Książka:

syntetyczna i aktualna – niezbędna w pracy i na studiach; przedstawia rzeczywisty stan wiedzy o środkach masowego komunikowania oraz ukazuje ich siłę i oddziaływanie społeczne; w obecnym wydaniu prezentuje całkowicie nowy – uzupełniający rozważania na temat mediów – rozdział Ku społeczeństwu medialnemu oraz bibliografię najnowszych prac w języku polskim.Pozycja polecana studentom nauk politycznych, dziennikarstwa, bibliotekoznawstwa, socjologii, psychologii, filmoznawstwa, kulturoznawstwa i europeistyki, a także praktykom – dziennikarzom, badaczom mediów, badaczom opinii publicznej, specjalistom od public relations i menedżerom medialnym.

Rozdziały:

Od tam-tamu do Internetu?  13
Początki ludzkiego komunikowania  14
Stadia rozwoju społecznego 15
Społeczna historia środków komunikowania masowego 17
Uwarunkowania i wzory rozwoju środków masowych 25
Główne problemy nauki o komunikowaniu masowym 28
Podstawowe różnice ujęć teoretycznych 29
Różne rodzaje teorii  30
Poziomy komunikowania 31
Nauka o komunikowaniu a badanie komunikowania masowego 32
Kłopoty terminologiczne 33

Część I. Podstawowe pojęcia i modele  33
1. Komunikowanie społeczne  37
1.1. Rola komunikowania w życiu społecznym  39
1.2. Definicje i pojęcie komunikowania  41
1.2.1. Zakres komunikowania  43
1.2.2. Intencjonalność komunikowania  43
1.2.3. Skuteczność komunikowania 44
1.2.4. Kierunek przekazu 44
1.2.5. Perswazyjność komunikowania  41
1.3. Komunikowanie jako termin podstawowy  45
2. Środki i formy komunikowania 47
2.1. Pojęcie i klasyfikacja  47
2.2. Rozwój środków i form komunikowania 49
3. Modele procesu komunikowania  52
3.1. Pojęcie i użyteczność modelu  52
3.2. Cztery rodzaje modeli komunikowania  53
3.2.1. Model transmisji i jego warianty 54
3.2.2. Model ekspresyjny lub rytualny 67
3.2.3. Model rozgłosu: komunikowanie jako pokazywanie i przyciąganie uwagi  68
3.2.4. Model recepcji: kodowanie i dekodowanie przekazu  69
3.3. Propozycja modelu syntetycznego 73
3.4. Nowe wzory przepływu informacji  77

Część II. Początki i rozwój badań  81
4. Prekursorzy 83
4.1. Refleksja nad społecznymi aspektami komunikowania 83
4.1.1. Powstanie prasoznawstwa 83
4.1.2. Narodziny socjologii prasy 84
4.2. Początki mass media research  85
4.2.1. Warunki powstania 85
4.2.2. Rozkwit i stabilizacja  88
4.3. Bilans okresu 91
5. Aktualne tendencje  95
5.1. Powstanie i rozwój paradygmatu dominującego  95
5.2. Kres amerykańskiego monopolu  97
5.3. Nurt krytyczny w zachodnich badaniach  98
5.4. Paradygmat alternatywny 100
5.5. Krystalizacja dziedziny badań  102
5.6. Nowe perspektywy  107
6. Media a struktura społeczna: wzajemne relacje  110
6.1. Cechy procesu komunikowania masowego  110
6.1.1. Typologia relacji społeczeństwo-kultura (media) 113
6.2. Komunikowanie jako proces mediowania stosunków społecznych  114
6.2.1. Metafory mediacji  116
6.3. Główne problemy relacji media a społeczeństwo 117
6.3.1. Media a problemy władzy i nierówności społecznej 117
6.3.2. Media a integracja i tożsamość społeczna  119
6.4. Komunikowanie masowe i zmiana społeczna  120
6.4.1. Teoria społeczeństwa masowego  120
6.4.2. Marksizm i media masowe 122
6.4.3. Funkcjonalistyczna teoria mediów i społeczeństwa 123
6.4.4. Krytyczna teoria polityczno-ekonomiczna. 125
6.5. Podstawowe zasady działania mediów masowych 126
7. Media w perspektywie kulturoznawczej  130
7.1. Kultura jako symbolizacja rzeczywistości 130
7.1.1. Współzależności form komunikowania  131
7.1.2. Media a kultura masowa 134
7.1.3. Początki teorii krytycznej: szkoła frankfurcka 136
7.1.4. Późniejszy rozwój krytycznej teorii kulturowej: szkoła birminghamska 138
7.1.5. Dalszy rozwój teorii krytycznej: semiotyczna siła odbiorców 139
7.2. Techniczne środki komunikowania a kultura 140
7.2.1. Determinizm technologiczny w procesach komunikowania. Szkoła w Toronto  140
7.2.2. Model zmian techniki i kultury  142
7.3. Czy zmierzamy ku globalnej kulturze medialnej?  145
7.4. Postmodernistyczna perspektywa teoretyczna wobec mediów i społeczeństwa 147

