Jest to pionierskie, przekrojowe przedstawienie najnowszych osiągnięć i perspektyw genetyki molekularnej.

W części ogólnej omówiono podstawy genetyki molekularnej człowieka, genetyczno-molekularne podstawy rozwoju nowotworów, mechanizmy interakcji hormonów i receptorów, a także farmakogenetykę i farmakogenomikę chorób wewnętrznych oraz terapię genową chorób układu krążenia.

W części szczegółowej opisano aspekty genetyczno-molekularne chorób serca i naczyń krwionośnych, nerek, tkanki łącznej, układu trawiennego, chorób endokrynologicznych i alergicznych, a także zaburzeń hematopoezy oraz hemostazy.

Rozdziały:

I CZĘŚĆ OGÓLNA
1. Podstawy genetyki molekularnej  
1.1. Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki molekularnej  
1.2. Podstawy wiedzy o genomie człowieka  
1.3. Strategie i metody badan´ w genetyce molekularnej  
1.4. Podstawowe metody biologii molekularnej stosowane w badaniach genetycznych  
1.4.1. Metody wykrywania nieznanych mutacji  
1.4.2. Metody identyfikacji znanych mutacji  
1.4.3. Ocena ekspresji genów  
2. Era medycyny molekularnej  
2.1. Wstęp  
2.2. Zależności genotypowo-fenotypowe  
2.3. Era medycyny molekularnej? złożony proces rozwoju o niepewnej przyszłości?
Piśmiennictwo  
3. Genetycznomolekularne podstawy rozwoju nowotworu  
3.1. Wstęp  
3.2. Mikroewolucja raka  
3.3. Genetycznomolekularne podstawy rozwoju raka jelita grubego
3.4. Genetycznomolekularne podstawy rozwoju raka żołądka  
3.5. Dziedziczne zespoły predysponujące do rozwoju raków jelita grubego i żołądka  
3.6. Molekularne markery oraz sygnatury ekspresyjne raka żołądka i jelita grubego
3.7. Zakończenie  
Piśmiennictwo  
4. Hormony i ich receptory  
4.1. Receptory błonowe  
4.2. Receptory jądrowe  
4.3. Porównanie efektów biologicznych wywoływanych przez receptory błonowe i jądrowe  
Piśmiennictwo  
5. Farmakogenetyka i farmakogenomika chorób wewnętrznych  
5.1. Wstęp  
5.2. Polimorfizm genetyczny enzymów metabolizujących leki  
5.2.1. CYP2C9  
5.2.2. CYP2C19  
5.2.3. CYP2D6  
5.2.4. Cytochrom P450 3A  
5.2.5. Dehydrogenaza dihydropirymidynowa  
5.2.6. UGT1A1  
5.2.7. Metylotransferaza tiopuryny  
5.2.8. N-Acetylotransferaza 2  
5.2.9. S-Transferazy glutationu  
5.3. Polimorfizm genetyczny transporterów leków  
5.3.1. Glikoproteina P (gp-170)
5.3.2. Transporter zredukowanych folianów (RFC-1)  
5.3.3. Inne transportery  
5.4. Polimorfizm enzymów i białek biorących udział w mechanizmie działania leków 
5.4.1. Reduktaza metylenotetrahydrofolianowa
5.4.2. Syntaza tymidylanowa  
5.4.3. Receptor b1-adrenergiczny
5.4.4. Receptor b2-adrenergiczny  
5.5. Polimorfizmy enzymów i białek biorących udział w mechanizmie działania leków mogące mieć znaczenie kliniczne  
Piśmiennictwo  
6. Molekularne podstawy hematopoezy  
6.1. Fizjologia krwiotwórczych komórek macierzystych  
6.2. Wykorzystanie kliniczne krwiotwórczych komórek macierzystych  
6.3. Rola rozpuszczalnych czynników białkowych i ich receptorów w procesie krwiotworzenia
6.4. Chemokiny i ich receptory  
6.5. Rola wybranych szlaków indukcji sygnałów komórkowych w regulacji hematopoezy
Piśmiennictwo  
7. Stan obecny i perspektywy terapii genowej chorób układu sercowo-naczyniowego
7.1. Terapia genowa wybranych chorób układu sercowo-naczyniowego  
7.1.1. Podstawowe założenia terapii genowej  
7.2. Wektory stosowane w transferze genów w układzie sercowo-naczyniowym  
7.3. Narzędzia transferu wektorów w układzie sercowo-naczyniowym  
7.4. Potencjalne zastosowania terapii genowej w leczeniu schorzeń układu sercowo-naczyniowego   
7.5. Próby kliniczne  
7.6. Bezpieczeństwo i aspekty etyczne terapii genowej  
7.7. Podsumowanie  
Piśmiennictwo  

II CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA
8. Genetyka molekularna chorób serca i naczyń
8.1. Jednogenowe schorzenia układu sercowo-naczyniowego  
8.1.1. Kardiomiopatia przerostowa  
8.1.2. Kardiomiopatia rozstrzeniowa  
8.1.3. Zaburzenia rytmu serca  
8.2. Wieloczynnikowe schorzenia układu sercowo-naczyniowego  
8.2.1. Układ renina? angiotensyna? aldosteron  
8.2.2. Płytki krwi  
8.2.3. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny  
8.2.4. Warianty polimorficzne receptorów b-adrenergicznych  
8.2.5. Przydatność badań molekularnych w chorobach układu sercowo-naczyniowego
uwarunkowanych wieloczynnikowo  
Piśmiennictwo  
9. Nefrologia molekularna  
9.1. Wybrane nefropatie jednogenowe  
9.1.1. Jednogenowe postacie nadciśnienia tętniczego
Piśmiennictwo  
9.1.2. Jednogenowe choroby kłębuszków nerkowych
Piśmiennictwo  
9.1.3. Wielotorbielowatość nerek  
9.1.4. Podsumowanie  
Piśmiennictwo
9.2. Uwarunkowania genetyczne powikłań sercowo-naczyniowych u chorych z przewlekłą chorobą nerek  
Piśmiennictwo
10. Endokrynologia molekularna
10.1. Molekularne podłoże dziedzicznych chorób układu wydzielania wewnętrznego
10.1.1. Genetyczne mechanizmy niedoczynności gruczołu wydzielania wewnętrznego  
10.1.2. Genetyczne mechanizmy nadczynności gruczołu wydzielania wewnętrznego  
10.1.3. Gruczolaki i raki gruczołów wydzielania wewnętrznego  
Piśmiennictwo  
10.2. Genetyka molekularna chorób podwzgórza i przysadki  
10.2.1. Molekularne podstawy syntezy i działania hormonów przysadki  
10.2.2. Molekularne podłoże niedoczynności podwzgórza i przysadki  
10.2.3. Nadczynność i guzy przysadki  
Piśmiennictwo  
10.3. Tyreologia molekularna  
10.3.1. Molekularne podstawy wytwarzania i działania hormonów tarczycy  
10.3.2. Wrodzona niedoczynność tarczycy  
10.3.3. Wrodzone defekty białek wiążących hormony tarczycy  
10.3.4. Zespoły oporności na hormony tarczycy  
10.3.5. Genetyczne podłoże autoimmunologicznych chorób tarczycy  
10.3.6. Mechanizmy molekularne rozwoju raka tarczycy  
Piśmiennictwo  
10.4. Genetyka molekularna chorób związanych z wydzielaniem steroidów nadnerczowych i płciowych  
10.4.1. Synteza hormonów steroidowych  
10.4.2. Molekularny mechanizm działania hormonów steroidowych  
10.4.3. Choroby dziedziczne prowadzące do niedoczynności kory nadnerczy  
10.4.4. Choroby dziedziczne prowadzące do nadczynności kory nadnerczy  
10.4.5. Wrodzony przerost kory nadnerczy wynikający z błędów steroidogenezy  
10.4.6. Wrodzone zespoły nadmiaru mineralokortykosteroido´w  
10.4.7. Inne niedobory enzymów steroidogenezy: niedobór 3b-dehydrogenazy, 17a-hydroksylazy i in.  
Piśmiennictwo  
10.4.8. Wrodzona oporność na steroidy nadnerczowe  
10.5. Genetyka molekularna guzów chromochłonnych  
10.5.1. Zespół dziedzicznych przyzwojaków i guzów chromochłonnych (PGL)  
10.5.2. Nerwiakowłókniakowatość typu 1
Piśmiennictwo  
10.6. Dziedziczne zespoły wielogruczołowe i dziedziczne zespoły nowotworowe z objawami ze strony gruczołów wydzielania wewnętrznego  
10.6.1. Zespół gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu 1  
10.6.2. Zespół gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu 2  
10.6.3. Choroba von Hippela?Lindaua  
10.6.4. Inne zespoły dziedziczne, w przebiegu których dochodzi do tworzenia się guzów gruczołów wydzielania wewnętrznego i(lub) ich nadczynności  
Piśmiennictwo  
10.7. Biologia molekularna zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej  
10.7.1. Parathormon (PTH) i peptyd PTH-podobny (PTHrP) oraz receptory tych hormonów  
10.7.2. Zaburzenia gospodarki wapniowej spowodowane nadprodukcją PTH, zmienioną jego strukturą lub zmienioną strukturą i czynnością receptora PTH-1-R  
