Obszerna i wnikliwa synteza historii administracji w Polsce od połowy XVIII wieku do współczesności. Książka opiera się na kryterium chronologicznym. Obok doktryny i prawa administracyjnego autor opisuje szczegółowo struktury i zasady działania administracji na ziemiach polskich. W częściach wykładu, które dotyczą instytucji pochodzenia obcego, autor szczegółowo omawia genezę i warunki powstania przyjętych w Polsce rozwiązań.
Aktualizacji uległy także wskazówki bibliograficzne obejmujące istotne i nowe publikacje.
Książka prezentuje:
• szczegółową charakterystykę instytucji administracyjnych;
• wyczerpujący opis podziałów terytorialno-administracyjnych; przejrzysty układ materiału;
• liczne ilustracje i mapy.
Pozycja przeznaczona dla studentów prawa i administracji oraz studentów historii, nauk politycznych, dziennikarstwa i europeistyki.
Rozdziały:
Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw nowożytnej Europy
1.1. Pojęcie administracji i biurokracji 17
1.2. Państwo publiczne i jego reformy w czasie absolutyzmu oświeconego 22
1.3. Zasady europejskiego konstytucjonalizmu od XIX w. Państwo prawne 28
1.4. Zasady organizacji i działania administracji państwa konstytucyjnego 36
1.5. Ukształtowanie się prawa administracyjnego 45
1.6. Sądownictwo administracyjne i inne formy zewnętrznej kontroli administracji 47
1.7. Nauka administracji i prawa administracyjnego 53
Rozdział 2. Ustrój administracyjny Polski w czasie kształtowania się monarchii konstytucyjnej (1764–1795). Rozbiory Rzeczypospolitej
2.1. Polska „oświeconą republiką” 59
2.2. Reformy administracji centralnej i lokalnej w latach 1764–1775 68
2.3. Przemiany w ustroju administracyjnym na Sejmie Wielkim (1788–1792) 74
2.4. System administracyjny według uchwał sejmu grodzieńskiego 1793 r. i w czasiem powstania kościuszkowskiego 83
2.5. Rozbiory – terytorium i ludność. Podział Polski z punktu widzenia prawa międzynarodowego 86
2.6. Polska myśl administracyjna epoki oświecenia 91
Rozdział 3. Ustrój administracyjny centralnych ziem Polski (1795–1915). Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie
3.1. Ustrój władz i urzędów pod panowaniem pruskim i austriackim do lat 1807/1809 97
3.1.1. Zabór pruski do 1807 r 97
3.1.2. Zabór austriacki do 1809 r 100
3.2. Księstwo Warszawskie 103
3.2.1. Administracja centralna Księstwa Warszawskiego 107
3.2.2. Podział administracyjny i organy terytorialne 113
3.2.3. Sądownictwo administracyjne i początki kontroli administracji 117
3.2.4. Kształtowanie się aparatu urzędniczego 120
3.3. Królestwo Polskie 123
3.3.1. Centralne władze administracyjne 133
3.3.1.1. Król 133
3.3.1.2. Namiestnik. Generał-gubernator 135
3.3.1.3. Rada Administracyjna i Rada Stanu (Ogólne Zgromadzenie) 139
3.3.2. Naczelne organy administracji resortowej 143
3.3.3. Podział kraju i administracja terytorialna. Samorząd 146
3.3.4. Sądownictwo administracyjne i inne formy kontroli administracji 156
3.3.5. Aparat urzędniczy i jego pragmatyka 162
3.3.6. Władze administracyjne w powstaniach narodowych 166
3.3.6.1. W okresie powstania listopadowego (1830–1831) 166
3.3.6.2. W czasie powstania styczniowego (1863–1864) 168
Rozdział 4. Ustrój administracyjny ziem polskich zaboru pruskiego (1807–1914). Wielkie Księstwo Poznańskie
4.1. Przemiany ustrojowe w Prusach 171
4.2. Charakterystyka odrębności Wielkiego Księstwa Poznańskiego 175
4.3. Podział ziem i organy administracji terytorialnej. Samorząd 179
4.3.1. Podział terytorialny i ludność 179
4.3.2. Organy administracji na szczeblu prowincji i rejencji 182
4.3.3. Administracja w powiecie 183
4.3.4. Gminy miejskie 185
