Autorzy podręcznika objaśniają systemy rachunku kosztów, stosowane w praktyce światowej rachunkowości zarządczej. Systemy te umożliwiają tworzenie informacji - o kosztach, przychodach i wynikach - dla zarządzania operacyjnego oraz pozwalają na realizację strategii wykorzystania zasobów, która zapewnia wzrost wartości dla klienta i akcjonariuszy w długim okresie.

Dla lepszego zrozumienia prezentowane zagadnienia w podręczniku zostały zilustrowane przykładami z praktyki zarządzania i z praktyki rachunku kosztów oraz przykładami liczbowymi

Rozdziały:

Rozdział 1. Organizacja jako kombinacja zasobów                15
1.1. Koszty w zarządzaniu   15
1.2. Profesjonalny kierownik   19
1.2.1. Profesjonalizm i intuicja                                                                         19
1.2.2. Rodzaje profesjonalizmu      21
1.2.3. Dualizm roli kierowniczej   24
1.3. Zasoby organizacji   30
1.3.1. Zasoby i kapitały                                                                                    31
1.3.2. Kompetencje i zdolności organizacyjne                                                      32
1.3.3. Układanie zasobów w znaczące wzory   33
1.3.4. Wiedza i organizacja ucząca się                                                                35
1.3.5. Użyteczność zasobów   39
1.4. Struktury i procesy                                                                                     40
1.4.1. Zanikanie granic   40
1.4.2. Treść i proces      42
1.4.3. Struktura i proces                                                                                  44
1.4.4. Logika struktury i logika procesu                                                             45
1.5. Spotkanie operacji ze strategią      47
1.5.1. Działalność, branża i sektor                                                                     47
1.5.2. Organizacyjna architektura      49
1.5.3. Style architektury                                                                                  52
1.5.4. Firma wśród konkurentów   55
1.6. Oczekiwania      59
1.7. Problemy i pytania kontrolne   61
1.8. Zadania                                                                                                    61
1.9. Literatura zalecana   63

Rozdział 2. Rachunkowość zarządcza (Irena Sobańska)   65
2.1. Pojęcie i cel                                                                                                65
2.2. Rozwój rachunkowości zarządczej      73
2.2.1. Fazy rozwoju rachunkowości zarządczej                                                    74
2.3. Rachunkowość zarządcza a controlling   86
2.4. Zadania i odpowiedzialność specjalistów rachunkowości zarządczej   89
2.4.1. Transformacja roli i zadań                                                                      89
2.4.2. Etyka zawodowa                                                                                  93
2.5. Problemy i pytania kontrolne   95
2.6. Literatura zalecana                                                                                    96

Rozdział 3. Podstawy rachunku kosztów i wyników (Irena Sobańska)      97
3.1. Koszty podmiotu                                                                                        97
3.2. Klasyfikacja kosztów   100
3.2.1. Kryterium klasyfikacji kosztów: według zasobów   101
3.2.2. Kryterium klasyfikacji kosztów: według produktów finalnych                      101
3.2.3. Kryterium klasyfikacji kosztów: według miejsc powstawania kosztów   102
3.2.4. Kryterium klasyfikacji kosztów: według reagowania kosztów na rozmiary produkcji   103
3.2.5. Kryterium klasyfikacji kosztów (stałych): według stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych   111
3.2.6. Kryterium klasyfikacji kosztów: według faz cyklu życia produktu   113
3.2.7. Kryterium klasyfikacji kosztów: według procesów łańcucha wartości   114
3.3. Przychody a rozmiary sprzedaży      114
3.4. Rachunek kosztów i jego struktura                                                                117
3.4.1. Pojęcie, zadania i struktura rachunku kosztów      117
3.4.2. Rachunek kosztów rodzajowych      120
3.4.3. Podmiotowy rachunek kosztów                                                                124
3.4.4. Rachunek kosztów procesów   126
3.4.5. Przedmiotowy rachunek kosztów                                                             127
3.5. Poprawność, dokładność i ekonomiczność systemu rachunku kosztów i wyników   128
3.6. Problemy i pytania kontrolne                                                                        130
3.7. Zadania      131
3.8. Literatura zalecana      132
3.5. Poprawność, dokładność i ekonomiczność systemu rachunku kosztów i wyników      128
3.6. Problemy i pytania kontrolne                                                                        130
3.7. Zadania      131
3.8. Literatura zalecana      132

