Pierwszy na rynku kompleksowy i pogłębiony komentarz do zmian Kodeksu postępowania karnego i przepisów przejściowych, obowiązujących od 15 kwietnia 2016 r.

Zmiany w Kodeksie postępowania karnego

Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego wprowadzona ustawą z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 437), która weszła w życie 15 kwietnia 2016 r., modyfikuje model postępowania karnego. Komentarz pełni przede wszystkim funkcję przewodnika po tekście ustawy nowelizacyjnej. Przy komentowaniu poszczególnych zmienionych lub nowych przepisów starano się pokazać wzajemne ich powiązania i zależności, aby całościowo przedstawić poszczególne instytucje procesowe.

 

Nowelizacja z 2016 r. wprowadza zmiany o niejednolitym charakterze - od zmian o mniejszej wadze do zmian zasadniczych:
-przywraca inkwizycyjność postępowania sądowego; w tym zakresie następuje fundamentalne odejście od reformy procedury karnej zwiększającej kontradyktoryjność, która obowiązywała od 1 lipca 2015 r.;
- przywraca reguły przeprowadzania dowodów sprzed 1 lipca 2015 r.; nie stanowi natomiast całkowitego odwrócenia zmian dokonanych poprzednią reformą, gdyż w większości pozostawia uregulowania, które nie odnoszą się do kontradyktoryjnego przeprowadzania dowodów;
- przywraca instytucje zwrotu sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego, a także zobowiązania prokuratora na rozprawie do przedstawienia dowodów;
- dodaje nowe rozwiązania upraszczające postępowanie sądowe (np. art. 337a k.p.k.);
- zawiera kontrowersyjne uregulowania dotyczące wykorzystania dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa (art. 168a k.p.k.) lub dowodów uzyskanych w wyniku kontroli operacyjnej (art. 168b k.p.k.) lub kontroli procesowej (237a k.p.k.) poza zakresem podmiotowym lub przedmiotowym zgody sądu;
- wprowadza dotychczas nieznany procedurze karnej środek zaskarżenia w postaci skargi na wyrok sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania (rozdział 55a);
- wprowadza istotne zmiany co do nadzwyczajnych środków zaskarżenia oraz odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie; mniejszym zakresem zmian objęte zostało postępowanie odwoławcze.

Aktualną konsekwencją nowelizacji z 2016 r. jest zróżnicowany stan procesowy spraw odnoszących się do zakresu i sposobu stosowania nowych i dotychczasowych przepisów. Zróżnicowany stan prawny pogłębia wątpliwości interpretacyjne. Rozstrzygają je częściowo przepisy przejściowe.

 

Komentarz stara się wyjść naprzeciw tym trudnościom. Wszędzie tam, gdzie dostrzeżono, że mogą pojawić się wątpliwości interpretacyjne, starano się przedstawić rozstrzygnięcie wykładnicze. Oprócz przepisów procesowych dokonano także wykładni poszczególnych przepisów przejściowych ustawy nowelizacyjnej pod kątem stosowania różnych procedur w różnych układach procesowych.