Projektowanie, nadzorowanie i doskonalenie systemu jakości według normy PN-EN ISO 9001:2009 w oparciu o podejście procesowe z uwzględnieniem specyfiki sektora MŚP (z suplementem elektronicznym)

Przedstawiona w niniejszym opracowaniu metodyka jest adresowana przede wszystkim do tych organizacji, które pragną samodzielnie zaprojektować swój system zarządzania jakością (SZJ) i uzyskać dzięki temu systemowi coś więcej niż tylko certyfikat.

Dlatego też zawarte w niej moduły mogą pełnić wielorakie funkcje:
• stanowić kompleksowy system doradczy umożliwiający odpowiednie przygotowanie pracowników do samodzielnego zaprojektowania odpowiednich elementów SZJ,
• przygotować odpowiednie mechanizmy umożliwiające obsługę, diagnozowanie i doskonalenie tych systemów:
• umożliwiać szkolenie nowych pracowników oraz przygotować ich do pełnienia określonych ról w SZJ (np. audytorów wewnętrznych);
• ułatwić kontakty z osobami i instytucjami zewnętrznymi w zakresie spraw związanych z SZJ oraz umożliwić podejmowanie skutecznych decyzji w tym zakresie.

Szczególną uwagę zwrócono na rozwiązania integrujące zasady podejścia procesowego w różnych fazach wdrażania i w odniesieniu do różnych aspektów funkcjonowania SZJ. Wprowadzanie SZJ w oparciu o przedstawioną metodykę jest możliwe po krótkim przygotowaniu osób mających podstawową wiedzę w zakresie zarządzania jakością.

Należy podkreślić, że metodyka ta może być skutecznie wykorzystywana zarówno w zastosowaniach indywidualnych, jak i, zwłaszcza w odniesieniu do mniejszych organizacji, w ramach grupowego wdrażania SZJ.

Metodyka ta może być oczywiście wykorzystana także przez zewnętrznych konsultantów wspierających te organizacje, którym trudno jest się zmobilizować do samodzielnego wysiłku oraz przez audytorów jednostek certyfikacyjnych pragnących lepiej dostosować swój warsztat do specyfiki mniejszych organizacji. Duża część z przedstawionych informacji znaleźć może zastosowanie również w większych przedsiębiorstwach.

Podstawowym warunkiem, by metodyka ta była skuteczna jest zaangażowanie wszystkich pracowników, w tym kierownictwa, w projektowanie i budowę SZJ. Tylko wtedy można bowiem oczekiwać, że system ten będzie traktowany jako własność organizacji oraz autentyczne narzędzie służące zdobywaniu przewagi konkurencyjnej.

Integralną częścią opracowania jest suplement elektroniczny, dzięki któremu użytkownik może równolegle korzystać z wszystkich modułów metodyki, stosując łącza hipertekstowe szybko przywołujące najważniejsze pojęcia i elementy wykorzystywane w prezentowanej metodyce.

Rozdziały:

Metodyka projektowania, nadzorowania i doskonalenia systemu zarządzania
jakością według normy ISO 9001 dla małych i średnich przedsiębiorstw    5
Podstawy i struktura przyjętego modelu                5

Interpretacja i adaptacja wymagań (moduł I)             9
Wskazówki interpretacyjne dotyczące wymagań normy ISO 9001        9
System zarządzania jakością (rozdział 4 normy)             10
Wymagania ogólne (pkt 4.1 normy)               10
Wymagania dotyczące dokumentacji (pkt 4.2 normy)           12
Nadzorowanie dokumentacji (pkt 4.2.3 normy)           17
Nadzorowanie zapisów (pkt 4.2.4 normy)             18
Odpowiedzialność kierownictwa (rozdział 5 normy)            19
Zaangażowanie kierownictwa (pkt 5.1 normy)             19
Orientacja na klienta (pkt 5.2 normy)               19
Polityka jakości (pkt 5.3 normy)                 19
Planowanie (pkt 5.4 normy)                 20
Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja (pkt 5.5 normy)        21
Przegląd zarządzania (pkt 5.6 normy)               22
Zarządzanie zasobami (rozdział 6 normy)               24
Zapewnienie zasobów (pkt 6.1 normy)               24
Zasoby ludzkie (pkt 6.2 normy)                 24
Infrastruktura (pkt 6.3 normy)                 25
Środowisko pracy (pkt 6.4 normy)                26
Realizacja wyrobu (rozdział 7 normy)                27
Planowanie realizacji wyrobu (pkt 7.1 normy)             27
Procesy związane z klientem (pkt 7.2 normy)             27
Projektowanie i rozwój (pkt 7.3 normy)              29
Zakupy (pkt 7.4 normy)                   30
Produkcja wyrobów, dostarczanie usługi (pkt 7.5 normy)          31
Nadzorowanie produkcji i dostarczania usługi (pkt 7.5.1 normy)       31
Walidacja procesów produkcji i dostarczania usługi (pkt 7.5.2 normy)      32
Identyfikacja i identyfikowalność (pkt 7.5.3 normy)           32
Własność klienta (pkt 7.5.4 normy)               33
Zabezpieczenie wyrobu (pkt 7.5.5 normy)             33
Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów (pkt 7.6 normy)     34
Pomiary, analiza i doskonalenie (rozdział 8 normy)            36
Postanowienia ogólne (pkt 8.1 normy)               36
Monitorowanie i pomiary (pkt 8.2 normy)              36
Zadowolenie klienta (pkt 8.2.1 normy)              36
Audyt wewnętrzny (pkt 8.2.2 normy)               38
Monitorowanie i pomiary procesów (pkt 8.2.3 normy)          41
Monitorowanie i pomiary wyrobów (pkt 8.2.4 normy)          42
Nadzór nad wyrobem niezgodnym (pkt 8.3 normy)            43
Analiza danych (pkt 8.4 normy)                 44
Doskonalenie (pkt 8.5 normy)                 45
Ciągłe doskonalenie (pkt 8.5.1 normy)              45
Działania korygujące (pkt 8.5.2 normy) i działania zapobiegawcze (pkt 8.5.3 normy)  45

Zarządzanie procesami (moduł II)               51
Wprowadzenie                      51
Projektowanie procesów                    51
Budowanie świadomości kierownictwa i pracowników           51
Identyfikacja i podział procesów                 52
Określenie hierarchii oraz relacji pomiędzy procesami           52
Opis przebiegu procesów                   55
Ustalenie celów i zadań procesów                56
Określenie metod nadzorowania procesów             58
Wdrożenie procesów                   59
Nadzorowanie procesów                  60
Analiza danych                    60
Właściciel procesu                    61
Dokumentacja                     61
Doskonalenie procesów                  63

Diagnoza (moduł III)                   67
Wprowadzenie                      67
Wskazówki dotyczące audytu wewnętrznego SZJ w MŚP          67
Zagadnienia stanowiące przedmiot audytu wewnętrznego odniesione do wymagań
normy ISO 9001                     68
Przykładowe wskaźniki skuteczności procesów              80
Samoocena poziomu dojrzałości małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie orientacji
procesowej                       82
Metoda określania skuteczności działań doskonalących w procesach        84

Dokumentacja (moduł IV)                  87
Wprowadzenie                      87
Metoda tworzenia struktury dokumentacji SZJ w oparciu o strukturę procesów
przedsiębiorstwa (MASP)                   100
Wybór i zasady współpracy z konsultantem              102
Rola wyboru jednostki certyfikującej                103
Podsumowanie                    106
Jak korzystać z wersji elektronicznej tego opracowania?         107