Rozdział 4. Koszty w perspektywie czasu (Tomasz Wnuk-Pel)      133
4.1. Koszty a poziom działalności   133
4.2. Etapy analizy zachowania się kosztów   136
4.3. Proste metody podziału kosztów na stałe i zmienne      140
4.3.1. Metoda księgowa   141
4.3.2. Metoda studiów technologicznych                                                             143
4.3.3. Metoda graficzna                                                                                  144
4.3.4. Metoda najwyższego i najniższego punktu                                                 146
4.4. Podział kosztów na stałe i zmienne metodą analizy regresji                                 150
4.4.1. Wyznaczanie parametrów równania regresji   150
4.4.2. Ocena zależności między poziomem działalności a kosztami                         155
4.4.3. Wymagania dotyczące danych i problemy implementacji   165
4.5. Zastosowanie analizy zachowania się kosztów w rachunku kosztów działań   168
4.6. Wykorzystanie krzywych uczenia się w analizie zachowania się kosztów   171
4.7. Problemy i pytania kontrolne   177
4.8. Zadania                                                                                                    177
4.9. Literatura zalecana   178

Rozdział 5. Systemy rachunku kosztów i wyników (Irena Sobańska)                     179
5.1. Klasyfikacja systemów rachunku kosztów i wyników   180
5.1.1. Rachunek kosztów rzeczywistych   181
5.1.2. Rachunek kosztów normalnych                                                                182
5.1.3. Rachunek kosztów postulowanych   183
5.1.4. Rachunek kosztów pełnych                                                                      184
5.1.5. Rachunek kosztów zmiennych                                                                  186
5.2. Wieloblokowy i wielostopniowy rachunek kosztów i wyników (podstawowe elementy)   190
5.2.1. Ośrodki odpowiedzialności   190
5.2.2. Zasady wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów i wyników   193
5.3. Ceny transferowe (wewnętrzne)                                                                     198
5.4. Wynik operacyjny a systemy rachunku kosztów                                                208
5.5. Ocena systemów rachunku kosztów i wyników   210
5.6. Problemy i pytania kontrolne                                                                        218
5.7. Zadania      219
5.8. Literatura zalecana      221

Rozdział 6. Rachunek kosztów standardowych (Tomasz Wnuk-Pel)                      222
6.1. Zastosowanie budżetów w procesie kontroli i oceny działalności
przedsiębiorstwa                                                                                           223
6.1.1. Budżetowanie elastyczne                                                                         223
6.1.2. Analiza porównawcza planowanego i rzeczywistego poziomu kosztów   225
6.1.3. Porównanie wyniku rzeczywistego z budżetem przeliczonym   229
6.1.4. Analiza odchyleń w przypadku, gdy sprzedaż nie jest równa produkcji   231
6.2. Rachunek kosztów standardowych – wprowadzenie      235
6.2.1. Podstawowe rodzaje rachunku kosztów postulowanych                                 236
6.2.2. Procedury wyznaczania standardów kosztów i rodzaje standardów   237
6.3. Analiza odchyleń w rachunku kosztów zmiennych standardowych      241
6.3.1. Odchylenia materiałów bezpośrednich   246
6.3.2. Odchylenia płac bezpośrednich                                                                251
6.3.3. Odchylenia kosztów zmiennych wydziałowych                                           255
6.3.4. Odchylenia kosztów zmiennych sprzedaży                                                 258
6.3.5. Odchylenia kosztów stałych wydziałowych      259
6.3.6. Odchylenie kosztów stałych sprzedaży i administracji                                  260
6.3.7. Odchylenia marży na sprzedaży   260
6.3.8. Uzgodnienie planowanego i rzeczywistego wyniku finansowego oraz raporty kontrolno-wynikowe dla wyróżnionych w przedsiębiorstwie ośrodków odpowiedzialności                                                                       
6.4. Analiza odchyleń w rachunku kosztów pełnych standardowych                           267
6.4.1. Odchylenia kosztów stałych wydziałowych                                                 270
6.4.2. Odchylenia wyniku na sprzedaży                                                             275
6.4.3. Uzgodnienie planowanego i rzeczywistego wyniku finansowego   277
6.5. Problemy i pytania kontrolne                                                                        280
6.6. Zadania                                                                                                    280
6.7. Literatura zalecana   283

Rozdział 7. Budżetowanie kosztów, przychodów i wyników
7.1. Rola i miejsce budżetowania i kontroli kosztów w działalności przedsiębiorstwa      284
7.2. Struktura i etapy budżetowania   288
7.3. Metody budżetowania   292
7.3.1. Budżetowanie przyrostowe i budżetowanie „od zera”                                    292
7.3.2. Budżety sztywne i budżety elastyczne   293
7.4. Budżetowanie w przedsiębiorstwach produkcyjnych      294
7.4.1. Budżetowanie poziomu sprzedaży      297
7.4.2. Budżetowanie poziomu produkcji                                                             298
7.4.3. Budżetowanie kosztów produkcji   300
7.4.4. Budżetowanie kosztów sprzedaży i kosztów ogólnych      304
7.4.5. Budżetowanie kosztów wytworzenia sprzedanych produktów   307
7.4.6. Budżetowanie wpływów i wydatków   309
7.4.7. Budżet rachunku wyników                                                                      313
7.4.8. Budżet bilansu      314
7.5. Budżetowanie w innych rodzajach działalności      315
7.5.1. Firmy handlowe   315
7.5.2. Firmy usługowe      316
7.5.3. Organizacje nienastawione na zysk                                                            319
7.6. Budżetowanie kosztów działań (Activity Based Budgeting)                                  319
7.7. Budżetowanie na zasadach Kaizen (Kaizen Budgeting)      322
7.8. Problemy i pytania kontrolne   327
7.9. Zadania      328
7.10. Literatura zalecana   330

