Wraz z rozwojem badań naukowych lekarze dysponują coraz doskonalszymi narzędziami profilaktyki, diagnostyki i leczenia raka szyjki macicy.

Jednak w Polsce umieralność kobiet na ten nowotwór nadal jest dużo większa, niż na przykład w Norwegii czy Finlandii. Rak szyjki macicy rozwija się stosunkowo powoli, a wykrycie go wystarczająco wcześnie pozwala na procesu nowotworzenia.

Badania cytologiczne są bezpłatne i łatwo dostępne, ale ciągle za mało wykorzystywane w profilaktyce.

Książka zainteresuje lekarzy ginekologów, położne oraz lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej.

Rozdziały:

1.  Epidemiologia raka szyjki macicy
Występowanie raka szyjki macicy na świecie
Występowanie raka szyjki macicy w Europie
Występowanie raka szyjki macicy w Polsce
Czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy
·  Wirus brodawczaka ludzkiego a rak
·  Wiek chorych na raka szyjki macicy
·  Rasa a rak szyjki macicy
·  Aktywność płciowa
·  Ryzyko raka szyjki macicy a warunki socjoekonomiczne
·  Palenie tytoniu
·  Doustna antykoncepcja hormonalna
·  Niski status socjoekonomiczny
·  Immunosupresja
·  Rola dietylostylbestrolu
·  Piśmiennictwo

2.  Właściwości onkogenne wirusa brodawczaka ludzkiego
Wprowadzenie
Struktura i ekspresja DNA wirusów brodawczaka
Cykl produktywny wirusa brodawczaka ludzkiego
Ekspresja genów wirusa w trakcie karcynogenezy
Wirusy brodawczaka ludzkiego a nowotwory
·  Piśmiennictwo

3.  Epidemiologia zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego
·  Piśmiennictwo

4.  Choroby związane z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego
Wstęp
Wirus brodawczaka ludzkiego
·  Rak szyjki macicy
·  Rak pochwy
·  Rak sromu
·  Rak prącia
·  Choroba Bowena
·  Bowenoid papulosis
·  Rak odbytu
·  Kłykciny kończyste
·  Kłykciny olbrzymie Buschkego-Loewensteina
·  Brodawki skórne
·  Raki głowy i szyi
·  Nawracająca brodawczakowatość krtani i dróg oddechowych
·  Piśmiennictwo

5.  Profilaktyka raka szyjki macicy
·  Piśmiennictwo

6.  Skrining raka szyjki macicy w Polsce i na świecie
Wstęp
Zachorowalność i umieralność
Prewencja raka szyjki macicy
Rozpoczęcie skriningu
Zakończenie skriningu
·  Odstępy między badaniami
·  Skrining po histerektomii
Test skriningowy
Profilaktyka pierwotna - immunoprofilaktyka
Psychologiczne implikacje skriningu
Skrining w Polsce na tle państw Unii Europejskiej
·  Podsumowanie
Raport z realizacji Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy w Polsce
·  Działalność szkoleniowa
·  Kontrole
·  Podsumowanie
·  Wnioski
·  Piśmiennictwo

7.  Nowe metody wykrywania środnabłonkowej neoplazji szyjki macicy
Diagnostyka molekularna obecności DNA HPV high risk
Markery progresji
Biofizyczne metody wykrywania neoplazji środnabłonkowej
·  Piśmiennictwo

8.  Rola badania cytologicznego i testu DNA HPV w dobie szczepionki antywirusowej
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego a wynik badania cytologicznego
Wynik badania cytologicznego, infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego a szczepienia
Podsumowanie
·  Piśmiennictwo

9.  Kolposkopia w diagnostyce neoplazji środnabłonkowej (CIN) i raka szyjki macicy
Początki i rozwój diagnostyki kolposkopowej
Technika badania kolposkopowego
Podział obrazów kolposkopowych szyjki macicy
Obrazy kolposkopowe charakterystyczne dla zmian CIN o niskim stopniu zaawansowania (CIN 1 i CIN 2)
Obrazy kolposkopowe charakterystyczne dla zmian CIN o wysokim stopniu zaawansowania (CIN 3)
Obrazy kolposkopowe charakterystyczne dla raka wczesnoinwazyjnego (Ca IA) i inwazyjnego
Obrazy kolposkopowe w środnabłonkowej neoplazji nabłonka gruczołowego (CGIN) i raku gruczołowym
·  Piśmiennictwo

10.  Obrazy kolposkopowe w zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego
Cel i wskazania do badania kolposkopowego
Metodyka badań kolposkopowych
Zasady pobierania materiału do badania histologicznego
Obrazy kolposkopowe w zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego
·  Piśmiennictwo

11.  Ultrasonografia raka szyjki macicy
Ultrasonografia
Ultrasonografia dopplerowska
Ultrasonografia 3D/4D
· Piśmiennictwo
12.  Współpraca patomorfologa i ginekologa w diagnostyce szyjki macicy
Klasyfikacja histopatologiczna nowotworów szyjki macicy opracowana przez Światową Organizację Zdrowia [2]
·  Piśmiennictwo

13.  Szczepionka Silgard skierowana przeciwko zakażeniom wirusem brodawczaka ludzkiego jako pierwotna prewencja raka szyjki macicy
Wirusy brodawczaka ludzkiego biorące udział w powstawaniu raka szyjki macicy
Szczepionka przeciwwirusowa
·  Prace nad przygotowaniem szczepionki przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego
·  Historia badań nad monowalentną i czterowalentną szczepionką przeciwko wirusom brodawczaka ludzkiego typu 6, 11, 16 i 18
Silgard
Przeznaczenie szczepionki
·  Podsumowanie
·  Wątpliwości i pytania
·  Piśmiennictwo

