Podręcznik prezentuje najnowsze osiągnięcia oraz współczesny dorobek pedagogiki resocjalizacyjnej, zarówno krajowej, jak i zagranicznej. Omawia podstawowe zagadnienia składające się na niezbędny zasób wiedzy o problemach teoretycznych i praktyce resocjalizacyjnej. Wyczerpująco prezentuje zagadnienia odnoszące się do charakteru pedagogiki resocjalizacyjnej i jej miejsca w systemie nauk społecznych, przejawów i dynamiki społecznych zjawisk dewiacyjnych. Przybliża zagadnienia dotyczące zaburzeń w zachowaniu, niedostosowania społecznego, przestępczości oraz uzależnień. Szczegółowo przedstawia współczesne systemy resocjalizacyjne oraz sam proces resocjalizacji, a także zagadnienia dotyczące profilaktyki i środków probacyjnych w praktyce resocjalizacyjnej. Ponadto, co niezwykle cenne, ukazuje implikacje wynikające z teorii nauk społecznych dla teorii i praktyki resocjalizacyjnej.
Tom 1 przedstawia teoretyczne podstawy dyscypliny, odnosząc się zarówno do rysu historycznego, jak i wyników współczesnych badań.
Rozdziały:
ROZDZIAŁ 1. Resocjalizacja jako przedmiot badań interdyscyplinarnych 17 1.1. Teoria resocjalizacji w strukturze nauk społecznych 17 1.1.1. Filozofia a pedagogika resocjalizacyjna 18 1.1.2. Psychologia a pedagogika resocjalizacyjna 23 1.1.3. Socjologia a teoria resocjalizacyjna 24 1.1.4. Wizja ponowoczesności a perspektywa resocjalizacji 25 1.1.5. Metodologiczna niejednolitośç i interdyscyplinarny charakter pedagogiki resocjalizacyjnej 1.2. Historia rozwoju praktyki resocjalizacyjnej w Polsce i na świecie 1.2.1. Ewolucja stosowania kar 31 1.2.2. Rozwój placówek resocjalizacyjnych w Europie 33 1.2.3. Charakterystyczne systemy resocjalizacji 34 1.2.4. Rozwój resocjalizacji w Polsce 49 1.3. Różne ujęcia definicji resocjalizacji 73 1.4. Współczesne prądy w naukach społecznych a teoria i praktyka resocjalizacyjna 77 1.4.1. Psychologiczne podstawy resocjalizacji 77 1.4.2. Resocjalizacja i praktyka resocjalizacyjna w ujęciu Czesława Czapówa 1.4.3. Zachowania dewiacyjne w założeniach symbolicznego interakcjonizmu. Implikacje dla praktyki resocjalizacyjnej 99 1.4.4. Wybrane koncepcje i wyniki badań kryminologicznych a perspektywy resocjalizacji
ROZDZIAŁ 2. Zaburzenia w zachowaniu i niedostosowanie społeczne w świetle współ-czesnych wyników badań 2.1. Zaburzenia w zachowaniu – koncepcje teoretyczne, typologia i ewolucja 136 2.1.1. Zaburzenia w zachowaniu i niedostosowanie społeczne we współczesnych naukach o zachowaniu człowieka i resocjalizacji 2.1.2. Zaburzenia w zachowaniu i niedostosowanie społeczne we współczesnych teoriach (perspektywach) psychologicznych i socjologicznych 2.1.3. Typologia zaburzeń w zachowaniu i niedostosowania społecznego 153 2.1.4. Rozwój zaburzeń w zachowaniu w kierunku przestępczości 157 2.1.5. Zaburzenia w zachowaniu a status społeczny w grupie rówieśniczej 165
ROZDZIAŁ 3. Diagnozowanie niedostosowania społecznego i asocjalności 168 3.1. Pojęcie niedostosowania społecznego (NS), asocjalności (A) i demoralizacji 170 3.1.1. Pojęcie asocjalności 176 3.1.2. Pojęcie demoralizacji 178 3.2. Ogólny model diagnozowania niedostosowania społecznego (NS) i asocjalności (A) 179 3.3. Styl życia jako nadrzędny konstrukt opisowy w diagnozowaniu (NS) i (A) 181 3.4. Czynniki ryzyka (NS) i (A) w instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych strukturach społecznych 3.4.1. Warunki opiekuńczo-wychowawcze w rodzinie nieletniego (WOWRN) jako parcjalny przedmiot diagnozowania (NS) i (A) 3.4.2. Efekty edukacyjno-wychowawcze (EEWN) jako parcjalny przedmiot diagnozowania niedostosowania społecznego nieletnich 3.4.3. Funkcjonowanie w asocjalnych grupach podkulturowych jako parcjalny przedmiot diagnozowania (NS) i (A) 3.5. Realizacja osobistych zadań rozwojowych (OZR) jako przedmiot diagnozowania (NS) i (A) nieletnich 3.5.1. Pojęcie zadań rozwojowych 194 3.6. Diagnoza (NS) i (A) nieletnich w ujęciu psychologicznym 197
