Przedsiębiorczość jest podstawowym czynnikiem wzrostu aktywności gospodarczej w każdym kraju. Można ją zdefiniować jako pewien zbiór nowatorskich zachowań, oparty na umiejętności dostrzegania potrzeb otoczenia i zdolności do wykorzystywania nadarzających się okazji oraz poniesienia ryzyka rynkowego związanego z ich wdrożeniem.

Ma ona charakter obiektywny i cechuje się kreatywnością oraz twórczym charakterem podejmowanych działań. Jednak aby można było mówić o przedsiębiorczości, potrzebne są, oprócz inicjatywy samych przedsiębiorców, również rozwiązania systemowe sprzyjające jej rozwojowi, w głównej mierze szeroko rozumiany system prawa gospodarczego.

Jego ocena składa się na konstrukcję ogólnych wskaźników charakteryzujących warunki prowadzenia działalności gospodarczej w danym kraju, często określane mianem wskaźników „wolności gospodarczej”1 . Zakres, jaki utożsamiano z wolnością gospodarczą, w ostatnich kilkudziesięciu latach w Polsce był bardzo zróżnicowany. Jego realne granice były bardzo silnie związane z prowadzoną aktualnie polityką gospodarczą i społeczną, a przede wszystkim z istniejącą formacją ustrojową oraz procesami jej transformacji.

Proces zmian i doskonalenia obszaru wolności gospodarczej na pewno nie jest zakończony i wymaga, jak się wydaje, znacznie bardziej intensywnych działań niż podejmowane w polskiej praktyce. Ważne jest również to, że same deklaracje dotyczące istniejącej swobody gospodarczej, wyrażane w ustawach, są niewystarczające.

Rozdziały:

Rozdział I. Przedsiębiorczość — istota i znaczenie 5
1.1. Kwestie definicyjne i istota pojęcia 5
1.2. Źródła przedsiębiorczości i jej rola 8
1.3. Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości 10
1.3.1. Wpływ konkurencyjnego otoczenia przedsiębiorców na rozwój przedsiębiorczości 11
1.3.2. Makrouwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości 12
1.4. Hamulce rozwoju przedsiębiorczości 16
1.5. Zakres i ocena zjawiska przedsiębiorczości w kraju 20

Rozdział II. Wolność gospodarcza i jej granice 23
2.1. Rozumienie pojęcia wolności 23
2.2. Podejścia do problemu wolności 24
2.2.1. Ekonomiczne podejście 25
2.2.2. Prawne podejście 25
2.2.3. Polityczne podejście 30
2.3. Wolność gospodarcza w Ustawie z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej 31
2.4. Wolność a inne zasady prowadzenia działalności gospodarczej 32

Rozdział III. Przedsiębiorca i jego charakterystyka 36
3.1. Ogólna charakterystyka przedsiębiorcy 36
3.2. Ekonomiczne pojęcie przedsiębiorcy 37
3.3. Prawne pojęcie przedsiębiorcy 38
3.4. Klasyfikacje i typy przedsiębiorców 41
3.4.1. Przedsiębiorcy jednoosobowi i działający zbiorowo 42
3.4.2. Przedsiębiorcy prawa publicznego i prawa prywatnego 45
3.4.3. Mikro-, mali i średni przedsiębiorcy 46
3.5. Przedsiębiorstwo i jego składniki 49

Rozdział IV. Podstawowe prawa i obowiązki przedsiębiorcy 52
4.1. Prawa przedsiębiorców 52
4.1.1. Prawo do firmy 53
4.1.2. Prawo do prokury 55
4.1.3. Prawo do zrzeszania się 58
4.1.4. Prawo do przekształceń 60
4.1.5. Prawo do jurysdykcji 62
4.2. Obowiązki przedsiębiorców 64
4.2.1. Obowiązek wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub rejestracji w KRS 65
4.2.2. Koncesja, zezwolenie, wpis do rejestru działalności regulowanej, licencja, zgoda 66
4.2.3. Obowiązek zapewnienia wykonywania działalności gospodarczej przez osobę legitymującą się posiadaniem uprawnień zawodowych 71
4.2.4. Obowiązek oznaczenia towaru lub usługi 71
4.2.5. Obowiązek respektowania określonych zasad wobec otoczenia 72
4.2.6. Obowiązek prowadzenia transakcji za pomocą rachunku bankowego 74
4.2.7. Obowiązek prowadzenia rachunkowości 75
4.2.8. Obowiązek ponoszenia danin publicznych 76

Rozdział V. Ewidencja działalności gospodarczej 78
5.1. Definicja działalności gospodarczej oraz określenie momentu jej rozpoczęcia 78
5.1.1. Definicje działalności gospodarczej w ustawach prawa gospodarczego 78
5.1.2. Określanie momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej 83
5.2. Obowiązki ewidencyjne przedsiębiorcy 84
5.2.1. Ewidencja działalności gospodarczej 84
5.2.2. Podstawowe zasady rejestracji indywidualnej działalności gospodarczej 85
5.2.3. Zgłoszenie działalności gospodarczej na druku EDG-1 88
5.2.4. Zasady dokonywania zmian w ewidencji działalności gospodarczej 92
5.2.5. Zasady wykreślania z ewidencji przedsiębiorców 96
5.2.6. Podstawowe zasady funkcjonowania przedsiębiorcy w obrocie gospodarczym 97

