Treść książki jest podzielona na część ogólną i szczegółową.
W części ogólnej opisano m.in. fizykochemiczne podstawy klasycznej geochemii, mineralogii i petrologii, najważniejsze czynniki geochemiczne, klasyfikacje pierwiastków, a także rodzaje środowisk i procesów geochemicznych zachodzących w litosferze.
Wskazano na znaczenie biosfery w procesach geochemicznych i w obiegu pierwiastków, takich jak azot, fosfor, siarka, tlen, węgiel i wodór oraz przedstawiono charakterystykę geochemiczną i toksykologiczną 42 pierwiastków. Opisano też zastosowanie izotopów do badań stanu środowiska.
W części szczegółowej omówiono w zarysie metody badań terenowych i laboratoryjnych, zastosowanie metod geofizycznych, zwłaszcza teledetekcji, w rozwiązywaniu problemów geochemii środowiska, wpływ zmian globalnych („kwaśnych” opadów, „dziurę” ozonową, efekt cieplarniany) na środowisko przyrodnicze.
Osobny rozdział dotyczy roli geochemii środowiska w badaniach i ochronie podstawowych składników przyrody nieożywionej, w tym wpływu kwaśnych wód kopalnianych i naturalnych ( z pirytonośnych formacji skalnych) na ekosystemy. W dalszej części omówiono interaktywne związki między elementami biotycznymi i abiotycznymi przyrody oraz znaczenie biowskaźników w badaniach monitoringowych środowiska. W końcowej części przedstawiono podstawowe zagadnienia z zakresu geotoksykologii, geochemii organicznej i medycznej.
Książka jest przeznaczona dla specjalistów, doktorantów i studentów studiujących nauki o Ziemi i środowisku przyrodniczym oraz nauki chemiczne, biologiczne, rolnicze i medyczne.
Rozdziały:
Część I Interdyscyplinarne podstawy geochemii środowiska
1. Od klasycznej geochemii do geochemii i analityki środowiska- rys historyczny
2. Geochemia środowiska - przegląd problematyki 2.1. Geochemia środowiska na tle innych dyscyplin geochemii 2.2. Charakterystyka i zakres badań geochemii środowiska 2.3. Podstawowe cele i kierunki rozwoju geochemii środowiska
3. Charakterystyka geochemiczna stref kuli ziemskiej 3.1. Uwagi wstępne 3.2. Budowa Ziemi i Księżyca 3.3. Zewnętrzne strefy Ziemi
4. Tektonika płyt - klucz do zrozumienia wielkoskalowego obiegu pierwiastków 4.1. Uwagi wstępne 4.2. Granice płyt tektonicznych 4.3. Znaczenie tektoniki płyt w naukach przyrodniczych
5. Smokersy - źródła złóż metali i unikatowych ekosystemów oceanicznych 5.1. Uwagi wstępne 5.2. Skład chemiczny i izotopowy smokersów 5.3. Ekosystemy smokersów
6. Czynniki geochemiczne i klasyfikacje pierwiastków 6.1. Podstawowe pojęcia z zakresu krystalografii, mineralogii i petrologii 6.2. Podstawowe parametry i czynniki geochemiczne
7. Środowiska i procesy geochemiczne w litosferze 7.1. Uwagi wstępne 7.2. Procesy magmowe i pomagmowe 7.3. Wietrzenie 7.4. Transport i sedymentacja 7.5. Diageneza 7.6. Metamorfizm
8. Znaczenie biosfery w obiegu pierwiastków 8.1. Podstawowe pojęcia stosowane w biogeochemii 8.2. Terminologia i problematyka badań biogeochemicznych roślin 8.3. Blaski i cienie interpretacji wyników badań biogeochemicznych roślin
9. Globalne cykle geochemiczne 9.1. Uwagi wstępne 9.2. Obieg azotu 9.3. Obieg fosforu 9.4. Obieg siarki 9.5. Obieg tlenu 9.6. Obieg węgla 9.7. Obieg wodoru
10. Charakterystyka geochemiczna i toksykologiczna wybranych pierwiastków 10.1. Uwagi wstępne 10.2. Antymon 10.3. Arsen 10.4. Bar 10.5. Beryl 10.6. Bizmut 10.7. Bor 10.8. Brom 10.9. Chlor 10.10. Chrom 10.11. Cyna 10.12. Cynk 10.13. Fluor 10.14. Glin 10.15. Jod 10.16. Kadm 10.17. Kobalt 10.18. Krzem 10.19. Lantanowce (pierwiastki ziem rzadkich) 10.20. Lit 10.21. Magnez 10.22. Mangan 10.23. Miedź 10.24. Molibden 10.25. Nikiel 10.26. Niob i tantal 10.27. Ołów 10.28. Platyna 10.29. Potas 10.30. Rtęć 10.31. Rubid 10.32. Selen 10.33. Sód 10.34. Srebro 10.35. Stront 10.36. Tal 10.37. Tellur 10.38. Tor i uran 10.39. Tytan 10.40. Wanad 10.41. Wapń 10.42. Wolfram 10.43. Żelazo
