Tak wyjątkowe dzieło powstaje raz na pokolenie naukowe w skali zarówno polskiej, jak i międzynarodowej. Stanowi syntezę przedstawiającą najważniejsze wydarzenia polityczne, społeczne, gospodarcze, a także kulturalne na świecie w ostatnim półwieczu. Wiele zawartych w niej informacji autor wprowadził po raz pierwszy na polski rynek wydawniczy.
Książka została przygotowana przy wykorzystaniu ogromnej literatury przedmiotu, nie tylko opracowań historycznych, lecz także różnorodnych źródeł, w tym publicystyki oraz prasy współczesnej. Autor starał się zająć stanowisko jednoznaczne, świadom odmiennych zdań innych historyków, publicystów czy polityków, które będą znajdowały swój wyraz w wywołanych książką dyskusjach.
Praca została napisana w układzie chronologicznym z podziałem na 7 głównych części.
• Pierwszą z nich zamykają lata 1945-1953, w których ukształtował się powojenny układ sił w świecie.
• Podokres drugi, lata 1953-1962, otwiera śmierć Stalina, początkująca "odwilż" w krajach komunistycznych i krótkotrwałe odprężenie międzynarodowe, a zamyka kryzys kubański, podczas którego oba supermocarstwa znalazły się na skraju wojny termojądrowej.
• Lata 1962-1970 to czas sprzecznych prądów - początkowego dynamizmu polityki amerykańskiej, jej osłabienia w wyniku wojny wietnamskiej, a następnie narastania problemów po obu stronach światowej barykady, które doprowadziły do odprężenia lat 1970-1979.
• Ten ostatni podokres jest przedmiotem czwartej części książki.
• Lata 1979-1985, będące tematem piątej części pracy, przynoszą nawrót zimnej wojny.
• Kolejna część to początek rządów Gorbaczowa w ZSRR i jego pierestrojki, przez schyłek zimnej wojny aż do likwidacji ZSRR w 1991 r.
• W ostatnim podokresie opisano w sposób skrócony zjawiska zachodzące po upadku dwubiegunowego układu sił w świecie.
W ramach poszczególnych części omawiany jest rozwój stosunków międzynarodowych, a następnie wydarzeń w obrębie rozwiniętych państw zachodnich, bloku komunistycznego (od lat sześćdziesiątych - tylko radzieckiego) i reszty świata, która od lat siedemdziesiątych dzieli się na część bardziej i mniej dynamiczną. Opisano globalną rywalizację militarną i ideologiczną, uniwersalizujący wpływ kultury masowej, mnogość rozbieżnych tendencji krajowych i regionalnych, problemy emancypacji społecznej i narodowej, przemiany obyczajowe i ekonomiczne, zagrożenia ekologiczne i bioetyczne, hedonizm jednych i głód drugich, sztukę absurdu i poświęcenie działaczy charytatywnych, postęp medyczny i presję demograficzną, terroryzm indywidualny i państwowy, mechanizmy gier politycznych i życie codzienne zwykłych ludzi, bezmiar zniewolenia i cierpienia oraz fantastyczny postęp techniki, złudy modernizacji, rolę przywódców i falowanie ludzkich mas, w którym osoba ludzka niewiele znaczy. Poruszono sprawę dziesiątków milionów ofiar GUŁagu, wojny koreańskiej, "wielkiego skoku" i "rewolucji kulturalnej" w Chinach, wojny wietnamskiej, wojen domowych w Grecji, Kongu, Nigerii, Algierii, Jemenie, Czadzie, Sudanie, Nikaragui, Salwadorze, Bośni, ofiar terroru w Kambodży, Etiopii, Ruandzie i Czeczenii, powstania węgierskiego w 1956 r., rzezi indonezyjskich w 1965 r., narkomanii, alkoholizmu, aborcji oraz AIDS. Uświadomiono, do czego zdolni są ludzie zaślepieni nienawiścią, żądzą władzy, ideologią, iluzją nieograniczonej wolności, dysponujący środkami samozagłady, mający takich przywódców jak Adolf Hitler, Józef Stalin, Mao Zedong, Pol Pot, Kim Ir Sen czy Idi Amin Dada, słuchający takich moralistów jak np. Jean Paul Sartre czy Bertolt Brecht.
Podręcznik napisany dobrym językiem przy logicznej i przekonywającej konstrukcji. Zawiera tabele, wykresy, mapy, ilustracje, a także tablice chronologiczne, słownik pojęć, obszerną bibliografię przedmiotu (rodzima, jak również anglo-, niemiecko-, francusko-, i rosyjskojęzyczna) oraz indeksy: osób, rzeczowy, nazw geograficznych i etnicznych. W załączniku znajduje się charakterystyka głównych państw świata.
Rozdziały:
1. Świat podzielony (1945–1953)
1.1. Powojenny układ sił 11
1.2. Panorama świata powojennego 21
1.3. Początek zimnej wojny 27
1.4. W bloku komunistycznym 42
1.5. Problemy świata zachodniego 60
1.6. Obok głównej linii frontu 73
2. Na krawędź wojny światowej (1953–1962)
2.1. Globalne odprężenia i napięcia 87
2.2. Jeden komunizm czy wiele? 108
2.3. Niepełna jednośc´ Zachodu 124
2.4. Pod znakiem dekolonizacji 138
3. Globalne zmagania (1962–1970)
3.1. Równowaga supermocarstw 155
3.2. Kryzys świata atlantyckiego 171
3.3. Blok radziecki 185
3.4. Różnicowanie światowych peryferii 198
4. Odprężenie (1970–1979)
4.1. „Pax Sovietica”? 219
4.2. Zachód w poszukiwaniu nowych rozwiązań 236
4.3. Obóz radziecki: ekspansja i problemy 255
4.4. Nowe centra na peryferiach 268
4.5. Trzeci Świat 275
5. Nowa zimna wojna (1979–1985)
5.1. Stosunki globalne 299
5.2. Demokracje zachodnie 318
5.3. Zmierzch komunizmu radzieckiego 328
5.4. Przyspieszenie na Dalekim Wschodzie 344
5.5. Pozostałe kraje 350
6. Wielkie zmiany (1985–1991)
6.1. Koniec zimnej wojny 367
6.2. Jesień Ludów 391
6.3. Upadek imperium radzieckiego 402
6.4. Bogata Północ 424
6.5. Biedne Południe 438
6.6. Dynamiczny Wschód 461
7. Koniec wieku
7.1. Nowy ład światowy: monocentryzm czy bezład? 473
7.2. Problemy wewnętrzne głównych mocarstw 498
7.3. Bliższe i dalsze kręgi zależności 522
7.4. Problemy cywilizacyjne końca wieku 544
Załącznik. Charakterystyka głównych państw świata 571
|