Rozdział VI. Prawne aspekty prowadzenia działalności gospodarczej 99
6.1. Zasady dokonywania ubezpieczeń społecznych osoby prowadzącej działalność gospodarczą 99
6.1.1. Istota ubezpieczeń społecznych 99
6.1.2. Zbieg tytułów ubezpieczeń społecznych 100
6.1.3. Zasady ustalania podstawy wymiaru składek dla przedsiębiorców 101
6.1.4. Terminy płatności składek 102
6.1.5. Ubezpieczenia zdrowotne dla osób prowadzących działalność gospodarczą 103
6.1.6. Symulacja obciążeń składkami ZUS oraz podatkiem w odniesieniu do różnych form współpracy 104
6.1.7. Zasady wyliczania składki na Fundusz Pracy 108
6.1.8. Podstawowe zasady zgłaszania i wyrejestrowywania ubezpieczeń społecznych osób prowadzących działalność gospodarczą 108
6.2. Zawieszanie działalności gospodarczej 110
6.2.1. Istota zawieszenia działalności gospodarczej 110
6.2.2. Procedura zawieszania działalności gospodarczej 111
6.2.3. Prawa i obowiązki przedsiębiorcy w okresie zawieszenia działalności gospodarczej 111
6.2.4. Następstwa w obowiązkach związanych z podatkiem dochodowym 112
6.2.5. Skutki zawieszenie działalności u przedsiębiorców objętych zryczałtowanymi formami opodatkowania 113
6.2.6. Zawieszenie działalności a podatek VAT 113
6.2.7. Zawieszenie działalności a obowiązki w zakresie ZUS i ubezpieczenia zdrowotnego 114
6.3. Kontrola u przedsiębiorcy 115
6.3.1. Ustawowy zakres kontroli 115
6.3.2. Zawiadomienie o kontroli 116
6.3.3. Podstawowe zasady prowadzenia kontroli 116
6.4. Likwidacja działalności gospodarczej 118
6.4.1. Podstawowe obowiązki przedsiębiorcy w związku z likwidacją działalności 118
6.4.2. Aktualizacja NIP w związku z likwidacją działalności gospodarczej 119
6.4.3. Zasady wykonania oraz wyceny spisu inwentaryzacyjnego w związku z likwidacją działalności 120
6.4.4. Zasady wyceny dochodu ze spisu inwentaryzacyjnego 121
6.4.5. Likwidacja działalności a podatek VAT 123
6.4.6. Działania o charakterze rozrachunkowym 124
6.4.7. Likwidacja spółki osobowej 125
6.4.8. Likwidacja działalności u przedsiębiorcy opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych 127
6.4.9. Likwidacja działalności u przedsiębiorcy opodatkowanego kartą podatkową 128

Rozdział VII. Podatkowe aspekty przedsiębiorczości 129
7.1. Wybór formy opodatkowania działalności gospodarczej 129
7.1.1. Kryteria prawidłowego wyboru formy opodatkowania 129
7.1.2. Charakterystyka opodatkowania podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych 135
7.1.3. Istota zryczałtowanych form opodatkowania działalności gospodarczej 138
7.1.4. Charakterystyka karty podatkowej 142
7.1.5. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych 146
7.2. Zasady uzyskiwania, aktualizacji i posługiwania się numerem NIP 149
7.3. Obowiązki ewidencyjne w zakresie opodatkowania przedsiębiorców 153
7.3.1. Ogólna charakterystyka ewidencji podatkowych 153
7.3.2. Obowiązki przy opodatkowaniu kartą podatkową 155
7.3.3. Obowiązki przy opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych 156
7.3.4. Podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych 158
7.4. Przychody i koszty w działalności gospodarczej 163
7.4.1. Przychody w działalności gospodarczej 164
7.4.2. Koszty w działalności gospodarczej 167
7.5. Ogólne zasady dokumentowania obrotu przez przedsiębiorców 172
7.5.1. Rachunki 173
7.5.2. Faktury pro forma 175
7.5.3. Faktury VAT 175
7.5.4. Podstawowe zasady ewidencjonowania sprzedaży przy użyciu kas fiskalnych 177
7.6. Eksploatacja i ewidencja dla środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 180
7.6.1. Definicja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 180
7.6.2. Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 183
7.6.3. Amortyzacja jako narzędzie optymalizacji obciążeń podatkowych 186
7.6.4. Instytucja „małego podatnika” 188
7.6.5. Ewidencje środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 189
7.6.6. Remont i ulepszenie środków trwałych 191
7.7. Wybór zwolnienia z podatku VAT — konieczność czy optymalizacja działalności 192

Rozdział VIII. Inne wybrane problemy podatkowego otoczenia przedsiębiorcy 199
8.1. Prowadzenie działalności gospodarczej we własnym mieszkaniu 199
8.2. Zasady rozliczania wyjazdów służbowych przedsiębiorców 202
8.3. Zasady używania samochodu w działalności gospodarczej 204
8.4. Podstawowe zasady ewidencji wyposażenia 210