W podręczniku omówiono zagadnienie płodności kobiety, fizjologiczny przebieg ciąży, porodu i połogu oraz opiekę nad kobietą w okresie okołoporodowym.

Przedstawiono fizjopatologię oraz pielęgnowanie noworodka dojrzałego i urodzonego przedwcześnie. Wiele miejsca poświęcono powikłaniom ciąży, chorobom i operacjom ginekologicznym oraz opiece pielęgniarskiej w tych sytuacjach.

W obecnym wydaniu zaktualizowano wykaz piśmiennictwa oraz dokonano zmian treści, które podyktowane były rozwojem nauk medycznych i społecznych oraz przyjęciem nowych standardów i procedur postępowania w opiece nad kobietą i jej rodziną.

Podręcznik dedykujemy studentom położnictwa i pielęgniarstwa oraz innych kierunków kształcenia akademickiego, które w ramach realizowanego programu zawierają treści dotyczące zdrowia matki, dziecka i rodziny, a także samym pielęgniarkom i położnym.

Rozdziały:

Rozdział I. Zdrowie i płodność kobiety
Cele operacyjne rozdziału
1. Okresy życia kobiety
1.1. Okres dojrzewania, pokwitania
1.2. Okres dojrzałości płciowej
1.3. Okres przekwitania
2. Opieka nad kobietą w różnych fazach jej życia
2.1. Okres pokwitania
2.2. Okres dojrzałości płciowej
2.3. Okres przekwitania
3. Planowanie rodziny
3.1. Zasady ogólne
3.2. Metody naturalne
3.3. Antykoncepcja
3.4. Trudności z rozrodem
4. Ćwiczenia sprawdzające

Rozdział II. Ciąża
Cele operacyjne rozdziału
5. Fizjologia ciąży
5.1. Wstęp
5.2. Zmiany hormonalne w czasie ciąży
5.3. Podział życia wewnątrzmacicznego na okresy
5.4. Rozpoznanie ciąży
5.5. Czas trwania ciąży
5.6. Monitorowanie stanu płodu
6. Opieka przedporodowa
6.1. Opieka przedkoncepcyjna
6.2. Trójpoziomowa organizacja opieki perinatalnej
6.3. Opieka profilaktyczna nad kobietą ciężarną
6.4. Styl życia kobiety w okresie ciąży
6.5. Najczęstsze dolegliwości w czasie ciąży i sposoby radzenia sobie z nimi
6.6. Przygotowanie do rodzicielstwa i porodu
7. Ćwiczenia sprawdzające

Rozdział III. Poród
Cele operacyjne rozdziału
8. Poród fizjologiczny
8.1. Wprowadzenie
8.2. Definicja porodu fizjologicznego
8.3. Czynniki biorące udział w wyzwoleniu czynności skurczowej mięśnia macicy
8.4. Charakterystyka czynności skurczowej macicy
8.5. Mechanizm porodu prawidłowego
8.6. Okresy porodu
9. Opieka nad kobietą podczas porodu fizjologicznego
9.1. Rozpoznanie początku porodu
9.2. Przyjęcie kobiety rodzącej do szpitala
9.3. Badanie położnicze - podstawowe elementy
9.4. Prowadzenie porodu
9.5. Żywienie i nawadnianie w czasie porodu
9.6. Pozycje ciała w czasie porodu
9.7. Nawiązanie współpracy z rodzącą i osobą towarzyszącą
9.8. Udogodnienia dla rodzących
9.9. Walka z bólem w czasie porodu
9.10. Monitorowanie czynności serca płodu
9.11. Postęp porodu
9.12. Obserwacja stanu ogólnego i położniczego w III okresie porodu
9.13. Pielęgnowanie kobiety w IV okresie porodu
10. Poród przedwczesny
10.1. Definicja
10.2. Epidemiologia
10.3. Etiologia i czynniki ryzyka porodu przedwczesnego
10.4. Przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego a poród przedwczesny
10.5. Zasady postępowania w przypadku przedwczesnego pęknięcia błon płodowych
10.6. Niewydolność cieśniowo-szyjkowa
10.7. Przewidywanie i profilaktyka porodu przedwczesnego
10.8. Postępowanie w porodzie przedwczesnym
10.9. Prenatalna terapia kortykosteroidami
10.10. Prowadzenie porodu przedwczesnego
11. Pielęgnowanie ciężarnej z zagrażającym porodem przedwczesnym
11.1. Przyjęcie do szpitala i na oddział
11.2. Zapewnienie spokoju i leczenie spoczynkowe
11.3. Obserwacja stanu ogólnego i położniczego
11.4. Edukacja pacjentki
11.5. Udział pielęgniarki/położnej w leczeniu farmakologicznym
11.6. Rola pielęgniarki/położnej w przygotowaniu kobiety do wypisu i zaleceń do domu
12. Poród operacyjny
12.1. Cięcie cesarskie
12.2. Zabieg kleszczowy
12.3. Trakcja próżniowa
13. Ćwiczenia sprawdzające