Część III. Analiza funkcjonowania mediów masowych 149
8. Działanie i organizacja mediów  151
8. 1. Kierowanie mediami w gospodarce rynkowej 151
8.1.1. Ekonomika mediów masowych  151
8.1.2. Ogólny schemat regulacji działania mediów komunikowania  153
8.1.3. Kontrola państwowa 154
8.2. Interpretacja standardów i zasad działania mediów 155
8.2.1. Pojęcie dobra wspólnego (interesu społecznego) w mediach  155
8.2.2. Ład społeczny i solidarność  157
8.3. Normatywne doktryny działania mediów  158
8.3.1. Ideologia liberalna  159
8.3.2. Wolność mediów 160
8.3.3. Tradycyjne zasady profesjonalnych mediów informacyjnych 162
8.3.4. Różnorodność mediów 164
8.3.5. Wariant doktryny liberalnej: odpowiedzialność społeczna 165
8.3.6. Ideologia komunistyczna (marksistowsko-leninowska) 167
8.3.7. Doktryna mediów w rozwoju społeczno-ekonomicznym 168
8.3.8. Doktryna demokratycznej partycypacji  168
8.3.9. Katolicka doktryna medialna 169
8.3.10. Debaty na temat doktryn prasowych  171
8.4. Analiza polityki w dziedzinie mediów komunikowania  173
8.5. Instytucjonalizacja komunikowania masowego  174
8.5.1. Pozycja komunikatora zawodowego  174
8.5.2. Zespół redakcyjny jako system społeczny  176
8.5.3. Instytucje komunikowania masowego 178
8.5.4. Zasady selekcji 179
8.5.5. Kodeksy postępowania mediów 181
9. Przekazy masowe a wartości społeczne  184
9.1. Znaczenie analizy zawartości  184
9.1.1. Tradycje analizy zawartości  184
9.1.2. Sporne kwestie analizy zawartości 186
9.2. Tekst kultury i jego znaczenia 189
9.3. Treści mediów jako informacja 190
9.4. Płaszczyzny socjologicznej analizy zawartości 193
9.5. Ilustrujące przykłady  196
9.5.1 Ogólna struktura przekazów masowych 196
9.5.2. Perspektywy ideologiczne  196
9.6. Gatunki medialne 197
9.6.1. Wiadomości dziennikarskie  200
9.6.2. Bohaterowie i czarne charaktery 201
9.7. Przekazy masowe jako projekcja dominujących wartości społecznych 202
9.8. Problem relacji rzeczywistość-odbicie  204
10. Odbiorcy i publiczność  207
10.1. Audytorium a publiczność  207
10.2. Geneza i różnorodność audytoriów 207
10.3. Publiczność na tle struktury społecznej  209
10.3.1. Dwie koncepcje zbiorowości odbiorczych  209
10.3.2. Wczesne konceptualizacje audytorium jako masy  211
10.3.3. Od masy do rynku  214
10.4. Problemy konceptualizacji audytoriów 215
10.4.1. Dwie definicje odbiorcy i zbiorowości odbiorczych 215
10.5. Relacje pomiędzy publicznością a audytoriami  216
10.6. Typologia publiczności i audytorium  220
10.7. Zarys ujęcia socjologicznego 222
10.7.1. Badania nad odbiorcami  222
10.7.2. Strukturalna tradycja badań nad audytoriami 224
10.7.3. Tradycja behawioralna 225
10.7.4. Kulturoznawcza analiza recepcji 226
10.8. Problemy struktury audytorium 226
10.8.1. Wyjaśnienie struktury i składu audytorium 227
10.8.2. Formowanie audytorium 228
10.8.3. Społeczny charakter wykorzystania mediów  229
10.8.4. Normatywne ramy wykorzystania mediów 230
10.8.5. Pojęcie aktywności audytorium  231
10.8.6. Typologia audytoriów 232
10.9. Od odbiorcy do użytkownika: konsekwencje wprowadzenia mediów telematycznych  234
11. Oddziaływanie środków komunikowania masowego  236
11.1. Problemy badania oddziaływania środków masowych. 236
11.1.1. Intencje komunikatora jako miara skuteczności wpływu 239
11.1.2. Problemy metodologiczne i koncepcyjne 240
11.1.3. Szczeble i rodzaje skutków 241
11.2. Ewolucja poglądów dotyczących siły mediów 243
11.2.1. Pierwsza faza badań: wiara we wszechmocne media 243
11.2.2. Faza druga: Sprawdzanie teorii wszechmocnych mediów 244
11.2.3. Faza trzecia: Ponowne odkrycie siły mediów. 246
11.2.4. Faza czwarta. Negocjowany wpływ mediów  247
11.3. Skutki komunikowania masowego – teorie klasyczne 247
11.3.1. Teorie psychologiczne  248
11.3.2. Teorie socjologiczne  250
11.3.3. Teorie kulturowe 251
11.4. Wpływ mediów jako zmienna zależna 253
11.4.1. Siła mediów może się zmieniać w czasie  253
11.4.2. Badania korzystania i satysfakcji z mediów  253
11.4.3. Socjalizacyjna i demoralizująca funkcja mediów  256
11.5. Oddziaływania środków masowych: podstawowe hipotezy 264
11.5.1. Rosnące dysproporcje poinformowania odbiorców 264
11.5.2. Stymulacja nastrojów społecznych 266
11.5.3. Hipoteza porządku dziennego  267
11.5.4. Spirala milczenia: formowanie klimatu opinii publicznej 269
11.6. Wnioski i postulaty  270

