Zaburzenia żywienia oraz okaleczanie się często ze sobą współwystępują. Budzą lęk i niezrozumienie otoczenia, stanowiąc tym samym wyzwanie dla profesjonalistów zajmujących się pomaganiem.

Tymczasem dla młodych ludzi zachowania te bywają drogą do realizacji ważnych potrzeb. Wzmacniają poczucie własnej wartości, bywają sposobem kontrolowania własnego życia lub strategią radzenia sobie z silnymi emocjami, które towarzyszą kryzysowi tożsamości okresu dorastania.

Autorzy adresują książkę przede wszystkim do osób, które pozostają w kontakcie z młodzieżą i czują się odpowiedzialne za wspieranie prawidłowego jej rozwoju. Kierują ją do wychowawców, nauczycieli i opiekunów szkół, internatów, szpitali, świetlic socjoterapeutycznych i domów dziecka. Osoby te często jako pierwsze odbierają sygnały o autodestruktywnych tendencjach wychowanków. Z odpowiednią wiedzą mogą stać się nieocenionym źródłem wsparcia emocjonalnego i informacyjnego, przeciwdziałać pogłębianiu problemu, budzić motywację do korzystania z profesjonalnej pomocy oraz inicjować działania profilaktyczne wśród kolegów osób dotkniętych problemem autodestruktywności.

Rozdziały:

Od autorek

I. Adolescencja. Czas sensytywny dla ekspresji zachowań autodestruktywnych

Wprowadzenie
1. Zadania i potrzeby okresu adolescencji
   1.1. Zadania rozwojowe
   1.2. Potrzeby psychiczne
2. Na czym polega stadium adolescencji?
3. Kryzys adolescencyjny
   3.1. Czym jest kryzys i na czym polega jego trudność?
   3.2. Przebieg kryzysu adolescencyjnego i jego rozwiązania
4. Jak nastolatek spostrzega siebie?
   4.1. Co to jest obraz siebie i samoocena?
   4.2. Ciało jako element obrazu siebie
5. Otoczenie społeczne jako źródło wsparcia w kryzysie
   5.1. Jakość wsparcia w procesie rozwoju tożsamości
   5.2. Proces socjalizacji a gromadzenie zasobów

II. Autodestruktywność

Wprowadzenie
1. Samouszkodzenia umiarkowane a zaburzenia odżywiania
2. Samouszkodzenia umiarkowane i zaburzenia odżywiania a inne zachowania autodestruktywne
   2.1. Nadużywanie substancji psychoaktywnych
   2.2. Zachowania ryzykowne
   2.3. Zachowania samobójcze

III. Zaburzenia odżywiania

Wprowadzenie
1. Czym są zaburzenia łaknienia
   1.1. Historia zaburzeń odżywiania
   1.2. Rozpowszechnienie zaburzeń odżywiania
   1.3. Klasyfikacja zaburzeń odżywiania
   1.4. Zaburzenia łaknienia w kontekście płci
2. Uwarunkowania zaburzeń odżywiania
   2.1. Determinanty rodzinne
      2.1.1. Właściwości rodzin anorektycznych
      2.1.2. Właściwości rodzin bulimicznych
   2.2. Determinanty kulturowe
   2.3. Determinanty poznawcze
   2.4. Determinanty biologiczne
3. Rozpoznawanie zaburzeń odżywiania
   3.1. Co to jest anorexia nervosa?
      3.1.1. Kryteria diagnostyczne
      3.1.2. Obraz kliniczny, mechanizm i diagnoza różnicowa
   3.2. Co to jest bulimia nervosa?
      3.2.1. Kryteria diagnostyczne
      3.2.2. Obraz kliniczny, mechanizm i diagnoza różnicowa
4. Czym są niespecyficzne zaburzenia odżywiania?
   4.1. Co to jest Zespół kompulsywnego objadania się?
   4.2. Czym są zaburzenia jedzenia związane ze snem?
   4.3. Co to jest Ortoreksja?
   4.4. Co to Bigoreksja?
   4.5. Co to jest Wilczy apetyt na słodycze?
   4.6. Co to jest Anarchia żywieniowa?
   4.7. Co to jest Ustne wydalanie?
   4.8. Co to jest Otyłość?

IV. Samouszkodzenia umiarkowane

Wprowadzenie
1. Definicja, przejawy i konsekwencje
   1.1. Klasyfikacja samouszkodzeń
   1.2. Samouszkodzenia jako odrębna jednostka psychopatologii
   1.3. Robocza definicja samouszkodzeń
   1.4. Formy samouszkodzeń i stosowane narzędzia
   1.5. Czynniki spustowe
   1.6. Konsekwencje okaleczania się
2. Rozpowszechnienie samouszkodzeń umiarkowanych
3. Współwystępująca patologia
4. Różnicowanie samouszkodzeń i samobójstw
5. Czy tatuaże, skaryfikacje i body-piercing to także formy samouszkodzeń?
6. Czy samouszkodzenia to kobiecy, czy męski fenomen?
7. Zrozumieć osobę okaleczającą się
   7.1. Motywacja samouszkodzeń
   7.2. Psychologiczne funkcje samouszkodzeń
   7.3. Etiologia samouszkodzeń
      7.3.1. Czynniki środowiskowe
      7.3.2. Czynniki biologiczne
8. Psychologiczne funkcjonowanie osób okaleczających się
   8.1. Emocjonalność
   8.2. Myślenie
   8.3. Dysocjacja
   8.4. Obraz siebie
   8.5. Funkcjonowanie społeczne

V. Podstawy prewencji

Wprowadzenie
1. Prewencja w obrębie instytucji – ujęcie systemowe
2. Poziom miedzyinstytucjonalny
   2.1. Współpraca z mediami
3. Poziom instytucji
   3.1. Działania w obrębie szkoły
      3.1.1. Rola dorosłych opiekunów: nauczycieli i innych pracowników szkoły
      3.1.2. Rola osób pierwszego kontaktu. Zespół kryzysowy
      3.1.3. Psychoedukacja personelu i młodzieży szkolnej
      3.1.4. Postępowanie na terenie szkoły. Od obserwacji sygnałów ostrzegawczych do interwencji
   3.2. Procedura postępowania na terenie szkoły
4. Poziom relacji wychowawca–uczeń
   4.1. Szczególne znaczenie relacji międzyludzkiej
   4.2. Jakiej postawy w kontakcie z nastolatkiem należy unikać
   4.3. Jaką przyjąć postawę
   4.4. Czego można się spodziewać w relacji z nastolatkiem okaleczającym się i/lub przejawiającym zaburzenia łaknienia i jak sobie z tym radzić?
5. Poziom osobisty dorosłego opiekuna młodzieży
   5.1. Co się dzieje w sferze emocji?
   5.2. Co się dzieje w sferze myślenia?
6. Leczenie i terapia zaburzeń odżywiania się i samouszkodzeń
   6.1. Postępowanie medyczne
      6.1.1. Zaburzenia odżywiania
      6.1.2. Samookaleczenia
   6.2. Psychoterapia

Słowo na zakończenie

Od autorek

Bibliografia

Słowniczek podstawowych pojęć

Materiały pomocnicze

Procedura postępowania wobec zachowań autodestruktywnych
Kompulsywne objadanie się. Czy już trzeba szukać pomocy? Test dla bliskich
Anoreksja. Czy już trzeba szukać pomocy? Test dla bliskich
Bulimia. Czy już trzeba szukać pomocy? Test dla bliskich
Czy jesteś zagrożony ortoreksją? Test Bratmana
Depresja. Test dla bliskich

Noty o autorkach