10.7.3. Zaburzenia gospodarki wapniowej spowodowane nieprawidłową czynnością receptora wapniowego  
10.7.4. Receptor witaminy D  
10.7.5. Zaburzenia układu RANK/RANKL/OPG  
10.7.6. Fetuina A  
10.7.7. Zaburzenia gospodarki fosforanowej ? działanie fosfatonin  
10.7.8. Fosfatoniny  
10.7.9. Białko FRP4 (frizzled-related protein)  
10.7.10. Fosfoglikoproteina pozakomórkowa macierzy (MEPE)  
10.7.11. Stany chorobowe związane z nadczynnością fosfatonin  
10.7.12. Rola białka Klotho w gospodarce wapniowo-fosforanowej  
Piśmiennictwo  
10.8. Podstawy molekularne funkcjonowania układu rozrodczego  
10.8.1. Podstawy embriogenezy układu moczowo-płciowego  
10.8.2. Znaczenie chromosomów płciowych w procesie determinacji gonady  
10.8.3. Znaczenie aberracji chromosomów płciowych dla funkcjonowania układu płciowego
10.8.4. Zaburzenia rozwoju narządów płciowych  
10.8.5. Hipogonadyzm hipogonadotropowy  
10.8.6. Podsumowanie  
Piśmiennictwo  
10.9. Genetyka molekularna cukrzycy  
10.9.1. Genetyka cukrzycy typu 1  
10.9.2. Genetyka cukrzycy typu 2  
Piśmiennictwo  
10.10. Genetyka molekularna zaburzeń przemiany lipidów  
10.10.1. Proste jednogenowe zaburzenia lipidowe  
10.10.2. Częste złożone zaburzenia lipidowe  
Piśmiennictwo  
11. Genetyka molekularna chorób układu pokarmowego  
11.1. Wybrane choroby jednogenowe układu pokarmowego  
11.1.1. Mukowiscydoza  
11.1.2. Porfirie wątrobowe  
11.1.3. Hemochromatoza wrodzona  
11.1.4. Choroba Wilsona  
11.1.5. Niedobór a1-antytrypsyny  
11.2. Wybrane choroby złożone (wieloczynnikowe) układu pokarmowego  
11.2.1. Przewlekłe nieswoiste choroby zapalne jelit  
11.2.2. Celiakia  
11.2.3. Predyspozycje genetyczne do chorób trzustki  
11.2.4. Genetyka molekularna wybranych złożonych chorób wątroby i dróg żółciowych  
11.3. Czy istnieją predyspozycje genetyczne do zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego?
Piśmiennictwo  
12. Hematologia molekularna  
12.1. Zaburzenia szlaku erytropoezy  
12.1.1. Talasemie
12.1.2. Cytoszkielet ? przyczyny nieprawidłowości występujących w strukturze i w czynności  
12.2. Mechanizmy leukemogenezy
12.2.1. Rola hematopoetycznych czynników wzrostu  
12.2.2. Defekty w obrębie białek receptorowych  
12.2.3. Defekty genów regulujących cykl komórkowy  
Piśmiennictwo  
13. Genetyka molekularna zaburzeń hemostazy  
13.1. Biochemia układu hemostazy  
13.2. Naruszenie równowagi hemostatycznej ? hemofilia lub trombofilia  
13.3. Znaczenie układu hemostazy i czynników związanych z hemostazą w kształtowaniu ryzyka
choroby zakrzepowo-zatorowej
13.3.1. Hemostatyczne genetyczne czynniki ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej 
