Konkurencja w unijnym porządku prawnym nie jest celem samym w sobie. Wolna konkurencja wpływa na harmonijny rozwój działalności gospodarczej i wzrost zatrudnienia, a w konsekwencji podnosi poziom życia obywateli Unii Europejskiej. Unijna polityka konkurencji musi się wiec kształtować w oparciu o zdobycze ekonomii, regulacje prawne oraz praktykę decyzyjna Komisji Europejskiej i orzecznicza sadów unijnych.

Dlatego oddajemy do rak Czytelników książkę, która czerpie z tych wszystkich źródeł. Autorami publikacji są zarówno prawnicy, jak i ekonomiści, którzy analizują prawo i ekonomie konkurencji przez pryzmat własnych doświadczeń zawodowych w instytucjach Unii Europejskiej.
Dr Bartłomiej Kurcz, redaktor

Rozdziały:

1. Zmiany bezpośrednie
1.1. Cele Unii Europejskiej - odniesienie do konkurencji
1.2. Konkurencja na rynku wewnętrznym jako kompetencja wyłączna Unii
1.3. Stanowienie prawa przez Komisję w dziedzinie prawa konkurencji
1.4. Pomoc państwa
2. Zmiany pośrednie
2.1. Wspólnota a Unia
2.2. Rynek wspólny a rynek wewnętrzny
2.3. Prawa socjalne zawarte w Karcie Praw Podstawowych a prawo konkurencji
2.4. Usługi w ogólnym interesie gospodarczym
2.5. Zaskarżalność aktów prawnych w dziedzinie prawa konkurencji przez podmioty prywatne
2.6. Zmiany procedury o naruszenie zobowiązań państw członkowskich
3. Konkluzje

Część I.Prawo antymonopolowe

Duży może mniej?
O kontraktach długoterminowych w dziedzinie energii i w prawie konkurencji
1. Wstęp
2. Prawo konkurencji na rynku energii w Unii Europejskiej
2.1. Instrumenty
2.2. Dochodzenie Sektorowe
3. Kontrakty długoterminowe na rynkach energii
3.1. Działania państw członkowskich w kierunku kontraktów długoterminowych
3.2. Klauzule dodatkowe w kontraktach długoterminowych
3.3. Argumenty za kontraktami długoterminowymi
3.4. Komisja Europejska a kontrakty długoterminowe w energetyce
3.5. Kontrakty długoterminowe w segmencie produkcji (ang. up-stream)
3.6. Wybrane sprawy Komisji Europejskiej dotyczące kontraktów długoterminowych w segmencie dystrybucji (ang. down-stream)
3.6.1. Sprawa Gas Natural/Endesa
3.6.2. Sprawa Repsol
3.6.3. Sprawa Distrigas
3.6.4. Sprawa EDF
3.6.5. Exeltium
4. Energia nuklearna
5. Wnioski

