Nowoczesna geografia fizyczna Polski!

Książka zawiera aktualną i szczegółową charakterystykę zróżnicowania środowiska przyrodniczego Polski i jego antropogenicznych przekształceń.

Poszczególne jej rozdziały poświęcono głównym składowym systemu przyrodniczego – rzeźbie terenu, klimatowi, wodom, glebom, florze i faunie, a podsumowanie stanowi typologia krajobrazu naturalnego oraz ogólny zarys regionalizacji fizycznogeograficznej Polski.

Książka zawiera:
• liczne rysunki, mapy i barwne zdjęcia;
• dwie wielkoformatowe mapy załącznikowe przedstawiające typy krajobrazów naturalnych oraz pochodzenie i wiek rzeźby;
• indeks rzeczowy.

Podstawowy podręcznik dla studentów geografii i kierunków pokrewnych. Doskonała pomoc naukowa dla nauczycieli geografii i przyrody oraz uczniów szkół średnich, a także praktyków zajmujących się ochroną i kształtowaniem środowiska przyrodniczego, organizacją turystyki i planowaniem przestrzennym.

Rozdziały:

I. Położenie fizycznogeograficzne (Andrzej Richling) 11

II. Struktura i rzeźba powierzchni 15
1. Struktury tektoniczne (Maria Korotaj-Kokoszczyńska) 15
1.1. Położenie Polski na tle struktur tektonicznych Europy 15
1.2. Jednostki strukturalne Polski 16
2. Przedkenozoiczne etapy rozwoju rzeźby (Maria Korotaj-Kokoszczyńska) 21
3. Zarys rozwoju rzeźby w trzeciorzędzie (Danuta Kosmowska-Suffczyńska) 27
4. Geneza i rozwój rzeźby w czwartorzędzie (Danuta Kosmowska-Suffczyńska) 32
4.1. Rozwój rzeźby w okresie preplejstocenu 38
4.2. Rozwój rzeźby w plejstocenie 38
4.3. Rozwój rzeźby w holocenie 67
5. Współczesne procesy morfogenetyczne (Mirosław Bogacki) 71

III. Klimat (Maria Stopa-Boryczka, Jerzy Boryczka) 84
1. Naturalne zmiany klimatu 84
2. Rola cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu klimatu 89
3. Bilans energii słonecznej 96
4. Cechy termiczne klimatu 100
5. Cechy wilgotnościowe klimatu 104
6. Ekstremalne zjawiska atmosferyczne 110
7. Cechy oceaniczne i kontynentalne klimatu 111
8. Regiony klimatyczne 114
9. Antropogeniczne zmiany klimatu 122

IV. Wody (koordynacja Małgorzata Gutry-Korycka) 128
1. Bilans wodny (Małgorzata Gutry-Korycka) 128
2. Wody podziemne 131
2.1. Typy poziomów wodonośnych (Jarosław Suchożebrski) 131
2.2. Dynamika stanów wody (Małgorzata Gutry-Korycka) 136
2.3. Zasoby wód (Jarosław Suchożebrski) 137
2.4. Termika wód (Aneta Afelt) 138
2.5. Cechy chemiczne (Jarosław Suchożebrski) 139
2.6. Zmiany zanieczyszczenia (Jarosław Suchożebrski) 139
3. Źródła (Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska) 141
3.1. Rodzaje wypływów wód podziemnych 141
3.2. Rejony występowania 141
3.3. Ustrój hydrologiczny 143
3.4. Charakterystyka jakościowa 144
3.5. Degradacja źródeł 146
4. Mokradła (Dariusz Woronko, Maciej Lenartowicz) 146
4.1. Typy mokradeł 146
4.2. Rola w cyklu hydrologicznym 148
4.3. Rozmieszczenie mokradeł 148
4.4. Przekształcenia, degradacja i ochrona 149
5. Rzeki 151
5.1. Geneza i ewolucja den dolin i sieci rzecznej (Małgorzata Gutry-Korycka) 151
5.2. Podział hydrograficzny (Małgorzata Gutry-Korycka) 152
5.3. Zmienność odpływu (Małgorzata Gutry-Korycka) 154
5.4. Ustroje hydrologiczne (Urszula Somorowska) 165
5.5. Rumowisko rzeczne (Artur Magnuszewski) 168
5.6. Zmiany zanieczyszczenia (Maciej Lenartowicz) 171
6. Jeziora (Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska) 173
6.1. Geneza i typologia 175
6.2. Ustrój hydrologiczny 178
6.3. Zmiany zanieczyszczenia 183
7. Zbiorniki retencyjne (Zdzisław Mikulski) 184
7.1. Typy i funkcje 184
7.2. Rola zbiorników retencyjnych w cyklu hydrologicznym 185
8. Morze Bałtyckie i wody przybrzeżne (Artur Magnuszewski, Zdzisław Mikulski) 188
8.1. Geneza i struktura 188
8.2. Bilans wodny 192
8.3. Cechy środowiska morskiego 193
8.4. Dopływ materii i ochrona wód morskich 195

