Na książkę składa się 15 szkiców i studiów poświęconych twórczości pisarzy związanych z Lublinem jako miejscem urodzenia, częściowo spowinowaconych wyborem podobnego typu tematyki (obserwacje prowincjonalnych srodowisk oraz życia mieszkańców Lublina i Warszawy) i gatunków prozatorskich (małe formy narracyjne). Julian Wieniawski, Klemens Szaniawski i Feliks Brodowski to reprezentanci zachowawczego nurtu naszej literatury.

Spełniali rolę dokumentalistów realistycznie opisujących peryferyjne światy dworku szlacheckiego, wsi, małego miasteczka, dołów społecznych wielkiego miasta i środowiska żydowskiego.

Głównym walorem monografii jest ukazanie wątków tak liczącej się dziś "archeologii pamięci", która w rewizyjny sposób przywraca godność dyskursom konserwatywnym.