4.3.5. Gminy wiejskie 187
4.4. Sądownictwo administracyjne 189
4.5. Prawa i wolności obywatelskie. Państwo prawne a germanizacja 193
4.5.1. Prawa obywatelskie 194
4.5.1.1. Równość wobec prawa 194
4.5.1.2. Wolność osobista 195
4.5.1.3. Wolność osiedlania się i nietykalność mieszkania 195
4.5.1.4. Tajemnica korespondencji 197
4.5.1.5. Wolność opinii i swoboda prasy 197
4.5.1.6. Wolność wyznania i sumienia 197
4.5.1.7. Wolność nauczania 198
4.5.1.8. Wolność stowarzyszeń i zgromadzeń 199
4.5.1.9. Prawa języka polskiego 199
Rozdział 5. Ustrój administracyjny ziem polskich zaboru austriackiego (1809–1914)
5.1. Przemiany ustrojowe w monarchii austriackiej – położenie Galicji
5.1.1. Do wybuchu Wiosny Ludów 202
5.1.2. Od wprowadzenia autonomii 204
5.2. Podział terytorialny i administracja rządowa 211
5.3. Organy autonomiczne i samorząd 213
5.3.1. Sejm i Wydział Krajowy 213
5.3.2. Samorząd terytorialny: gminny i powiatowy 216
5.3.3. Administracja szkolnictwa i samorząd zawodowy 220
5.4. Aparat urzędniczy i jego pragmatyka 222
5.5. Prawa i wolności obywatelskie 224
5.5.1. Zasada równości wobec prawa 226
5.5.2. Równouprawnienie narodów i języków 226
5.5.3. Wolność osobista 228
5.5.4. Wolność przesiedlania się 228
5.5.5. Tajemnica korespondencji 228
5.5.6. Wolność opinii 228
5.6. Sądy prawa publicznego – austriackie państwo prawne 230
5.6.1. Trybunał Państwa 230
5.6.2. Trybunał Administracyjny 231
Rozdział 6. Ustrój administracyjny ziem wschodnich Rzeczypospolitej (1772–1917)
6.1. Pozycja prawna Polaków 235
6.2. Podział ziem i organy administracji terytorialnej. Samorząd 243
6.2.1. Podział terytorialny i organy zarządu 243
6.2.2. Organy samorządowe 248
6.2.2.1. Polski samorząd szlachecki 248
6.2.2.2. Reformy samorządowe Aleksandra II na terenie guberni zachodnich 249
Rozdział 7. Ustrój administracyjny wolnych miast: Gdańska (1807–1814) i Krakowa (1815–1846)
7.1. Wolne Miasto Gdańsk 253
7.1.1. Urząd gubernatora francuskiego 255
7.1.2. Organy zarządu centralnego 255
7.1.2.1. Senat i jego organy 256
7.1.2.2. Drugi i Trzeci Wydział 257
7.1.3. Podział administracyjny i organy terytorialne 257
7.2. Wolne Miasto Kraków 258
7.2.1. Urząd rezydentów 262
7.2.2. Senat jako organ centralnego zarządu 264
7.2.3. Podział administracyjny i organy terytorialne 267
Rozdział 8. Polskie nauki prawnoadministracyjne w dobie zaborów
8.1. Główne ośrodki myśli administracyjnej 270
8.2. Kształcenie kadr urzędniczych – studia administracyjne 280
Rozdział 9. Ustrój administracyjny ziem polskich w czasie I wojny światowej (1914–1918)
9.1. Polskie działania polityczne i wojskowe 283
9.2. Okupacja ziem polskich przez Niemców i Austriaków – nowy podział terytorialny 288
9.3. Organy niemieckiego zarządu okupacyjnego 291
9.4. Organy austro-węgierskiego zarządu okupacyjnego 293
9.5. Kształtowanie się polskiego systemu władz i organów administracji 295
9.5.1. W dziedzinie zarządu centralnego i resortowego 295
9.5.2. W dziedzinie samorządu terytorialnego 298
9.5.2.1. Samorząd miejski 298
9.5.2.2. Samorząd wiejski 300
9.5.2.3. Samorząd powiatowy 301
Rozdział 10. Ustrój administracji publicznej w II Rzeczypospolitej (1918–1939)
10.1. Przemiany w ustroju politycznym państwa 303
10.2. Podział terytorialny 311
10.3. Administracja centralna 321
10.3.1. Prezydent i Rada Ministrów 322
10.3.2. Ministerstwa i urzędy centralne 327
10.4. Terytorialna administracja rządowa 331
10.4.1. Organy administracji ogólnej 332
10.4.2. Organy administracji specjalnych 336
10.5. Samorząd terytorialny 341
10.5.1. Podstawy prawne i organizacja do 1933 r 341
10.5.2. Struktury samorządowe po unifikacji w 1933 r 347