I wilk syty, i owca cała?
Wiążące zobowiązania przedsiębiorstw i decyzje Komisji Europejskiej na podstawie art. 9 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003
1. Wstęp
2. Przepisy prawa
3. Historia i natura decyzji Komisji na podstawie art. 9 rozporządzenia
3.1. Historia
3.2. Główne różnice w stosunku do decyzji wydawanych na podstawie art. 7 rozporządzenia
3.3. Rodzaj spraw, które mogą zostać zakończone decyzją na podstawie art. 9 rozporządzenia
3.4. Zalety zakończenia sprawy decyzją na podstawie art. 9 rozporządzenia
4. Treść zobowiązań
4.1. Zobowiązania behawioralne lub strukturalne
4.2. Wymóg proporcjonalności
4.3. Okres obowiązywania
5. Główne etapy postępowania mogącego się zakończyć decyzją na podstawie art. 9 rozporządzenia
5.1. Wstępne badanie sprawy
5.2. Formalne wszczęcie postępowania
5.3. Wstępne zastrzeżenia Komisji
5.4. Złożenie zobowiązań
5.5. Konsultacja stron trzecich
5.6. Decyzja Komisji
5.7. Kontrola sądowa nad decyzją Komisji
6. Moc wiążąca decyzji wydanych na podstawie art. 9 rozporządzenia
6.1. Komisja
6.2. Władze krajowe
6.2.1. Zachowanie przedsiębiorstw niezgodne ze złożonymi zobowiązaniami po wydaniu decyzji przez Komisję
6.2.2. Stosowanie unijnego prawa konkurencji lub analogicznego prawa wewnętrznego do zachowania przedsiębiorstw sprzed wydania decyzji przez Komisję oraz do zachowania przedsiębiorstw po wydaniu decyzji przez Komisję, zgodnego ze złożonymi zobowiązaniami
6.2.3. Stosowanie przepisów prawa wewnętrznego bardziej restrykcyjnych niż prawo unijne
6.3. Strony trzecie
7. Dotychczasowa praktyka decyzyjna Komisji
7.1. Bundesliga
7.2. Coca-Cola
7.3. De Beers/Alrosa
7.4. Football Associacion Premier League
7.5. Repsol
7.6. Porozumienie z Cannes
7.7. DaimlerChrysler, Fiat, Toyota i General Motors
7.8. Distrigas
7.9. E.ON
7.10. RWE Gas
7.11. IACS (klasyfikacja statków)
7.12. GdF Suez
7.13. Rambus
7.14. Microsoft
8. Podsumowanie

Co, komu i za ile?
Zastosowanie prawa konkurencji i mikroekonomii do oceny wymian informacji między przedsiębiorstwami
1. Wprowadzenie - dlaczego warto o tym rozmawiać?
2. Ocena prawna wymiany informacji
2.1. Praktyczne doświadczenie zebrane przez Komisję Europejską (Dyrekcja ds. Konkurencji)
2.2. Dorobek orzecznictwa na temat wymiany informacji
3. Kiedy wymiana informacji jest korzystna dla konkurencji?
3.1. Informacja o popycie - tzw. efekt dostosowania produkcji
3.2. Informacja a koszty
3.3. Informacja a różnorodność i jakość produktu
3.4. Informacja o konsumencie a istnienie rynku
4. Kiedy wymiana informacji szkodzi konkurencji?
4.1. Jaka informacja jest najbardziej niebezpieczna dla konkurencji?
4.2. Zakres pokrycia rynku właściwego
4.3. Cechy charakterystyczne rynku
4.3.1. Przejrzystość rynku
4.3.2. Skomplikowanie rynku
4.3.3. Stałość rynku
4.3.4. Długotrwałość współpracy
4.3.5. Skoncentrowanie rynku
4.3.6. Symetria przedsiębiorstw
5. Cechy charakterystyczne wymiany informacji
5.1. Strategiczna użyteczność informacji
5.2. Publiczna dostępność informacji
5.3. Dane jednostkowe a zagregowane
5.4. Wiek danych
5.5. Częstotliwość wymiany informacji
6. Granica możliwości prawnych?
7. Konkluzje

Oszustwo... bezkonkurencyjne?
O stosowaniu unijnego prawa konkurencji do praw własności przemysłowej: wykorzystywanie praw wyłącznych w procesie normalizacji
1. Wstęp
2. Prawo konkurencji a prawa własności przemysłowej
2.1. Zarys wybranych zagadnień z dotychczasowego orzecznictwa ETS
2.2. Rynkowa rola praw własności przemysłowej i ewolucja sposobów ich wykorzystania
3. Proces normalizacji (ang. standard setting)
3.1. Źródła norm (ang. standards) w Europie
3.2. Cele i rola procesów normalizacyjnych
4. Unijne prawo konkurencji a normalizacja
4.1. Zasady dotyczące umów normalizacyjnych
4.2. Zasady dotyczące wykorzystywania praw własności przemysłowej w procesie normalizacji
4.3. Problem zasadzki patentowej (ang. patent ambush)
4.3.1. Sprawa Rambus
4.3.1.1. Postępowanie w USA
4.3.1.2. Postępowanie w Europie
4.3.2. Unijne prawo konkurencji a zasadzka patentowa
5. Podsumowanie

