Tom I podręcznika akademickiego, napisany przez wybitne polskie znawczynie przedmiotu.
Książka:
• przedstawia problemy i zadania współczesnej psychologii rozwoju człowieka;
• prezentuje ekologiczne, kulturowe i środowiskowe podejście do badania procesów rozwojowych;
• przybliża podstawowe modele, koncepcje i teorie rozwoju, zwraca także uwagę na problemy metodologiczne;
• stanowi wprowadzenie do kolejnych tomów poświęconych: charakterystyce okresów życia człowieka (tom 2) oraz rozwojowi funkcji psychicznych (tom 3).
Pozycja jest adresowana przede wszystkim do wykładowców i studentów różnych kierunków uniwersyteckich (pedagogiki, psychologii, socjologii, etnografii itp.) oraz innych szkół wyższych (akademii medycznych, akademii wychowania fizycznego itd.).
Może być także użyteczna dla wszystkich zainteresowanych profesjonalnie (psychologów-praktyków) i nieprofesjonalnie problemami rozwoju psychicznego człowieka od poczęcia do późnej starości oraz możliwościami optymalizowania tego rozwoju.
Rozdziały:
Rozdział 1. Kształtowanie się psychologii rozwojowej jako nauki (oprac. Maria Przetacznik-Gierowska) 9
1.1. Wczesne idee rozwoju psychicznego. Prekursorzy 9
1.2. Psychologia rozwojowa na przełomie XIX i XX wieku 13
1.3. Psychologia rozwojowa w XX wieku 20
Rozdział 2. Przedmiot, problemy i zadania współczesnej psychologii rozwoju człowieka (oprac. Maria Tyszkowa) 29
2.1. Przedmiot badań psychologii rozwoju człowieka 29
2.2. Główne działy psychologii rozwojowej 32
2.3. Stosunek psychologii rozwojowej do innych dyscyplin psychologii i jej miejsce wśród innych nauk 33
2.4. Podstawowe problemy współczesnej psychologii rozwoju człowieka 37
2.5. Podstawowe zadania współczesnej psychologii rozwoju człowieka 41
Rozdział 3. Pojęcie rozwoju i zmiany rozwojowej (oprac. Maria Tyszkowa) 45
3.1. Pojęcie rozwoju i jego geneza 45
3.2. Pojęcie rozwoju psychicznego i sposoby jego ujmowania 47
3.3. Pojęcie zmiany rozwojowej 49
3.4. Rodzaje zmian rozwojowych 52
3.4.1. Rozwojowe zmiany ontogenetyczne 52
3.4.2. Geneza aktualna lub mikrogeneza 54
3.4.3. Zmiany ilościowe i jakościowe 54
3.4.4. Zmiany intraindywidualne i interindywidualne 56
Rozdział 4. Zasady i prawidłowości psychicznego rozwoju człowieka (oprac. Maria Przetacznik-Gierowska) 57
4.1. Czynniki rozwoju psychicznego 57
4.2. Mechanizmy zmian rozwojowych 63
4.3. Dojrzewanie – uczenie się – socjalizacja 64
4.4. Rozwój psychiczny jako proces wypełniania zadań życiowych 67
4.5. Nabywanie wczesnych doświadczeń. Okresy sensytywne i krytyczne 68
4.6. Zdarzenia życiowe a kryzysy w rozwoju człowieka 73
4.6.1. Klasyfikacja i modele zdarzeń życiowych 73
4.6.2. Pojęcie kryzysu w rozwoju człowieka 80
Rozdział 5. Ekologiczne uwarunkowania rozwoju psychicznego człowieka (oprac. Maria Tyszkowa i Maria Przetacznik-Gierowska) 85
5.1. Ewolucja pojęcia środowisko 85
5.2. Środowisko z perspektywy interakcyjnej 88
5.3. Ekologiczna interpretacja rozwoju psychicznego człowieka 91
5.4. Aktywność w środowisku, doświadczenie i rozwój: o nowy paradygmat badań psychologiczno-rozwojowych 96
