Oddawana do rąk Czytelnika książka ma ambicję wpisania się w nurt wydawnictw syntetyzujących i porządkujących deskrypcję i eksplanację polskich przemian ustrojowych ostatnich dwóch dekad. Tych na księgarskim rynku nie brakuje. Transformacja ustrojowa (czy też szerzej – systemowa), to popularna dziedzina refleksji naukowej. Pogłębione studia traktują o prawnych, politycznych, społecznych i ekonomicznych aspektach przemian. Brakuje jednak prac, które odwoływałyby się do drogi wskazanej dwadzieścia lat temu przez Tadeusza Mołdawę w książce "Ludzie władzy 1944–1991". Dzieło to uznać należy za fundamentalne opracowanie z punktu widzenia badań nad historią polskich instytucji politycznych. Nie ukrywając inspiracji wzmiankowaną pozycją, pragniemy wnieść – na ile jest to możliwe – oryginalny wkład w analogiczne badania nad okresem budowy i stabilizacji państwa liberalno-demokratycznego w latach 1989–2011.

Praca składa się z trzech integralnie powiązanych segmentów. W części pierwszej podjęto próbę uchwycenia współczesnej polskiej tradycji konstytucyjnej materializowanej w postaci ustawy zasadniczej z 1997 roku w perspektywie doświadczeń historycznych narodu i państwa. W rozdziale I zaprezentowano zatem syntetycznie wybrane kwestie polityczno-ustrojowe XIX i I połowy XX wieku. W rozdziale II i III naświetlono doświadczenia dziejowe po zakończeniu II wojny światowej, które określiły miejsce Polski w ładzie jałtańskim. Rozdział IV jest obszernym studium systemu polityczno-ustrojowego współczesnej Polski, czyli okresowi po 1989 roku, ze szczególnym uwzględnieniem tymczasowych rozwiązań konstytucyjnych (1989–1997), przygotowania i uchwalenia pełnej konstytucji z 1997 r. i zasad ustrojowych oraz systemu naczelnych organów państwowych przez tę ustawę zasadniczą określonych.

Zwracamy również uwagę (rozdział V) na relacje ustrojowe między Polską a Unią Europejską, które szczególnie po 2004 roku, czyli formalnym przystąpieniu Polski do europejskiej wspólnoty, zaczęły odgrywać znaczną rolę w kształtowaniu relacji między organami państwowymi oraz stanowią impuls dla korekt polskiego ładu konstytucyjnego. Wreszcie podjęliśmy próbę sklasyfikowania najważniejszych z punktu widzenia tematyki tej książki, propozycji zmiany Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Część druga poświęcona jest strukturze centralnych organów państwowych od 1989 roku i ich obsadzie personalnej, z tym, że gdy chodzi o Sejm i Senat, zamieszczone zostały jedynie składy organów kierowniczych izb (marszałkowie i prezydia). Piastunom poszczególnych organów przypisane zostały polityczne afiliacje, co wydaje się istotne w badaniach nad transformacją polskiej sceny politycznej. Trzecia część książki zawiera wybrane akty prawne oraz inne dokumenty opisujące podstawy i przemiany polskiego porządku ustrojowego.

Autorzy mają nadzieję, że niniejsze opracowanie spełni trzy podstawowe cele. Po pierwsze, będzie autorskim, choć siłą rzeczy dość syntetycznym spojrzeniem na system sprawowania władzy państwowej w Polsce z perspektywy historycznej, obecnych rozwiązań ustrojowych oraz propozycji zmian konstytucyjnych; po drugie – stanie się źródłem wykorzystywanym w badaniach ustrojowych i politologicznych; po trzecie wreszcie – będzie pozycją wydawniczą wykorzystywaną w dydaktyce akademickiej, szczególnie na kierunkach politologia i prawo oraz innych, pokrewnych studiach.

Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.