Komisja na tropie
Inspekcje w postępowaniach kartelowych
1. Wstęp
2. Instrumenty dochodzeniowe Komisji w sprawach kartelowych
2.1. Ramy prawne
2.2. Instrumenty dochodzeniowe Komisji
2.2.1. Dochodzenia sektorowe
2.2.2. Żądanie informacji
2.2.3. Przyjmowanie oświadczeń
2.2.4. Inspekcje
3. Inspekcje kartelowe
3.1. Charakter inspekcji kartelowych
3.2. Decyzja inspekcyjna
3.2.1. Przyjęcie
3.2.2. Treść
3.2.3. Tryb zaskarżenia
3.3. Początek inspekcji
3.4. Przebieg inspekcji
3.4.1. Sprawdzanie ksiąg i rejestrów
3.4.2. Legal professional privilege
3.4.3. Zadawanie pytań
3.4.4. Pieczętowanie pomieszczeń
3.4.5. Pobieranie lub uzyskiwanie kopii
3.5. Zakończenie inspekcji
4. Inspekcje w innych pomieszczeniach
5. Uwagi końcowe

Jeden za wszystkich?
Roszczenia prywatnoprawne, w tym pozwy zbiorowe, związane z naruszeniami reguł konkurencji w Unii Europejskiej (private enforcement)
1. Zagadnienia wprowadzające
2. Założenia private enforcement w UE
3. Propozycje Komisji zawarte w Białej Księdze a praktyka w zakresie prywatnych pozwów odszkodowawczych, w tym pozwów zbiorowych, w Wielkiej Brytanii
3.1. Wprowadzenie
3.1.1. Pozew wniesiony do High Court (ang. standalone action)
3.1.2. Pozew wniesiony do Competition Appeal Tribunal (ang. follow-on action)
3.2. Szczegółowa analiza propozycji Komisji w kontekście rozwiązań brytyjskich
3.2.1. Uprawnienie do wystąpienia z roszczeniem oraz możliwość wykazania przerzucenia obciążenia
3.2.2. Pozwy zbiorowe - kwestia kształtowania (zebrania) grupy
3.2.2.1. Powództwo wytaczane przez uprawnione podmioty (ang. representative action)
3.2.2.2. Powództwo zbiorowe z możliwością przystąpienia (ang. group action)
3.2.3. Dostęp do dowodów: ujawnienie między stronami
3.2.4. Wymóg stwierdzenia winy
3.2.5. Wiążący skutek decyzji krajowych organów ds. konkurencji
3.2.6. Wysokość kwoty odszkodowania oraz kwestia dystrybucji odszkodowania pomiędzy powodami
3.2.7. Terminy przedawnienia
3.2.8. Koszty postępowania o naprawienie szkody
4. Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym
5. Uwagi końcowe

Gry sieciowe
Zasada neutralności infrastruktury w sieciach komunikacji elektronicznej a europejskie prawo konkurencji
1. Wprowadzenie
2. Inteligencja "na brzegach" czy "w sercu" sieci, czyli o co w tym wszystkim chodzi
3. Zastosowanie obowiązujących przepisów prawa europejskiego do zagadnień związanych z zasadą neutralności infrastruktury
3.1. Regulacje sektora komunikacji elektronicznej: pakiet telekomunikacyjny (przed reformą z 2009 r.)
3.1.1. Przepisy pakietu telekomunikacyjnego a regulacje dotyczące treści udostępnianych w sieciach łączności elektronicznej
3.1.2. Środki zaradcze oparte na znaczącej pozycji rynkowej
3.1.3. Reżim art. 5 dyrektywy 2002/19/WE o dostępie
3.2. Zasady prawa konkurencji WE a zasada neutralności
3.2.1. Odmowa zawarcia umowy (art. 102 TFUE)
3.2.2. Dyskryminacja (art. 102 TFUE)
3.2.3. Porozumienia wertykalne (art. 102 TFUE)
4. Reforma Pakietu Telekomunikacyjnego z 2009 r. - lek na cale zło?
5. Podsumowanie