Rozdział 6. Rola kultury w rozwoju psychicznym jednostki (oprac. Maria Tyszkowa) 102
6.1. Kultura jako składnik i czynnik organizujący środowisko człowieka 102
6.2. Rola czynników kulturowych w rozwoju psychicznym jednostki 103
6.3. Kultura symboliczna, wartości i rozwój jednostki 105
Rozdział 7. Jednostka a rodzina: interakcje, stosunki, rozwój (oprac. Maria Tyszkowa) 124
7.1. Rodzinne uwarunkowania rozwoju osobowości jednostki 124
7.2. Założenia wyjściowe badań nad rodziną 129
7.3. Paradygmat teoretyczny badań nad związkiem między rodziną, jej funkcjonowaniem i rozwojem a jednostką i jej rozwojem indywidualnym 131
7.4. Rozwój psychiczny jednostki w rodzinie 136
7.5. Doświadczenie i jego rola w procesach rozwoju psychicznego jednostki 139
7.6. Stosunki międzyosobowe, społeczne role rodzinne i pozycje zajmowane w rodzinie a rozwój jednostki 146
7.7. Wpływ rozwoju jednostki na funkcjonowanie rodziny 149
Rozdział 8. Zmiany rozwojowe aktywności i działalności jednostki (oprac. Maria Przetacznik-Gierowska) 151
8.1. Aktywność jako podstawa i skutek zmian rozwojowych psychiki w różnych fazach życia 151
8.2. Charakterystyka struktury czynności 152
8.3. Dawne i współczesne poglądy na zabawę 155
8.3.1. Klasyczne teorie zabawy 156
8.3.2. Koncepcje psychoanalityczne, poznawcze i kulturalno-społeczne 157
8.3.3. Nowe poglądy na zabawy dzieci 161
8.4. Ogólna charakterystyka zabawy 163
8.4.1. Prawidłowości rozwojowe w zabawach dzieci 166
8.5. Twórczość dziecka 175
8.5.1. Twórczość plastyczna 179
8.5.2. Twórcza aktywność językowa 183
Rozdział 9. Wybrane koncepcje i teorie rozwoju psychicznego człowieka (oprac. Maria Tyszkowa i Maria Przetacznik-Gierowska) 189
9.1. Podstawowe kierunki teoretyczne w wyjaśnianiu rozwoju psychicznego 189
9.2. Teorie psychoanalityczne i modele rozwoju człowieka 193
9.3. Behawiorystyczne teorie rozwoju 200
9.4. Teorie poznawcze rozwoju 203
9.5. Kierunek kulturowo-historyczny w psychologii rozwojowej 206
9.6. Dialektyczne koncepcje rozwoju 211
9.7. Kompleksowe modele i koncepcje rozwoju 212
9.8. Nowsze koncepcje i modele rozwoju indywidualnego w ciągu życia w psychologii polskiej 214
Rozdział 10. Periodyzacja rozwoju psychicznego (oprac. Maria Przetacznik-Gierowska) 222
10.1. Problem stadialności rozwoju psychicznego 222
10.2. Problem ciągłości/nieciągłości rozwoju psychicznego 224
10.3. Tempo i rytm rozwoju. Pojęcia akceleracji i retardacji 227
10.4. Wybrane systemy periodyzacji rozwoju 231
10.5. Podsumowanie 238
Rozdział 11. Metodologiczne problemy badania procesów rozwoju (oprac. Maria Przetacznik-Gierowska) 240
11.1. Dymensjonalizacja procesów rozwoju dla celów badawczych 240
11.2. Podstawowe podejścia badawcze 242
11.2.1 Podejście synchroniczne i diachroniczno-funkcjonalne 242
11.2.2. Podejście transwersalne i longitudinalne 243
11.2.3. Analiza sekwencyjna 244
11.3. Podstawowe metody badań, narzędzia diagnozy stanu i perspektyw rozwojowych jednostki 247
11.4. Problemy etyczne badań nad rozwojem psychicznym człowieka 250
|
