Nowe wydanie znanego i cenionego przez studentów oraz wykładowców podręcznika akademickiego. Autor uaktualnił i uzupełnił wiadomości, uwzględniając postępy chemii nieorganicznej i naukowe podstawy nowych jej zastosowań. Zastosował zgodną z obecnie obowiązującymi normami IUPAC nomenklaturę związków chemicznych. Wszystkie wprowadzone zmiany dotyczą bardzo ważnych i najintensywniej rozwijających się obszarów wiedzy z zakresu chemii nieorganicznej.

Na szczególną uwagę w tym wydaniu zasługuje:
• wprowadzenie nowych rozdziałów dotyczących m.in. pierwiastków chemicznych w skorupie ziemskiej i w kosmosie; ogniw paliwowych; syntezy poliwodorotlenków i polikwasów,
• omówienie metody zol–żel w syntezie nieorganicznej, wzmianka o nanotechnologiach,
• uzupełnienie wiadomości o elektroujemności,
• wprowadzenie dodatkowych informacji z zakresu gospodarki wodorowej, syntezy wodoru w fotoogniwach z elektrodami z półprzewodzących tlenków,
• aktualizacja zagadnień dotyczących węglowców i aktynowców,
• rozbudowanie treści dotyczących nowoczesnych technologii i zastosowań chemii nieorganicznej.

Tom I stanowi gruntowne wprowadzenie do chemii nieorganicznej, często określane mianem chemii ogólnej.

Tom II zawiera szczegółowe omówienie poszczególnych grup układu okresowego pierwiastków.

Podręcznik jest przeznaczony dla studentów uniwersytetów, uniwersytetów przyrodniczych i politechnik, którzy obowiązkowo muszą zapoznać się z podstawami chemii nieorganicznej. Skorzystają z niego z pewnością także wykładowcy, pracownicy instytutów naukowo-badawczych, doktoranci i nauczyciele chemii.

Rozdziały:

1. PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII. MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA  3
1.1. Zadania i zakres chemii nieorganicznej                 3
1.2. Wczesny rozwój teorii atomistycznej                 4
1.3. Jądrowy model atomu                      6
1.4. Masa atomowa i cząsteczkowa. Fizyczne metody wyznaczania masy atomowej   8
1.5. Zasady obliczeń stechiometrycznych                  14
1.6. Liczba Avogadra i objętość molowa gazu. Bezwzględna masa atomu i cząsteczki  16
1.7. Chemiczne metody wyznaczania mas atomowych             16

2. JĄDRO ATOMOWE                        18
2.1. Nukleony jako składniki jądra atomowego. Izotopy            18
2.2. Energia wiązania nukleonów w jądrze                 22
2.3. Warunki trwałości jąder atomowych. Samorzutne przemiany jądrowe      24
2.4. Szybkość rozpadu promieniotwórczego                 27
2.5. Równowaga promieniotwórcza                    28
2.6. Szeregi promieniotwórcze                     29
2.7. Proste reakcje jądrowe                      32
2.8. Sztuczna promieniotwórczość                    36
2.9. Rozszczepienie jąder atomowych                   37
2.10. Reakcje termojądrowe                      40
2.11. Zastosowanie izotopów w badaniach chemicznych             42

3. ELEKTRONOWA STRUKTURA ATOMU                45
3.1. Dwoista natura światła i elektronów                  45
3.2. Zasada nieoznaczoności Heisenberga                 51
3.3. Funkcje falowe i równanie Schr¨odingera                54
3.4. Atom wodoru                         56
3.5. Orbitale atomowe wodoru                     60
3.6. Widmo emisyjne i absorpcyjne wodoru                72
3.7. Spin elektronowy                        76
3.8. Orbitale w atomach wieloelektronowych                78
3.9. Rozbudowa powłok elektronowych                  81
3.10. Orbitalne i spinowe momenty magnetyczne               93
3.11. Termy atomowe                         95
3.12. Energia termów atomowych                    100
3.13. Właściwości magnetyczne atomów wieloelektronowych i powstających z nich prostych jonów         104
3.14. Efektywna liczba atomowa i ekranowanie elektronów w atomach wieloelektronowych 109

4. BUDOWA CZĄSTECZKI                       111
4.1. Główne rodzaje wiązań chemicznych                 111
4.2. Orbitale molekularne                       116
4.3. Homojądrowe cząsteczki dwuatomowe. Orbitale molekularne σ        119
4.4. Homojądrowe cząsteczki dwuatomowe zawierające orbitale molekularne σ i π: cząsteczki N2, O2, F2      125
4.5. Rząd wiązania                         129
4.6. Heterojądrowe cząsteczki dwuatomowe                 132
4.7. Wiązania pośrednie pomiędzy wiązaniami kowalencyjnymi a jonowymi. Elektroujemność
4.8. Cząsteczki wieloatomowe. Hybrydyzacja orbitali             140
4.9. Cząsteczki wieloatomowe z wiązaniami podwójnymi i potrójnymi. Cząsteczka etylenu i cząsteczka acetylenu   148
4.10. Promienie kowalencyjne, długość i energia wiązania. Orbitale zdelokalizowane   151