Niekonkurencyjne morze
Zasady zastosowania europejskiego prawa konkurencji w transporcie morskim
1. Wspólna Polityka Transportowa i europejskie prawo konkurencji
2. Wyłączenie grupowe w odniesieniu do konferencji żeglugowych
2.1. Uwagi wstępne
2.2. Rozporządzenie nr 4056/86
2.3. Rozporządzenie nr 1419/2006
3. Zastosowanie zasad konkurencji w odniesieniu do konsorcjów żeglugowych
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Rozporządzenie nr 823/2000
4. Zastosowanie zasad konkurencji w odniesieniu do żeglugi trampowej wytyczne w sprawie stosowania art. 101 TFUE w sektorze usług transportu morskiego
5. Uwagi końcowe

Część II.Pomoc państwa

Kryzys pomocy?
Pomoc państwa w sektorze bankowym w czasie kryzysu
1. Konieczność świadczenia pomocy państwa dla banków
2. Pomoc państwa na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b TFUE
3. Warunki zastosowania art. 107 ust. 3 lit. b TFUE
4. Komunikat w sprawie dokapitalizowania instytucji finansowych
5. Komunikat w sprawie aktywów o obniżonej wartości
6. Komunikat w sprawie restrukturyzacji
7. Podsumowanie

Kryzys pomocy?
Pomoc państwa dla sektora tzw. realnej gospodarki w czasie kryzysu
1. Wprowadzenie
2. Zmiany w unijnej polityce udzielania pomocy państwa wprowadzone na czas kryzysu
2.1. Uwagi ogólne
2.2. Przyczyny przyjęcia dodatkowych, tymczasowych zasad udzielania pomocy państwa na czas kryzysu
2.3. Założenia i instrumenty wprowadzone przez zasady tymczasowe
2.4. Podstawa prawna dla przyjęcia zasad tymczasowych
2.5. Kontrowersje dotyczące stosowania zasad pomocy państwa na czas kryzysu
3. Warunki stosujące się do środków pomocowych wprowadzonych przez zasady tymczasowe
3.1. Obowiązek zgłoszenia
3.2. Uprawnione podmioty
3.3. Okresowe zastosowanie środków
3.4. Zakres sektorowy
3.5. Kumulacja
3.6. Konieczność uzasadnienia zastosowania środków tymczasowych
3.7. Udzielanie środków tymczasowych w ramach programów pomocowych lub jako pomoc ad hoc dla indywidualnego przedsiębiorstwa
4. Szczegółowy opis poszczególnych instrumentów pomocowych i właściwych im kryteriów zgodności z zasadami tymczasowymi i Traktatem
4.1. Ograniczona kwota pomocy zgodna z rynkiem wewnętrznym
4.2. Gwarancje państwowe na obniżonych stawkach służące zabezpieczeniu kredytów
4.3. Pomoc w formie dopłaty do oprocentowania kredytów przeznaczonych na dowolny cel
4.4. Dotowane kredyty na wytwarzanie produktów ekologicznych
4.5. Kapitał podwyższonego ryzyka
4.6. Krótkoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych
5. Raportowanie i monitoring
6. Wykorzystanie środków tymczasowych przez państwa członkowskie
7. Uwagi końcowe

Wsparcie dla prawników czy ekonomiczna piąta kolumna?
Ekonomiczna analiza jako element ewolucji unijnej kontroli pomocy państwa
1. Wstęp
2. Geneza
3. Ekonomiczna analiza celów unijnej kontroli pomocy państwa
4. Elementy nauk ekonomicznych stosowane przy ocenie zgodności pomocy państwa
4.1. Optimum Pareto i kryterium dobrobytu społecznego
4.2. Niedoskonałości rynku
4.3. Określanie definicji rynku za pomocą testu SSNIP i HHI
5. Test bilansujący jako narzędzie oceny zgodności pomocy państwa zgodnie z art. 107 ust. 3 TFUE
6. Postulaty dotyczące ekonomicznego podejścia przy stosowaniu definicji pomocy państwa
7. Dotychczasowa praktyka Komisji w zakresie ekonomicznego podejścia ..362
7.1. Przykład z zakresu prawodawstwa: Wytyczne wspólnotowe w sprawie stosowania przepisów pomocy państwa w odniesieniu do szybkiego wdrażania sieci szerokopasmowych
7.2. Przykład z praktyki decyzyjnej Komisji: decyzja KE N 674/2006 - NeoVal
8. Wprowadzenie ekonomii procesowej do kontroli pomocy państwa
9. Wnioski

