Filozofia głupoty wchodzi w spór z wiekową tradycją humanistyczną, która irracjonalność chciała rozumieć jako to, co w człowieku nieludzkie – przyjmując zarazem, że inteligencja to właściwa cecha i norma człowieczeństwa. A jeśli to głupota jest tym, co najbardziej ludzkie? Odwrócenie tradycyjnej wizji wiedzie do koncepcji człowieka, w którego naturze leży trwała dyspozycja do nietrafnego rozumienia spraw, błędnego rozumowania i bezsensownego zachowania.
Tendencje te autor analizuje na podstawie obszernego i fascynującego materiału faktograficznego, zaczerpniętego przeważnie ze współczesności, polskiej i ogólnoświatowej. W ten sposób Filozofia głupoty okazuje się książką zarówno ponadczasową, jak i bardzo aktualną: pytając o irracjonalność bieżącej polityki międzynarodowej, sztuki masowej, instytucji, grup, płci i jednostek – autor stawia ogólne pytanie o wpływ głupoty na los ludzkości.
Rozdziały:
Część I Historia idei, problemu i pozycji głupoty w filozofii nowożytnej i nowoczesnej 23 1. Głupota na scenie świata 26 2. Krytyka nieczystego rozumu 48 3. Mądrość poza obrębem rozumu 64 4. Rozum absolutny 90 5. W stronę historiozofii masy 133
Część II Fenomenologia głupoty, czyli badania nad doświadczeniami i bytem głupoty w świadomości 171 1. Świadomość głupoty i głupota świadomości 171 2. Sens i nonsens 177 3. Rozwój, wielość i złożoność świadomości 180 4. Naiwność 184 5. Sieci umysłowe, czyli wielość umysłów 188 6. Fizjologia rozumienia: bystrość i tępota 192 7. Fizjologia rozumienia: lekkomyślność i ciężkomyślność 198 8. Morfologia i anatomia stawania się świadomości 206 9. Pierwotna formacja świadomości 209 10. Formacja świadomości grupowo-towarzyskiej 222 11. Arystokratyczne i plebejskie 233 12. Formacja świadomości tłumu 238 13. Formacje świadomości rodzinno-instytucjonalnej 246 14. Rozwinięte formacje instytucjonalne: to, co religijne, i to, co świeckie 254 15. Państwo 257 16. Świadomość tego, co społeczne 262 17. Stawanie się odosobnienia 276 18. Formacja świadomości automatywnej 281 19. Formacja świadomości rozważnej 287 20. Formacja świadomości rozsądnej (racjonalizującej się) 295 21. Formacja świadomości ideowej 300 22. Formacja świadomości kontemplacyjnej 316 23. Formacje świadomości masowej 331 24. Polityka masy 341 25. Kultura masy 352 26. Konkluzja: masowość i refleksja 364
|