11. Występowanie izotopów w środowisku przyrodniczym 11.1. Podstawy geochemii izotopowej 11.2. Zarys geochemii wybranych izotopów w środowisku przyrodniczym 11.3. Przykłady zastosowania izotopów w badaniach środowiskowych
Część II Podstawowe trendy metodyczne i badawcze w geochemii środowiska
12. Zarys metodyki badań próbek środowiskowych 12.1. Badania terenowe i pobieranie próbek 12.2. Przygotowanie próbek 12.3. Metody i techniki analityczne
13. Statystyczna interpretacja wyników badań środowiska przyrodniczego 13.1. Uwagi wstępne 13.2. Podstawowe pojęcia statystyki opisowej 13.3. Statystyka w geochemii
14. Teledetekcja - nowe wyzwanie dla geochemii środowiska 14.1. Uwagi wstępne 14.2. Zastosowanie fotografii lotniczej i teledetekcji 14.3. Perspektywy rozwoju teledetekcji
15. Zmiany globalne i ich wpływ na środowisko 15.1. Uwagi wstępne 15.2. „Kwaśne opady" - rzeczywistość i mity 15.3. „Dziura ozonowa" 15.4. Efekt cieplarniany (szklarniowy)
16. Rola geochemii środowiska w ochronie geosfery 16.1. Uwagi wstępne 16.2. Geomonitoring 16.3. Litosfera 16.4. Wody powierzchniowe i podziemne 16.5. Osady wodne 16.6. Gleby 16.7. Obszary podmokłe i torfowiska 16.8. Powietrze 16.9. Gospodarka odpadami a ochrona środowiska 16.10. Inżynieria, technologia, zasoby naturalne, energia i środowisko
17. Wykorzystanie roślin w prospekcji geochemicznej oraz rekultywacji i remediacji biologicznej 17.1. Uwagi wstępne 17.2. Prospekcja geochemiczna 17.3. Rekultywacja biologiczna obszarów pogórniczych 17.4. Bioremediacja terenów skażonych
18. Wykorzystanie organizmów żywych w wydobyciu metali - biogórnictwo i fitogórnictwo 18.1. Uwagi wstępne 18.2. „Bakteryjni górnicy" i ich wymagania ekologiczne 18.3. Biochemiczne podstawy biogórnictwa 18.4. Technologie biogórnictwa 18.5. Rośliny a wydobycie metali - fitogórnictwo 18.6. Przyszłość bio- i fitogórnictwa
19. Biomonitoring środowiska przyrodniczego 19.1. Uwagi wstępne 19.2. Porosty 19.3. Sosna 19.4. Mchy
20. Rola geosfery w toksykologii środowiska 20.1. Uwagi wstępne 20.2. Podział źródeł zanieczyszczeń 20.3. Charakterystyka naturalnych i antropogenicznych źródeł zanieczyszczeń 20.4. Ogólna charakterystyka geotoksyn 20.5. Czynniki warunkujące obieg geochemiczny geotoksyn
21. Zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego związkami organicznymi 21.1. Uwagi wstępne 21.2. Źródła związków organicznych w środowisku przyrodniczym 21.3. Procesy sorpcji i biodegradacji 21.4. Przegląd ważniejszych grup toksycznych związków organicznych 21.5. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w środowisku przyrodniczym 21.6. Przykłady badań zanieczyszczeń środowiska związkami organicznymi
22. Znaczenie geochemii medycznej w naukach o środowisku przyrodniczym 22.1. Cele geomedycyny i geochemii medycznej 22.2. Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii 22.3. Metodyka badań stosowana w geochemii medycznej 22.4. Minerały stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka 22.5. Czynniki fizykochemiczne decydujące o rozwoju chorób geochemicznych 22.6. Środowisko geochemiczne a zasięg chorób 22.7. Perspektywy rozwoju geochemii medycznej
Skorowidz nazw Skorowidz minerałów Skorowidz nazw łacińskich gatunków i rodzajów roślin i zwierząt
|