10.6. Samorząd gospodarczy i zawodowy 350
10.6.1. Samorząd gospodarczy 350
10.6.2. Samorząd zawodowy 352
10.7. Terytorialne odrębności administracyjne 352
10.7.1. Autonomia województwa śląskiego 353
10.7.2. Wersalskie Wolne Miasto Gdańsk 355
10.7.3. Obszar Litwy środkowej (1920–1922) 357
10.7.4. Terytorium Spisza i Orawy (1920–1925) 361
10.8. Sądownictwo administracyjne. Kontrola administracji 362
10.8.1. Sądownictwo administracyjne 362
10.8.2. Kontrola administracji 366
10.8.2.1. Zewnętrzna kontrola administracji 366
10.8.2.2. Wewnętrzna kontrola administracji 368
10.9. Postępowanie administracyjne 369
10.10. Aparat urzędniczy i jego pragmatyka 370
10.11. Dorobek nauk administracyjnoprawnych 372
Rozdział 11. Ustrój administracyjny ziem polskich w czasie II wojny światowej (1939–1945)
11.1. Władze II Rzeczypospolitej na uchodz´stwie. Polskie Państwo Podziemne 376
11.1.1. Zmiany zasad funkcjonowania administracji w czasie wojny obronnej 376
11.1.2. Ciągłość polskich organów państwowych 377
11.1.3. Organy państwa na uchodz´stwie 378
11.1.4. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego 380
11.2. Okupacyjne podziały terytorialno-administracyjne 383
11.2.1. Porozumienia niemiecko-radzieckie 383
11.2.2. Obszary wcielone do Rzeszy Niemieckiej 384
11.2.3. Utworzenie i obszar Generalnego Gubernatorstwa 385
11.2.4. Obszary wcielone do Związku Radzieckiego 386
11.3. Ustrój administracyjny ziem polskich pod okupacją niemiecką 388
11.3.1. Administracja niemiecka na obszarach wcielonych do Rzeszy 388
11.3.2. Administracja w Generalnym Gubernatorstwie 390
11.4. Ustrój administracyjny ziem polskich pod okupacją radziecką do 1941 r 393
Rozdział 12. Ustrój administracji państwowej w Polsce Ludowej (1944–1989)
12.1. Ustrój polityczny i jego ewolucja
12.1.1. Budowa podstaw ustrojowych: okres Krajowej Rady Narodowej (1944–1947) 395
12.1.2. Ustrój według Małej Konstytucji z 19 lutego 1947 r 397
12.1.3. Ustrój konstytucyjny w latach 1952–1980 399
12.1.4. Reformy ustrojowe lat 1980–1989 402
12.2. Podział terytorialny 405
12.2.1. Nowy kształt terytorialny państwa 405
12.2.2. Podziały terytorialne przeprowadzone w latach 1944–1954 407
12.2.3. Reformy podziału terytorialnego w latach 1972–1975 411
12.3. Administracja centralna 413
12.3.1. Pojęcie administracji państwowej i zasady działania 413
12.3.2. Organy administracji centralnej w latach 1944–1952 415
12.3.2.1. Lata 1944–1947 415
12.3.2.2. W okresie obowiązywania Małej Konstytucji z 1947 r 416
12.3.2.3. Pod rządami konstytucji z 1952 r 418
12.4. Administracja terenowa 422
12.4.1. System dualistyczny w latach 1944–1950 422
12.4.2. Reforma z 1950 r. i ewolucja rad narodowych 426
12.4.3. Przemiany w latach 1972–1975 430
12.4.4. Terenowe organy administracji niepodporządkowane radom narodowym 432
12.5. Kontrola administracji. Sądownictwo administracyjne 434
12.5.1. Zasady kontroli 434
12.5.2. System kontroli 435
12.5.2.1. Kontrola sejmowa i Rady Państwa 436
12.5.2.2. Kontrola społeczna 436
12.5.2.3. Kontrola resortowa i międzyresortowa 437
12.5.2.4. Kontrola Najwyższej Izby Kontroli (tzw. państwowa) 438
12.5.2.5. Arbitraż gospodarczy 439
12.5.2.6. Kontrola prokuratorska 440
12.5.2.7. Kontrola sądowa 441
12.5.3. Przywrócenie sądownictwa administracyjnego w 1980 r 442
12.5.4. Trybunał Konstytucyjny 444
12.5.5. Rzecznik Praw Obywatelskich 445
12.6. Postępowanie administracyjne 445
12.7. Pracownicy administracji 448
12.8. Zarys dorobku nauk administracyjnoprawnych 452
Wskazówki bibliograficzne (wybór prac ogólnych, podręczników i skryptów) 456
Indeks nazwisk 459
Spis map 465
Spis ilustracji 467
|
