Islam, religia wyznawana przez ponad miliard trzysta milionów osób, na ogromnym i zróżnicowanym terytorium przybiera różne formy. Wyraźnie zarysowuje się rozdźwięk między stanowiskiem alimów, muzułmańskich uczonych, a codziennymi praktykami religijnymi ludności. Opuszczając pustynię, wychodząc poza miejsce swoich narodzin, islam zderzył się z odmiennymi, wielkimi cywilizacjami i rozmaitymi pomysłami duchowej realizacji. W tym, co niektórzy ulemowie nazwaliby herezją, kryje się bogactwo i różnorodność islamu. Setki lat kontaktów muzułmanów z mieszkańcami Indii, Indonezji czy Afryki nie pozostały bez znaczenia.

Oba obszary religijne – stary i nowy – czerpiąc ze swoich zasobów, na nowo opowiadały swoje mity, przeformułowywały kosmologię. W rezultacie znajdziemy w islamie wierzenia ludowe i zwyczaje innych tradycji religijnych. Przykładem może być choćby animizm i praktyki związane z kultem przodków w Indonezji, mocno zakorzeniony (zwłaszcza w Bengalu) piryzm, powszechne przekonanie o skuteczności działań i zabiegów magicznych oraz pielgrzymowanie do grobów obecne niemal we wszystkich krajach muzułmańskich.

Książka jest rezultatem obserwacji islamu (badania terenowe prowadzono na terenie Indii, Iranu, Pakistanu, Tunezji, Indonezji), zwłaszcza islamu popularnego, oraz roli, jaką filozofia muzułmańskich mistyków odegrała w jego transformacji.