Celem książki "Komunikacja człowieka z maszyną. Komputerowe modelowanie kompetencji językowej" jest wprowadzenie Czytelnika w podstawy jednej z najstarszych a jednocześnie ciągle nabierającej znaczenia dziedzin informatyki, jaką jest przetwarzanie języka naturalnego.

Dziedzina ta, od jej narodzin w latach pięćdziesiątych, rozrosła się, zajmując spory obszar na styku dyscyplin takich jak informatyka, nauki o języku, matematyka, nauki kognitywne oraz biologiczne.

Książka poświęcona jest przede wszystkim zagadnieniom komputerowego modelowania kompetencji językowej człowieka. Od ponad 50 lat zaopatrzenie w kompetencję językową urządzeń wytworzonych przez człowieka stanowi jedno z wielkich wyzwań informatyki. Dobór materiału podyktowany był chęcią wyeksponowania tych zagadnień należących do głównego nurtu badań w zakresie przetwarzania języka naturalnego, które były lub są nadal przedmiotem prac badawczych prowadzonych przez Autora.

Adresatami książki są osoby pragnące rozszerzyć swoją ogólną wiedzę informatyczno-lingwistyczną w zakresie technik lingwistyki komputerowej, bądź chcące włączyć się aktywnie do badań z tego zakresu, a także osoby, które takie badania prowadzą, a jednocześnie pragną poznać prezentowane w książce techniki, niekiedy alternatywne w stosunku do ich własnych metod.

Liczymy, że korzyść odniosą także czytelnicy prowadzący zajęcia z zakresu przetwarzania języka naturalnego i dziedzin pokrewnych, a przede wszystkim studenci, uczestnicy tych zajęć.

Rozdziały:

Część I. Wprowadzenie

1. Przedmiot książki a teoria języka
2. Przedmiot książki a informatyka
3. Pojęcie kompetencji językowej
4. Kompozycyjność języka jako podstawa modelowania komputerowego, składnia formalna a semantyka
5. Pierwsze prototypowe implementacje
6. Prototypowy system POLINT

Część II. Wybrane metody formalnego opisuj języka naturalnego

1. Opis składniowy za pomocą systemu reguł
2. Semantyka teorio-mnogościowa: predykatywno-argumentowy model zdania

Część III. Formalny opis składniowy na potrzeby komputerowego modelowania języka polskiego

1. Tradycyjne kategorie składniowe a predykatywno-argumentowy model zdania
2. Grupa imienna
3. Wykładniki predykatu - grupy czasownikowe

Część IV. Rola słownika jako źródła informacji gramatycznej

1. Współczesne tendencje w zakresie formatów danych słownikowych
2. Budowa słownika

Część V. Analiza heurystyczna

1. Przeszukiwanie heurystyczne w analizie języka
2. Poszukiwanie poprawy efektywności przez ograniczenie przestrzeni przeszukiwań
3. Reorganizacja przestrzeni przeszukiwań w oparciu o informację heurystyczną (technika zwrotnic)

Część VI. Reprezentacja wiedzy i analiza semantyczna

1. Rozumienie języka przez komputer
2. Wybór metody reprezentacji wiedzy. Problemy ontologiczne
3. Problemy trudne analizy semantycznej
4. Interpretacja pytań i poleceń

Część VII. Przykładowy model organizacji procesu analizy zdania

1. Wprowadzenie danych
2. Analiza morfologiczna wyrazów
3. Preanaliza
4. Analiza dwuprzebiegowa

Część VIII. Nowe wyzwanie - gramatyki szyku swobodnego (FROG)

1. Gramatyki logiczne
2. Reguły swobodne
3. Gramatyki szyku swobodnego FROG
4. Uogólniony parsing tablicowy dla gramatyk szyku swobodnego FROG

Część IX. Nowe zadania - Q&A jako nowa technika ekstrakcji informacji

1. Wyszukiwanie i ekstrakcja informacji
2. Nowe wyzwanie: Q&A

Dodatek 1. Eksperyment St Claus i środowisko ENDIACC

1. Instrukcja eksperymetnu St Claus
2. Środowisko ENDIACC

Dodatek 2. Przykłady zastosowania gramatyk FROG do opisu języka polskiego

1. Przykłady gramatyk FROG
2. Tłumaczenia przykładów na Prolog

Dodatek 3. Trójwarstwowy zapis informacji gramatycznej w formacie GENELEX/CEGLEX

Dodatek 4. Wybrane procedury pomocnicze

1. Wprowadzanie danych z klawiatury. Procedura sn_in/2
2. Tworzenie słownika tymczasowego

Dodatek 5. Wybrane reguły gramatyki systemu POLINT w tłumaczeniu na Prolog