5. SYMETRIA CZĄSTECZEK                      158
5.1. Elementy i operacje symetrii                    158
5.2. Punktowe grupy symetrii                     161
5.3. Reprezentacje grup symetrii                    169
5.4. Charaktery reprezentacji grup symetrii                 174
5.5. Hybrydyzacja orbitali a symetria cząsteczek               180

6. GAZ DOSKONAŁY I GAZY RZECZYWISTE. SIŁY MIĘDZYCZĄSTECZKOWE 187
6.1. Ogólna charakterystyka stanów skupienia                187
6.2. Równanie stanu gazu doskonałego                  187
6.3. Kinetyczna teoria gazów                      190
6.4. Gazy rzeczywiste i równanie van der Waalsa               194
6.5. Siły międzycząsteczkowe                     196

7. CIAŁO STAŁE                           200
7.1. Ciała anizotropowe i izotropowe                   200
7.2. Symetria kryształów                       201
7.3. Sieć przestrzenna                        203
7.4. Prawo wymiernych wskaźników                   207
7.5. Rentgenograficzne metody badania struktury kryształów           209
7.6. Wiązania w sieci przestrzennej kryształów               213
7.7. Promienie atomowe i jonowe                    215
7.8. Sieci przestrzenne: regularna płasko centrowana, regularna przestrzennie centrowana oraz heksagonalna o najgęstszym ułożeniu atomów  217
7.9. Sieci przestrzenne kryształów jonowych                221
7.10. Sieci przestrzenne soli kwasów tlenowych i związków kompleksowych      224
7.11. Energia sieciowa kryształów jonowych                 225
7.12. Teoria pasmowa ciała stałego. Metale, półprzewodniki i izolatory        227
7.13. Związki chemiczne o niestechiometrycznym składzie            234
7.14. Izomorfizm i polimorfizm                     239
7.15. Wybrane metody badania struktury powierzchni ciał stałych         240
7.15.1. Skaningowa mikroskopia elektronowa              241
7.15.2. Skaningowy mikroskop tunelowy                242

8. SPEKTROSKOPOWE METODY BADANIA STRUKTURY CZĄSTECZEK    245
8.1. Fizyczne metody badania struktury cząsteczek              245
8.2. Ogólna charakterystyka metod i zakresu spektroskopii molekularnej       246
8.3. Widma rotacyjne                        249
8.4. Widma oscylacyjne cząsteczek dwuatomowych              254
8.5. Widma oscylacyjne cząsteczek wieloatomowych             258
8.6. Widma oscylacyjne a symetria cząsteczek                261
8.7. Widma oscylacyjno-rotacyjne                    267
8.8. Widma elektronowe cząsteczek                   269
8.9. Spektroskopia fotoelektronów                    271
8.10. Elektronowy rezonans paramagnetyczny (EPR)              275
8.11. Magnetyczny rezonans jądrowy (NMR)                281

9. TERMOCHEMIA                          286
9.1. Wstęp                            286
9.2. Pierwsza zasada termodynamiki. Energia wewnętrzna            287
9.3. Ciepło reakcji chemicznej, entalpia, prawo Hessa             290
9.4. Równania termochemiczne                     292
9.5. Standardowe entalpie tworzenia związków chemicznych           294
9.6. Entalpie wiązań chemicznych                    296

10. RÓWNOWAGI CHEMICZNE I RÓWNOWAGI FAZOWE          299
10.1. Układy heterogeniczne i układy homogeniczne              299
10.2. Entalpia swobodna układu i prawo działania mas             300
10.3. Prawo działania mas w zastosowaniu do równowag chemicznych w układach homogenicznych
10.4. Prawo działania mas w zastosowaniu do równowag chemicznych w układach heterogenicznych
10.5. Entropia                           311
10.6. Molekularna interpretacja entropii                  313
10.7. Zależność położenia stanu równowagi od temperatury i ciśnienia. Reguła przekory  314
10.8. Równowagi fazowe w układach jednoskładnikowych            317
10.8.1. Równowaga ciecz–para i ciało stałe–para             317
10.8.2. Diagram fazowy wody                   321
10.8.3. Równowagi odmian polimorficznych              323
10.9. Reguła faz                          325
10.10. Roztwory gazów w cieczach                    327
10.11. Roztwory ciał stałych w cieczach                   328
10.12. Prężność pary nasyconej nad roztworami. Temperatura wrzenia i krzepnięcia roztworów