Rozdział 8. Pomiar kosztów produktów   331
8.1. Pojęcie, cel i rodzaje kalkulacji      331
8.2. Tradycyjne metody kalkulacji      334
8.3. Wycena świadczeń wewnętrznych                                                                  340
8.3.1. Przypadek I: proces wymiany wewnętrznej – prosty                                     341
8.3.2. Przypadek II: proces wymiany wewnętrznej – złożony      342
8.4. Pomiar kosztów produktów finalnych w rachunku kosztów pełnych   347
8.4.1. Zastosowanie metody kalkulacji podziałowej                                              348
8.4.2. Zastosowanie metody kalkulacji doliczeniowej   351
8.4.3. Zastosowanie metod kalkulacji przy produkcji sprzężonej   353
8.5. Pomiar kosztów produktów finalnych w rachunku kosztów zmiennych   356
8.5.1. Zastosowanie metody kalkulacji podziałowej                                              356
8.5.2. Zastosowanie metody kalkulacji doliczeniowej   358
8.5.3. Zastosowanie metod kalkulacji przy produkcji łącznej                                  359
8.6. Krytyka tradycyjnych metod pomiaru kosztów produktów i nowe koncepcje   361
8.7. Problemy i pytania kontrolne   366
8.8. Zadania                                                                                                    367
8.9. Literatura zalecana   370

Rozdział 9. Rachunek kosztów działań                                 371
9.1. Problemy związane z rozliczaniem kosztów pośrednich w tradycyjnym systemie rachunków kosztów      371
9.2. Rozliczanie kosztów pośrednich w rachunku kosztów działań – etapy rachunku kosztów działań      374
9.2.1. Identyfikacja istotnych działań występujących w przedsiębiorstwie      376
9.2.2. Ustalenie kosztów wyodrębnionych działań                                                380
9.2.3. Określanie nośników kosztów działań                                                       382
9.2.4. Rozliczenie kosztów pośrednich poszczególnych działań na obiekty kosztów    385
9.3. Rachunek kosztów działań w przedsiębiorstwach produkcyjnych   386
9.3.1. Charakterystyka działań zachodzących w przedsiębiorstwie, ich kosztów i nośników   386
9.3.2. Kalkulacja kosztów obiektów w rachunku kosztów działań                            389
9.4. Rachunek kosztów działań w innych rodzajach działalności   395
9.5. Time-Driven ABC   398
9.6. Problemy związane z wdrażaniem rachunku kosztów działań                              401
9.7. Problemy i pytania kontrolne   403
9.8. Zadania                                                                                                    403
9.9. Literatura zalecana   406

Rozdział 10. Rachunek kosztów celu                                         407
10.1. Kompleksowe zarządzanie kosztami                                                             407
10.2. Rachunek cyklu życia produktu                                                                   410
10.3. Rachunek kosztów celu                                                                              415
10.3.1. Pojęcie i cele                                                                                        415
10.3.2. Metody wyznaczania założonego kosztu produktu (celu) i jego struktury       419
10.3.3. Realizacja procesu rachunku kosztów celu   426
10.3.4. Zastosowania   428
10.4. Koszty jakości w rachunku kosztów celu   429
10.5. Pomocnicze narzędzia redukcji kosztów      431
10.6. Problemy i pytania kontrolne                                                                      435
10.7. Zadania      435
10.8. Literatura zalecana      437

Rozdział 11. Kaizen Costing                                                       438
11.1. Pojęcie, typy i cele rachunku redukcji kosztów   438
11.2. Rachunek redukcji kosztów – realizacja   443
11.3. Zespoły robocze – quasi-centra zysku                                                          448
11.4. Znaczenie współczesnych systemów rachunku kosztów w kompleksowym zarządzaniu kosztami                                                                                   
11.5. Problemy i pytania kontrolne      452
11.6. Literatura zalecana   452

Rozdział 12. Rachunek kosztów w praktyce polskiej    453
12.1. Wpływ zmian w prawnych regulacjach rachunkowości na system rachunku kosztów w praktyce (po 1990 r.)                                                                       
12.2. Systemy rachunku kosztów stosowane w praktyce – wyniki badań   463
12.3. Problemy i pytania kontrolne                                                                     473
12.4. Zadania   474
12.5. Literatura zalecana                                                                                    476