14.  Szczepionka dwuwalentna Cervarix GSK
Skład szczepionki dwuwalentnej
Adiuwant AS04
Skuteczność kliniczna szczepionki dwuwalentnej
Badania kliniczne
Odporność krzyżowa szczepionki Cervarix
Immunogenność
Wskazania
Działania niepożądane
·  Podsumowanie
·  Piśmiennictwo

15.  Postępowanie w przypadku nieprawidłowego wyniku przesiewowego
badania cytologicznego
Rekomendacje Centralnego Ośrodka Koordynującego Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy, Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Polskiego Towarzystwa Patologów i Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy
Wprowadzenie
Prawidłowy i nieprawidłowy wynik cytologiczny
Cele dalszej diagnostyki
Metody diagnostyczne stosowane na etapie weryfikacji nieprawidłowych wyników  cytologicznych
Rekomendowane postępowanie u kobiet z nieprawidłowym wynikiem badania cytologicznego
Weryfikacja nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego u kobiet ciężarnych

16.  Infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego u dziewcząt
Wprowadzenie
Epidemiologia zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego u dziewcząt
Obraz kliniczny zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego u dziewcząt
Diagnostyka zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego u dziewcząt
Leczenie zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego u dziewcząt
Szczepienia profilaktyczne przeciwko zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego
Skrining cytologiczny w ginekologii dziecięcej i dziewczęcej
Podsumowanie
·  Piśmiennictwo

17.  Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego u kobiet ciężarnych
Podsumowanie
·  Piśmiennictwo

18.  Stany przedrakowe i rak szyjki macicy a ciąża
Epidemiologia stanów przedrakowych i raka szyjki macicy u kobiet w ciąży
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego w ciąży
Objawy stanów przedrakowych i raka szyjki macicy u kobiet w ciąży
Badania diagnostyczne
·  Badanie cytologiczne u kobiet w ciąży
·  Kolposkopia i biopsja u kobiet w ciąży
·  Konizacja diagnostyczna
Postępowanie u kobiet w ciąży z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego
Postępowanie w stanach przedrakowych u kobiet w ciąży
Postępowanie w przypadku raka inwazyjnego szyjki macicy u kobiet w ciąży
Rak szyjki macicy w stopniu FIGO IA1
Rak szyjki macicy w stopniu FIGO IA2, IB i IIA
Rak szyjki macicy w stopniu FIGO > IIA
Rokowanie
·  Podsumowanie
·  Piśmiennictwo

19.  Rak gruczołowy szyjki macicy
Epidemiologia i etiopatogeneza raka gruczołowego szyjki macicy
Badania przesiewowe i diagnostyka wczesnych postaci raka gruczołowego szyjki macicy
Profilaktyka pierwotna raka gruczołowego szyjki macicy
Leczenie raka gruczołowego szyjki macicy
·  Piśmiennictwo

20.  Rak szyjki macicy u kobiet zakażonych HIV
Wprowadzenie
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego i neoplazja narządów płciowych oraz okolicy odbytu u kobiet zakażonych HIV
·  Zakażenie szyjki macicy wirusem brodawczaka ludzkiego
·  Środnabłonkowa neoplazja szyjki macicy u kobiet zakażonych HIV
·  Rak narządów płciowych i okolicy odbytu u kobiet zakażonych HIV
Postępowanie w przypadkach neoplazji narządów płciowych oraz okolic odbytu u kobiet zakażonych HIV
·  Badania cytologiczne
·  Postępowanie w przypadkach CIN i raka u kobiet zakażonych HIV
Perspektywa stosowania profilaktycznych szczepionek przeciwko zakażeniom wirusem brodawczaka ludzkiego u kobiet zakażonych HIV
·  Piśmiennictwo

21.  Rak szyjki macicy niezwiązany z wirusem brodawczaka ludzkiego
·  Piśmiennictwo

22.  Rak szyjki macicy u kobiet w okresie około menopauzalnym
Algorytm profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego w okresie okołomenopauzalnym
·  Piśmiennictwo

23.  Szerzenie się raka szyjki macicy w drogach chłonnych
Częstość występowania przerzutów do węzłów chłonnych
Identyfikacja węzła wartowniczego w przypadkach raka szyjki macicy
Rokowanie
Identyfikacja przerzutów nowotworowych raka szyjki macicy do węzłów chłonnych a zakres leczenia chirurgicznego
Sporządzanie mapy węzłów chłonnych usuwanych podczas operacji radykalnej sposobem Meigsa i wyznaczanie drogi powstawania przerzutów raka szyjki macicy
·  Podsumowanie
·  Piśmiennictwo

24.  Leczenie chirurgiczne stanów przedrakowych i raka szyjki macicy
Pierwotne leczenie chirurgiczne
·  Rak przedinwazyjny szyjki macicy - typ płaskonabłonkowy (FIGO 0)
·  Rak przedinwazyjny szyjki macicy - typ gruczołowy (FIGO 0)
·  Rak mikroinwazyjny płaskonabłonkowy (FIGO IA1 i IA2)
·  Rak mikroinwazyjny gruczołowy (FIGO IA1 i IA2)
·  Rak szyjki macicy w stopniach IB - IIA
Leczenie chirurgiczne współistniejących patologii narządu rodnego przed planowaną radiochemioterapią
Leczenie chirurgiczne nawrotów raka szyjki macicy
Leczenie chirurgiczne o założeniu paliatywnym
·  Podsumowanie
·  Piśmiennictwo

25.  Radiochemioterapia raka szyjki macicy
Wstęp
Teoretyczne podstawy radiochemioterapii nowotworów
Radiochemioterapia raka szyjki macicy
·  Podsumowanie
·  Piśmiennictwo