11. RÓWNOWAGI W WODNYCH I NIEWODNYCH ROZTWORACH ELEKTROLITÓW. KWASY I ZASADY                 334
11.1. Wstęp                            334
11.2. Solwatacja jonów                        335
11.3. Kwasy i zasady według Brønsteda                  340
11.4. Dysocjacja wody i pH                      342
11.5. Dysocjacja kwasów i zasad w roztworach wodnych            344
11.5.1. Zastosowanie prawa działania mas do dysocjacji kwasów i zasad     344
11.5.2. Czynniki decydujące o mocy kwasów              347
11.6. Wodne roztwory soli                       351
VIII SPIS TREŚCI
11.7. Roztwory buforowe                       353
11.8. Iloczyn rozpuszczalności                     354
11.9. Aktywność elektrolitów                      357
11.10. Reakcje kwasowo-zasadowe w protonowych rozpuszczalnikach niewodnych    359
11.11. Kwasy i zasady według Lewisa                   362
11.12. Twarde i miękkie kwasy i zasady                   364

12. UTLENIANIE I REDUKCJA                      367
12.1. Utlenianie i redukcja jako proces wymiany elektronów           367
12.2. Stopień utlenienia                        369
12.3. Ogniwa elektrochemiczne. Elektrody redoks               371
12.4. Elektrody metaliczne i elektrody gazowe                375
12.5. Potencjały standardowe i szereg napięciowy pierwiastków          378
12.6. Termodynamika ogniw elektrochemicznych               383
12.7. Czynniki decydujące o wartości potencjałów standardowych metali       385
12.8. Diagramy Frosta i Ebswortha                    387

13. ZJAWISKA POWIERZCHNIOWE I UKŁADY DYSPERSYJNE         395
13.1. Energia powierzchniowa                      395
13.2. Adsorpcja gazów na powierzchni ciała stałego              396
13.2.1. Uwagi wstępne                      396
13.2.2. Izotermy adsorpcji                     397
13.2.3. Powierzchnia adsorbentu                  400
13.3. Adsorpcja z roztworów na powierzchni ciał stałych            401
13.4. Układy dyspersyjne                       402
13.5. Roztwory koloidalne                       404
13.5.1. Właściwości fizyczne roztworów koloidalnych           404
13.5.2. Otrzymywanie i oczyszczanie koloidów             405
13.5.3. Koloidy hydrofobowe i hydrofilowe. Koagulacja i peptyzacja koloidów   406
13.6. Żele i inne spoiste układy dyspersyjne                 408

14. KINETYKA I MECHANIZM REAKCJI CHEMICZNYCH           410
14.1. Rząd reakcji                          410
14.2. Proste reakcje jedno-, dwu- i trójcząsteczkowe w fazie gazowej        415
14.3. Szybkość reakcji odwracalnych                   417
14.4. Zależność szybkości reakcji od temperatury. Teoria zderzeń i teoria stanu przejściowego
14.5. Mechanizm reakcji w roztworach                   424
14.6. Reakcje łańcuchowe                       425
14.7. Reakcje szybkie                        429
14.8. Reaktywność a struktura elektronowa cząsteczek             433
14.9. Reakcje w układach heterogenicznych                 437
14.9.1. Ogólna charakterystyka reakcji w układach heterogenicznych. Metody badania reakcji ciał stałych     437
14.9.2. Rozkład ciał stałych                    440
14.9.3. Utlenianie metali                     442
14.9.4. Reakcje przebiegające wyłącznie z udziałem ciał stałych        444
14.10. Reakcje katalityczne                       446
14.10.1. Pojęcia podstawowe                    446
14.10.2. Kataliza homogeniczna                   447
14.10.3. Kataliza heterogeniczna                   449

15. ZWIĄZKI KOORDYNACYJNE                    452
15.1. Pojęcia podstawowe                       452
15.2. Nomenklatura związków kompleksowych                457
15.3. Izomeria związków kompleksowych                  458
15.4. Równowagi w roztworach związków kompleksowych            463
15.5. Stałe trwałości kompleksów w roztworach wodnych            466
15.6. Empiryczne korelacje dotyczące trwałości kompleksów           468
15.7. Trwałość kompleksów chelatowych                  470
15.8. Kinetyka i mechanizm wymiany ligandów w kompleksach          471
15.9. Wymiana ligandów w kompleksach oktaedrycznych            474
15.10. Wymiana ligandów w kompleksach kwadratowych             476
15.11. Reakcje utleniania i redukcji związków kompleksowych           479
15.12. Zastosowanie teorii pola krystalicznego w chemii koordynacyjnej        481
15.12.1. Teoria pola krystalicznego: kompleksy oktaedryczne         481
15.12.2. Teoria pola krystalicznego: kompleksy tetraedryczne         489
15.12.3. Teoria pola krystalicznego: kompleksy tetragonalne i kwadratowe. Efekt Jahna–Tellera         491
15.12.4. Widma absorpcyjne kompleksów metali przejściowych        494
15.13. Zastosowanie teorii orbitali molekularnych w chemii koordynacyjnej      500
15.13.1. Kompleksy oktaedryczne ze zdelokalizowanymi orbitalami cząsteczkowymi typu σ            500
15.13.2. Orbitale π w kompleksach oktaedrycznych            508