Część IV. Komunikowanie masowe a system społeczny  275
12. Media a rozwój społeczno-gospodarczy  277
12.1. Narodziny problemu 277
12.2. Teorie ekonomiczne 278
12.3. Teorie psychologiczne 279
12.4. Teorie komunikologiczne 280
12.4.1. Teorie dyfuzji innowacji 280
12.4.2. Teoria Lernera  281
12.4.3. Zasady Schramma 282
12.5. Ewolucja poglądów na rolę mediów w rozwoju  283
13. Ku społeczeństwu medialnemu 286
13.1. W poszukiwaniu nazwy epoki 286
13.1.1. Nowożytność i ponowoczesność  288
13.1.2. Społeczeństwo masowe 288
13.1.3. Społeczeństwo informacyjne  289
13.1.4. Społeczeństwo sieciowe 292
13.1.5. Społeczeństwo medialne  293
13.2. Mediatyzacja agory, amfiteatru i areny  296
13.2.1. Agora: od czwartej do pierwszej władzy  296
13.2.2. Amfiteatr: Al-Kaida w CNN  297
13.2.3. Arena: Koloseum świata  297
13.3. Pokolenie esemesów – zmediatyzowana osobowość naszych czasów 298
13.4. Mediamorfoza i prawa mediów 301
13.4.1. Trzy domeny (komunikacja, komunikowanie, dokumentacja)  301
13.4.2. Fonem, litera, piksel jako bity i bajty – „język cyfrowy” 302
13.4.3. Cztery prawa mediów, czyli tetrada McLuhana  304
13.5. Wiek dostępu  304
13.6. Wykluczenie społeczne 305
13.7. Navigare necesse est – Żeglowanie jest koniecznością  306
13.7.1. Metafory w medioznawstwie  306
13.7.2. Kolumbowie Internetu: kompetencje medialne i edukacja medialna  307
13.8. Społeczeństwo medialne z ludzką twarzą  308

Bibliografia  310
Bibliografia uzupełniająca 337