Państwo ryzykant?
Pomoc państwa na rzecz wspierania inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach
1. Ingerencja państwa na rynku kapitału podwyższonego ryzyka
2. Wytyczne wspólnotowe w sprawie pomocy państwa na wspieranie inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach
3. Ingerencja państwa na rynku a pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE
4. Pomoc państwa wspierająca kapitał podwyższonego ryzyka zgodna z rynkiem wewnętrznym
5. Szczegółowa analiza zgodności środka pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym
6. Zasady kumulacji pomocy państwa
7. Zakończenie

W poszukiwaniu utraconej skuteczności...
Zasada natychmiastowego i skutecznego zwrotu pomocy państwa
1. Wstęp
2. Zwrot pomocy państwa
2.1. Ramy prawne, cel i zasady
2.2. Uprawnienia i obowiązki poszczególnych aktorów
2.2.1. Rola Komisji Europejskiej
2.2.2. Rola organów krajowych
2.2.3. Rola sądów unijnych
2.2.4. Rola sądów krajowych
2.3. Autonomia proceduralna a zasada skuteczności oraz zasada efektywnej ochrony sądowej
3. Wyjątki od obowiązku zwrotu pomocy
3.1. Ochrona uzasadnionych oczekiwań i pewności prawnej
3.2. Przedawnienie
3.3. "Absolutna niemożliwość"
4. Charakterystyka zasady skuteczności i natychmiastowości
4.1. Zasada
4.2. Orzecznictwo sądów unijnych
4.3. Praktyka Komisji
4.3.1. Określenie wysokości pomocy, odsetek oraz beneficjentów
4.3.2. Ramy czasowe
4.3.3. Co jest rozumiane jako wykonanie decyzji o zwrocie pomocy?
4.4. Beneficjenci w upadłości - niewypłacalni beneficjenci a skuteczność zwrotu pomocy
4.4.1. Obowiązki spoczywające na organach krajowych po rozpoczęciu postępowania upadłościowego
4.4.3. Status na liście wierzytelności
4.4.4. Ryzyka dla skutecznego zwrotu pomocy wynikające z przeniesienia udziałów pierwotnego beneficjenta
4.4.5. Windykacja pomocy państwa a interes ekonomiczny
4.5. Zwrot pomocy państwa a aktualny kryzys gospodarczy
5. Konsekwencje braku natychmiastowego i skutecznego zwrotu pomocy państwa dla państwa członkowskiego
5.1. Procedura na podstawie art. 108 ust. 2 TFUE
5.2. Procedura na podstawie art. 260 TFUE
5.3. Deggendorf
6. Konkluzje i statystyki

Część III.Kontrola koncentracji przedsiębiorstw

Wróżenie z fusów
Wspólne przedsiębiorstwo a kontrola koncentracji
1. Wprowadzenie
2. Ogólny zarys kryteriów zgłoszenia koncentracji w rozporządzeniu Rady nr 139/2004
2.1. Pojęcie koncentracji i kontroli
2.2. Utworzenie wspólnego przedsiębiorstwa
2.3. Wymiar unijny koncentracji
2.4. Realokacja kompetencji między KE a państwami członkowskimi w systemie kontroli koncentracji
2.5. Zgłaszanie koncentracji od strony proceduralnej (procedura pełna i uproszczona)
3. Pełnofunkcyjność jako kryterium określające jurysdykcję KE nad nowopowstałym wspólnym przedsiębiorstwem w trybie kontroli koncentracji
3.1. Środki zapewniające działanie na rynku
3.2. Działalność wykraczająca poza działalność firm matek
3.3. Stosunki handlowe ze spółkami matkami
3.3.1. Sprzedaż do spółek matek
3.3.2. Zakupy ze spółek matek
3.4. Długofalowe działanie
3.5. Zmiana charakteru wspólnego przedsiębiorstwa z niepełnofunkcyjnego na pełnofunkcyjne
4. Zgłoszenie do KE joint-venture niespełniającego kryteriów pełnofunkcyjności
5. Ocena wspólnego przedsiębiorstwa według kryteriów art. 101 TFUE (dawnego art. 81 TWE)
6. Podsumowanie

