe Leki o rdzeniowym i ponadrdzeniowym działaniu zwiotczającym 52. Leki anksjolityczne Wstęp Pochodne benzodiazepiny • Mechanizmy działania • Agoniści receptorów benzodiazepinowych - nowe generacje leków różniące się selektywnością i siłą działania receptorowego • Pochodne benzodiazepiny - znaczenie farmakokinetyki w działaniach ośrodkowych • Pochodne benzodiazepiny - problemy związane ze stosowaniem Agoniści receptorów serotoninergicznych 5HT1A Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) Perspektywy rozwoju farmakoterapii lęku 53. Leki neuroleptyczne Kierunki działania • Wpływ na procesy behawioralne • Wpływ na układy hormonalne • Wpływ na łaknienie • Działanie przeciwbólowe • Działanie hipotermiczne • Działanie przeciwwymiotne • Działanie drgawkotwórcze • Leki neuroleptyczne a peptydy opioidowe Adaptacyjne reakcje receptorowe a zaburzenia układu pozapiramidowcgo podczas stosowania leków neuroleptycznych Dopaminergiczna koncepcja schizofrenii a działanie leków neuroleptycznych • Mechanizm działania przeciwpsychotycznego - uwagi ogólne • Receptory dopaminergiczne a działanie leków neuroleptycznych • Inne działania receptorowe. Rola GABA • Wpływ na receptory 1-adrenergiczne • Wpływ na receptory cholinergiczne Podział leków neuroleptycznych Ogólna charakterystyka leków neuroleptycznych na przykładzie chlorpromazyny • Działania niepożądane chlorpromazyny i innych leków neuroleptycznych • Interakcje chlorpromazyny i innych leków neuroleptycznych z innymi grupami leków • Toksyczność leków neuroleptycznych Inne fenotiazynowe leki neuroleptyczne z grupy alifatycznej • Pochodne fenotiazyny z pierścieniem piperydynowym • Pochodne fenotiazyny z pierścieniem piperazynowym Pochodne tioksantenu Pochodne butyrofenonu Pochodne difenylobutylopiperydyny Pochodne benzamidu Pochodne indolu Atypowe" leki neuroleptyczne 54. Leki przeciwdepresyjne Neurofizjologiczne i neurochemiczne aspekty chorób afektywnych • Depresja, leki przeciwdepresyjne a oś podwzgórze-przysadka-nadnercza • Zmiany neurodegeneracyjne w stresie i depresji a mechanizm działania leków przeciwdepresyjnych Mechanizm działania leków przeciwdepresyjnych na procesy neuroprzekaźnictwa • Działanie jednorazowych dawek leków przeciwdepresyjnych • Zmiany występujące po długotrwałym podawaniu leków przeciwdepresyjnych - Receptory adrenergiczne - Receptory 5-HT Podział leków przeciwdepresyjnych Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne Inhibitory monoaminooksydazy Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny Interakcje trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych i inhibitorów MAO z innymi lekami Nowe leki przeciwdepresyjne • Antagoniści i agoniści receptorów 5-HT1A • Działania złożone, modulujące neuroprzekaźnictwo 5-HT w kierunku preferencyjnego działania na receptor postsynaptyczny 5-HT1A • Leki o selektywnym działaniu na proces wychwytu noradrenaliny lub serotoniny • Tianeptyna. Leki zmniejszające następstwa stresu Leki stosowane w profilaktyce chorób afektywnych Perspektywy rozwoju farmakoterapii depresji • Leki przeciwdepresyjne a wtórne przekaźniki, kinazy białkowe i czynniki transkrypcyjne • Leki przeciwdepresyjne a czynniki neurotroficzne • Leki przeciwdepresyjne a cytokiny 55. Leki nootropowe i prokognitywne. Farmakoterapia choroby Alzheimera Neurobiologiczne podstawy pamięci Leki wspomagające uczenie się Leki stosowane w celu wspomagania osłabionej pamięci u osób w podeszłym wieku Farmakoterapia otępień Obecne metody farmakoterapii choroby Alzheimera Perspektywy farmakoterapii choroby Alzheimera • Próby leczenia przyczynowego • Niektóre inne możliwości hamowania rozwoju choroby Alzheimera 56. Perspektywy farmakoterapii chorób neurodegeneracyjnych Mechanizmy powstawania chorób neurodegeneracyjnych Dysfunkcja mitochondriów i stres oksydacyjny Reakcja zapalna i odpowiedź autoimmunologiczna Śmierć komórkowa Leczenie regeneracyjne 57. Leki psychostymulujące i psychodysleptyczne Leki psychostymulujące • Działania ośrodkowe - Mechanizmy neuroprzekaźnikowe - Tolerancja i sensytyzacja działań ośrodkowych - Koncepcja mechanizmu zaburzeń psychotycznych - Działania anorektyczne • Metabolizm i działania obwodowe • Wskazania terapeutyczne • Działania niepożądane Środki psychodysleptyczne 58. Opioidowe leki przeciwbólowe Patofizjologia bólu Podział leków przeciwbólowych Endogenne opioidy Podział leków mających powinowactwo do receptorów opioidowych Opioidowe leki przeciwbólowe typu morfiny • Morfina i inne alkaloidy opium • Leki syntetyczne - Pochodne morfinanu - Pochodne piperydyny i podobne - Fentanyl i jego analogi - Pochodne 4,4-difenyloheptanonu - Pochodne difenyloizopentanolu Leki agoantagonistyczne • Pochodne benzmorfanu • Pochodne fenantrenu Leki antagonistyczne mające agonistyczną składową działania • Leki czysto" antagonistyczne 59. Uzależnienia lekowe i strategie farmakoterapii Neuroanatomiczne podłoże uzależnień Neuroprzekaźnikowe i receptorowe podłoże uzależnień Molekularne podłoże uzależnień Strategie farmakoterapii uzależnień 60. Alkohol etylowy i inne alkohole Ogólna charakterystyka alkoholu etylowego Pojęcie tolerancji i zależności fizycznej • Komórkowe mechanizmy tolerancji • Zespół abstynencyjny Neuroprzekaźnikowe i komórkowe mechanizmy działania alkoholu etylowego
|