13.4. Współwystępowanie genetycznych czynników ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej  
13.4.1. Protrombina ? znaczenie polimorfizmu G20210A genu protrombiny jako czynnika ryzyka w chorobie zakrzepowo-zatorowej  
13.4.2. Fibrynogen ? polimorfizmy promotora genu łańcucha b fibrynogenu  
13.4.3. Czynnik VII  
13.4.4. Czynnik VIII i czynnik von Willebranda  
13.4.5. Czynnik XIII  
13.5. Mechanizmy regulacyjne układu hemostazy  
13.6. Składniki układu fibrynolitycznego  
13.6.1. Homocysteina  
13.6.2. Trombomodulina  
13.7. Polimorfizmy związane z zespołem antyfosfolipidowym  
13.8. Polimorfizmy glikoprotein płytkowych  
13.9. Polimorfizmy genów układu hemostazy a terapia hormonalna  
Piśmiennictwo  
Podziękowanie  
14. Genetyka molekularna chorób alergicznych  
14.1. Wprowadzenie? definicja alergii; mechanizmy  
14.2. Dziedziczność alergii  
14.3. Genetyka głównych mechanizmów alergii  
14.3.1. IgE  
14.3.2. Komórki tuczne i mediatory  
14.3.3. Eozynofile  
14.3.4. Limfocyty T? cytokiny i receptory  
14.4. Ekspresja genów w tkankach  
14.5. Geny a podatność  
14.5.1. Geny a środowisko  
14.6. Genetyka fenotypów alergii atopowej  
14.7. Farmakogenetyka alergii  
14.7.1. Odpowiedź na leki b2-sympatykomimetyczne  
14.7.2. Odpowiedź na leki antyleukotrienowe  
14.7.3. Odpowiedź na glikokortykosteroidy  
14.8. Biologia molekularna alergenów  
14.8.1. Alergeny rekombinowane, alergoidy, peptydy  
14.8.2. Szczepionki genetyczne  
Piśmiennictwo  
15. Wybrane zagadnienia z genetyki chorób tkanki łącznej  
15.1. Rodzinne występowanie chorób tkanki łącznej  
15.1.1. Toczeń rumieniowaty układowy  
15.1.2. Twardzina układowa  
15.2. Reumatoidalne zapalenie stawów  
15.2.1. Polimorfizm genetyczny a predyspozycja do reumatoidalnego zapalenia stawów  
15.2.2. Polimorfizm genetyczny a przebieg kliniczny reumatoidalnego zapalenia stawów  
15.2.3. Polimorfizm genetyczny a autoprzeciwciała u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów 
15.3. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 
15.4. Polimorfizm genetyczny a predyspozycja do tocznia rumieniowatego układowego, twardziny układowej, zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego  
15.5. Polimorfizm genetyczny a zmiany narządowe u chorych na twardzinę układową, zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe 
15.6. Polimorfizm genetyczny a autoprzeciwciała u chorych na toczeń rumieniowaty układowy, twardzinę  układową, zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe 
Piśmiennictwo  
Słownik pojęć z zakresu genetyki molekularnej