Kontrola koncentracji + regulacja = LIBER ALIZACJA
Kontrola koncentracji na tle reform regulacyjnych w europejskim sektorze energetycznym
1. Wstęp
2. Charakterystyka europejskiego sektora energetycznego
2.1. Specyfika sektora gazowego i elektryczno-energetycznego
2.2. Liberalizacja, czyli tworzenie jednolitego europejskiego rynku energii
2.2.1. Pierwszy i drugi pakiet dyrektyw zmierzających do liberalizacji rynków energii
2.2.2. Dochodzenie sektorowe 2005-2007 oraz wybrane decyzje antymonopolowe 2007-2009
2.2.3. Trzeci pakiet dyrektyw
3. Ogólne zasady stosowane przez KE w zakresie kontroli koncentracji
3.1. Zakres kompetencji KE
3.2. Procedury
3.3. Ocena wpływu koncentracji na konkurencję
3.3.1. Pojęcie i definicja rynku właściwego, na który koncentracja wywiera wpływ
3.3.2. Wpływ połączeń horyzontalnych, wertykalnych i konglomeratowych na konkurencję
3.3.3. Środki zaradcze - zobowiązania
4. Analiza wybranych decyzji koncentracyjnych KE z lat 2004-2009 pod względem definicji rynku, oceny wpływu koncentracji na konkurencję i przyjętych zobowiązań
4.1. Sektor elektroenergetyczny
4.1.1. Rynki właściwe
4.1.2. Analiza wpływu na konkurencję w wybranych decyzjach KE w sektorze elektroenergetycznym
4.2. Rynki gazu
4.2.1. Rynki właściwe
4.2.2. Analiza wpływu na konkurencję w wybranych decyzjach KE w sektorze gazowym
4.3. Rynki ropy naftowej
4.3.1. Rynki właściwe
4.3.2. Analiza wpływu na konkurencję w wybranych decyzjach KE w sektorze ropy naftowej
5. Podsumowanie i wnioski

Wertykalny labirynt
Sposób podejścia Komisji Europejskiej do analizy połączeń wertykalnych na przykładzie spraw TomTom/Tele Atlas i Nokia/NAVTEQ
1. Wprowadzenie
2. Podstawy teoretyczne
2.1. Zagrożenia dla konkurencji wynikające z połączeń horyzontalnych
2.2. Zagrożenia wynikające z połączeń wertykalnych
2.2.1. Wykluczenie konkurentów
2.2.2. Efekty skoordynowane w przypadku połączeń wertykalnych
2.3. Korzyści wynikające z połączeń wertykalnych
2.3.1. Likwidacja podwójnej marży
2.3.2. Teoria jednego zysku monopolistycznego
2.3.3. Inne korzyści
2.4. Trudności związane ze sformułowaniem jasnych wytycznych dotyczących połączeń niehoryzontalnych
3. Podejście Komisji Europejskiej do połączeń wertykalnych
3.1. Wytyczne w sprawie oceny niehoryzontalnych połączeń przedsiębiorstw
3.2. Motywacja do zastosowania strategii wykluczenia
3.3. Ogólny wpływ transakcji na konkurencję
4. TomTom/Tele Atlas i Nokia/Navteq
4.1. Teoria wykluczenia
4.2. Zastosowanie wytycznych w sprawie połączeń niehoryzontalnych ....523
4.3. Możliwość wykluczenia
4.4. Motywacja wykluczenia
4.5. Ogólny wpływ transakcji na konkurencję