V. Gleby (Bogumił Wicik) 201
1. Fizycznogeograficzne uwarunkowania rozwoju gleb 201
1.1. Warunki klimatyczne 201
1.2. Skały macierzyste gleb 202
1.3. Rzeźba jako czynnik glebotwórczy 208
2. Procesy glebotwórcze 209
3. Klasyfikacja gleb 214
4. Główne typy genetyczne gleb 219
4.1. Dział I. Gleby litogeniczne 219
4.2. Dział II. Gleby autogeniczne 223
4.3. Dział III. Gleby semihydrogeniczne 234
4.4. Dział IV. Gleby hydrogeniczne 236
4.5. Dział V. Gleby napływowe 239
5. Wykorzystanie, degradacja i ochrona gleb 241

VI. Świat żywy (Andrzej Samuel Kostrowicki) 245
1. Wprowadzenie 245
2. Przemiany biosfery na ziemiach polskich 247
3. Struktura przestrzenna świata żywego Polski 258
3.1. Statystyka fauny i flory 258
3.2. Typologia areologiczna taksonów roślin i zwierząt Polski 259
4. Struktura ekologiczno-przestrzenna świata żywego Polski 268
5. Biogeograficzna regionalizacja Polski 280
6. Człowiek a świat żywy – elementy biogeografii praktycznej 286
7. Ochrona przyrody i jej biogeograficzne uwarunkowania 288

VII. Krajobrazy naturalne 293
1. Pojęcie krajobrazu (Andrzej Richling) 293
2. Krajobraz naturalny, pierwotny, kulturowy i potencjalny (Andrzej Richling) 294
3. Założenia typologii krajobrazu naturalnego Polski (Andrzej Richling) 296
4. Charakterystyka klas krajobrazu 299
4.1. Krajobrazy nizin (Andrzej Richling) 299
4.2. Krajobrazy wyżyn i niskich gór (Ryszard Czarnecki) 301
4.3. Krajobrazy gór średnich i wysokich (Wojciech Lewandowski) 304
4.4. Krajobrazy dolin i obniżeń (Andrzej Richling, Wojciech Lewandowski) 308
5. Ewolucja krajobrazu naturalnego (Katarzyna Ostaszewska) 309
6. Wykorzystanie krajobrazu (Andrzej Richling, Wojciech Lewandowski) 315
7. Zagrożenia i ochrona krajobrazu (Ewa Malinowska, Marek Zgorzelski) 317

VIII. Regionalizacja fizycznogeograficzna (Andrzej Richling) 324
1. Typologia a regionalizacja 324
2. Zasady regionalizacji 324
3. Regionalizacja Polski – rys historyczny 326
4. Polska na tle podziału fizycznogeograficznego Europy 327
5. Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski 331