ROZDZIAŁ 4. Współczesne systemy resocjalizacyjne 203 4.1. Współczesne nurty w resocjalizacji 203 4.1.1. Cztery koncepcje resocjalizacji 205 4.1.2. Teoria „rozwoju dojrzałości interpersonalnej” Sullivana i Granta 208 4.1.3. „Teatr życia codziennego” Goffmana 209 4.1.4. Koncepcja resilience (oporu-elastyczności) 210 4.2. Przykłady praktycznych modeli resocjalizacyjnych w różnych krajach 213 4.2.1. Systemy resocjalizacji nieletnich w Wielkiej Brytanii 214 4.2.2. Francuski model resocjalizacji nieletnich 215 4.2.3. Model resocjalizacji nieletnich w Niemczech 219 4.2.4. Systemy postępowania z nieletnimi w krajach skandynawskich 222
ROZDZIAŁ 5. Resocjalizacja w ujęciu pedagogicznym 225 5.1. Cele resocjalizacji 225 5.1.1. Postawa aksjologiczna 227 5.1.2. Postawa antropologiczna 231 5.1.3. Teleologia wychowania resocjalizacyjnego 232 5.2. Struktura procesu resocjalizacji 234 5.3. Zasady wychowania resocjalizującego 237 5.4. Formy, metody i środki wychowania resocjalizującego 240 5.5. Kształcenie resocjalizujące 249 5.5.1. Rola wykształcenia w readaptacji społecznej 251 5.5.2. Psychofizyczne i pedagogiczne uwarunkowania uczniów niedostosowanych spo- łecznie 5.5.3. Desocjalizujące czynniki w środowisku szkoły masowej 256 5.5.4. Szkoła w placówce resocjalizacyjnej 261 5.5.5. Istota kształcenia resocjalizującego 265 5.5.6. Kierunki optymalizacji nauczania resocjalizującego 274 5.6. Twórcza resocjalizacja. Kształtowanie nowych tożsamości 278 5.6.1. Zarys koncepcji twórczej resocjalizacji 278 5.6.2. Zalecenia metodyczne w procesie twórczej resocjalizacji 287 5.6.3. Strategie metodyczne w procesie twórczej resocjalizacji 292 5.6.4. Procedury metodyczne w procesie twórczej resocjalizacji 298 5.6.5. Twórcza resocjalizacja. Kreowanie alternatywnej tożsamości nieletnich 306 5.7. Ocena rezultatów resocjalizacji 312
ROZDZIAŁ 6. Resocjalizacja w zakładach karnych 318 6.1. Kara kryminalna i kara pozbawienia wolności 318 6.1.1. Przestępstwo i kara kryminalna 318 6.1.2. Koncepcje kary kryminalnej 320 6.1.3. Funkcje kary pozbawienia wolności 322 6.2. Zakład karny jako instytucja resocjalizacyjna 326 6.2.1. Zakład karny jako organizacja totalna 326 6.2.2. Personel więzienny i jego funkcje 329 6.2.3. Zasady funkcjonowania całej społeczności więziennej 337 6.2.4. Resocjalizacja jako nadrzędne zadanie całej społeczności więziennej 340 6.3. Podkultura więzienna jako bariera resocjalizacji penitencjarnej 345 6.3.1. Pojęcie i geneza więziennej podkultury 345 6.3.2. Nieformalny kodeks postępowania więśniów 348 6.3.3. System komunikacji więźniów 352 6.3.4. Negatywne przejawy podkultury więziennej 355 6.4. Szanse resocjalizacji penitencjarnej 358 6.5. Kategorie klasyfikacyjne i zróżnicowanie osobowościowe skazanych jako wyznaczniki celów i programów resocjalizacji penitencjarnej 6.5.1. Klasyfikacje formalne (kodeksowe) 361 6.5.2. Kategoryzacje nieformalne (pozakodeksowe) 367 6.5.3. Zróżnicowanie populacji więziennej wyznacznikiem podatności na resocjalizacj 6.5.4. Cele resocjalizacji penitencjarnej 375 6.5.5. Przedmiot diagnozy penitencjarnej tradycyjnej i zmodernizowanej 380 6.5.6. Resocjalizacja penitencjarna jako korektura zachowania oraz jako przemiana moralna skazanego i jej apogeum 6.5.7. Perspektywy komplementarnej readaptacji psychospołecznej więśniów „doczłowieczających się” 6.5.8. Zadania zmodernizowanej psychokorektury 392
|