Prezentowana publikacja jest pierwszą próbą kompleksowego opracowania nierozpoznanej dotąd bliżej problematyki związanej z przestępczością skierowaną przeciwko specyfi cznej kategorii zabytków, jakimi są zabytki archeologiczne.

Na podstawie przeprowadzonych badań autor scharakteryzował rozpoznane formy działań przestępczych, opisując zarówno motywy działań sprawców, typowy sposób ich działania, jak i negatywne skutki przestępstw. W książce zdiagnozowano również podstawowe formy zagrożeń dla dziedzictwa archeologicznego oraz dokonano oceny systemu jego prawnej ochrony, tak na gruncie prawa krajowego, jak i międzynarodowego.

W pracy, obok zasadniczej problematyki kryminalistyczno-kryminologicznej, zostały omówione wybrane zagadnienia związane z prawem administracyjnym, cywilnym oraz międzynarodowym. Wskazano w niej również na zasadnicze problemy dowodowe, które pojawiają się w nielicznych wciąż postępowaniach prokuratorskich i sądowych oraz zaproponowano szereg rozwiązań mających na celu podniesienie skuteczności działań związanych z zapobieganiem tego rodzaju przestępczości.

Rozdziały:

Rozdział I.Zakreślenie podstawowych pojęć związanych z przedmiotem badań
1. Dziedzictwo kultury, dziedzictwo narodowe, dobro kultury
2. Zabytek, zabytek archeologiczny, dziedzictwo archeologiczne
2.1. Zabytek
2.2. Zabytek archeologiczny
2.3. Dziedzictwo archeologiczne
3. Pojęcia pozaprawne
4. Status zabytku archeologicznego
5. Istota właściwej identyfikacji zabytku archeologicznego i jej prawne konsekwencje

Rozdział II.Karnoprawna ochrona zabytków w Polsce
1. Uwagi ogólne
2. Ewolucja przepisów karnych w ujęciu historycznoprawnym (1918-1962)
3. Aktualny stan prawny
3.1. Przepisy karne ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
3.2. Kodeks karny z 1997 r.
3.3. Pozakodeksowe regulacje karne
4. Postulaty de lege ferenda

Rozdział III.Przestępczość przeciwko zabytkom
1. Problematyka przestępczości przeciwko zabytkom w badaniach kryminalistycznych
2. Etiologia i fenomenologia zjawiska
3. Najczęstsze formy przestępczości skierowanej przeciwko zabytkom
3.1. Kradzież
3.2. Nielegalny wywóz zabytków
3.3. Przerobienie, podrobienie zabytku (fałszerstwo)
3.4. Zniszczenie, uszkodzenie zabytku (wandalizm)
3.5. Inne formy przestępczości wymierzonej przeciwko zabytkom

Rozdział IV.Zagrożenia dla dziedzictwa archeologicznego oraz system jego prawnej ochrony
1. Charakterystyka zagrożeń
2. System ochrony prawnej zabytków archeologicznych

Rozdział V.Źródła informacji o przestępczości przeciwko zabytkom archeologicznym
1. Statystyki policyjne
2. Statystyki prokuratorskie
3. Prawomocnie skazani
4. Straż Graniczna oraz służby celne
5. Statystyki konserwatorskie
6. Zabytki archeologiczne na aukcjach internetowych
7. Analiza i interpretacja danych - problem z pomiarem przestępczości przeciwko zabytkom archeologicznym
8. Przestępczość przeciwko zabytkom archeologicznym jako problem międzynarodowy

Rozdział VI.Charakterystyka przestępczości przeciwko zabytkom archeologicznym
1. Uwagi ogólne
2. Przestępstwa
3. Wykroczenia
4. Specyfika przestępczości przeciwko zabytkom archeologicznym
4.1. Okradanie i niszczenie stanowisk archeologicznych
4.2. Paserstwo
4.3. Przerobienie, podrobienie zabytku
4.4. Okradanie i niszczenie podwodnych stanowisk archeologicznych
5. Sprawcy przestępstw przeciwko zabytkom archeologicznym oraz ich modus operandi
5.1. Sprawcy
5.2. Modus operandi sprawców
6. Przyczyny i skutki działań przestępczych

Rozdział VII.Zwalczanie i zapobieganie przestępczości przeciwko zabytkom archeologicznym
1. Uwagi wstępne
2. Problemy dowodzenia w procesie zwalczania przestępczości skierowanej przeciwko zabytkom archeologicznym
2.1. Problem z określeniem przedmiotu przestępstwa
2.2. Problem z właściwą oceną stopnia społecznej szkodliwości czynu
3. Krajowe i międzynarodowe działania w zakresie zwalczania przestępczości przeciwko zabytkom
4. Wykorzystanie kryminalistyki w procesie wykrycia sprawców przestępstw
5. Podniesienie skuteczności ochrony dziedzictwa archeologicznego - postulaty de lege ferenda