Rozdział IV. Połóg
Cele operacyjne rozdziału
14. Przebieg połogu fizjologicznego
15. Laktacja i karmienie piersią
15.1. Fizjologia laktacji
15.2. Skład mleka kobiecego i jego znaczenie dla zdrowia dziecka
15.3. Zmienność mleka kobiecego
15.4. Korzyści wynikające z karmienia piersią
15.5. Prawidłowa technika karmienia piersią
15.6. Czynniki warunkujące prawidłową laktację i hamujące ją
15.7. Promocja karmienia piersią
15.8. Grupy wsparcia
15.9. Trudności w karmieniu piersią.
15.10. Przeciwwskazania do karmienia piersią
16. Obserwacja i pielęgnowanie kobiety w połogu fizjologicznym
17. Opieka nad kobietą w połogu po cięciu cesarskim
18. Zakażenia połogowe
18.1. Zakażenia miejscowe i ogólne
18.2. Połogowe zapalenie gruczołu piersiowego
19. Pielęgnowanie w zakażeniach połogowych
19.1. Zasady ogólne
19.2. Pielęgnowanie w zakażeniu ran krocza i pochwy
19.3. Pielęgnowanie w zakażeniu błony śluzowej jamy macicy
19.4. Pielęgnowanie w posocznicy połogowej
19.5. Pielęgnowanie w połogowym zapaleniu piersi
20. Profilaktyka zakażeń połogowych
21. Ćwiczenia sprawdzające

Rozdział V. Noworodek
Cele operacyjne rozdziału
22. Klasyfikacja noworodków
23. Noworodek donoszony
23.1. Zmiany przystosowawcze do życia pozamacicznego
23.2. Adaptacja układu oddechowego
23.3. Opieka lekarska nad noworodkiem
23.4. Ocena stanu ogólnego noworodka
23.5. Resuscytacja noworodków
23.6. Noworodki za małe lub za duże w stosunku do wieku płodowego
23.7. Noworodki urodzone po terminie
23.8. Szczepienia w okresie noworodkowym
23.9. Testy przesiewowe
24. Pielęgnowanie noworodka donoszonego
24.1. Postępowanie z noworodkiem w sali porodowej
24.2. Przyjęcie noworodka na oddział położniczo-noworodkowy
24.3. Pielęgnowanie i obserwacja dziecka w ciągu pierwszych 12 godzin życia
24.4. Pielęgnowanie i obserwacja dziecka w ciągu kolejnych dni pobytu w szpitalu
24.5. Pielęgnowanie w stanach przejściowych okresu noworodkowego
24.6. Pielęgnowanie noworodka z pieluszkowym zapaleniem skóry i zapobieganie jego wystąpieniu
24.7. Wypis noworodka ze szpitala - zalecenia dla matki/rodziców odnośnie do pielęgnowania dziecka w domu
24.8. Zadania pielęgniarki/położnej rodzinnej w opiece nad noworodkiem w środowisku domowym
25. Noworodek niedojrzały - wcześniak
25.1. Trudności w adaptacji do życia pozamacicznego
25.2. Żywienie noworodka urodzonego przedwcześnie
25.3. Retinopatia wcześniaków
25.4. Szczepienia ochronne i testy przesiewowe
25.5. Opieka medyczna nad wcześniakiem po wypisaniu ze szpitala
26. Obserwacja i pielęgnowanie noworodka niedojrzałego
26.1. Postępowanie z noworodkiem niedojrzałym w sali porodowej
26.2. Obserwacja i pielęgnowanie w kolejnych dniach po narodzinach
26.3. Zadania pielęgniarki/położnej w stymulacji odruchu ssania u noworodka
26.4. Udział matki/rodziców w opiece nad noworodkiem niedojrzałym
26.5. Zadania pielęgniarki/położnej we wczesnej stymulacji rozwojowej wcześniaka (program wczesnej stymulacji rozwojowej)
26.6. Wypis ze szpitala - przygotowanie matki/rodziców do opieki nad dzieckiem w domu
27. Ćwiczenia sprawdzające

Rozdział VI. Wybrane zagadnienia z patologii ciąży
Cele operacyjne rozdziału
28. Krwawienia podczas ciąży
28.1. Poronienia
28.2. Łożysko przodujące
28.3. Zaburzenia oddzielania się łożyska
28.4. Przedwczesne oddzielenie łożyska
28.5. Ciąża pozamaciczna
28.6. Ciąża szyjkowa
29. Pielęgnowanie ciężarnej z poronieniem zagrażającym
29.1. Przyjęcie do szpitala i na oddział
29.2. Leżenie w łóżku
29.3. Obserwacja i ocena
29.4. Odżywianie
29.5. Zapobieganie zaparciom
29.6. Zapewnienie spokoju i odpoczynku
29.7. Higiena ciała
29.8. Ćwiczenia gimnastyczne
29.9. Wypis ze szpitala i zalecenia do domu
30. Postępowanie pielęgniarki w przypadku niepomyślnego zakończenia ciąży
30.1. Przygotowanie do zabiegu łyżeczkowania jamy macicy
30.2. Opieka pielęgniarska podczas zabiegu i po nim
30.3. Wypis ze szpitala i zalecenia do domu
31. Nadciśnienie w ciąży
31.1. Nadciśnienie tętnicze przewlekłe
31.2. Stan przedrzucawkowy
31.3. Rzucawka
31.4. Zespół HELLP
31.5. Stan przedrzucawkowy nałożony na przewlekłe nadciśnienie tętnicze
31.6. Nadciśnienie tętnicze ciążowe
32. Pielęgnowanie ciężarnych z objawami stanu przedrzucawkowego
32.1. Pielęgnowanie w łagodnej postaci stanu przedrzucawkowego
32.2. Pielęgnowanie w ciężkiej postaci stanu przedrzucawkowego
33. Opieka nad kobietą, u której wystąpił atak rzucawki
34. Konflikt serologiczny w układzie Rh
34.1. Istota i niebezpieczeństwa konfliktu serologicznego
34.2. Prenatalna diagnostyka choroby hemolitycznej
34.3. Leczenie choroby hemolitycznej płodu
34.4. Ukończenie ciąży powikłanej konfliktem serologicznym
34.5. Profilaktyka konfliktu serologicznego
35. Konflikt serologiczny w układzie grupowym AB0
36. Badania diagnostyczne stosowane w położnictwie
36.1. Kardiotokografia
36.2. Elektrokardiografia płodowa
36.3. Pulsoksymetria płodowa
36.4. Pobieranie próbki krwi płodu
36.5. Testy dojrzałości płuc płodu
36.6. Określanie stężenia alfa-fetoproteiny (AFP)
36.7. Amnioskopia
36.8. Amniopunkcja (amniocenteza)
36.9. Badanie kosmówki
36.10. Kordocenteza - badanie krwi płodowej
36.11. Ocena komórek płodowych w krążeniu matki
36.12. Badania ultrasonograficzne
36.13. Profil biofizyczny
36.14. Badanie przepływu krwi metodą Dopplera
37. Ćwiczenia sprawdzające

Rozdział VII. Wybrane zagadnienia z ginekologii
Cele operacyjne rozdziału
38. Zakażenia i stany zapalne w ginekologii
38.1. Zapalenie sromu - vulvitis
38.2. Zapalenie pochwy - vaginitis, colpitis
38.3. Zapalenie szyjki macicy - cervicitis
38.4. Stany zapalne trzonu macicy
38.5. Zapalenie przydatków - adnexitis
39. Zakażenie ludzkim wirusem upośledzenia odporności i AIDS
40. Udział pielęgniarki/położnej w profilaktyce, rozpoznawaniu i leczeniu stanów zapalnych oraz zakażeń narządu rodnego kobiety
41. Badania diagnostyczne w ginekologii
41.1. Definicja
41.2. Planowanie badań diagnostycznych
41.3. Ocena wartości metod diagnostycznych
41.4. Ekonomizacja badań diagnostycznych
41.5. Metody uniwersalne
41.6. Metody diagnostyczne zaawansowane
41.7. Badania stosowane w celu diagnostyki szczegółowej w ginekologii
41.8. Badania wykonywane w diagnostyce niepłodności małżeńskiej
41.9. Badania stosowane w przypadku nietrzymania moczu
41.10. Badania inwazyjne
42. Operacje ginekologiczne
42.1. Wstęp
42.2. Klasyczna metoda operacji ginekologicznych
42.3. Operacje ginekologiczne endoskopowe
42.4. Metody znieczulenia stosowanego w operacjach ginekologicznych
42.5. Przegląd podstawowych i najczęściej wykonywanych zabiegów operacyjnych w ginekologii
43. Przygotowanie kobiety do operacji ginekologicznej
43.1. Przygotowanie dalsze
43.2. Przygotowanie bliższe
44. Pielęgnowanie kobiety po operacji ginekologicznej
44.1. Wczesny okres pooperacyjny
44.2. Dalsze doby pooperacyjne
45. Ćwiczenia sprawdzające