Jest to podręcznik z dziedziny reumatologii klinicznej.

Tekst podzielono na sześć części. Oprócz rozdziałów poświęconych poszczególnym działom reumatologii klinicznej podręcznik zawiera słownik rzadkich chorób reumatycznych, które nie zostały omówione w tekście.
Bogaty materiał ilustracyjny stanowi ważne uzupełnienie dydaktyczne przekazanych treści i pomaga w lepszym przyswojeniu materiału.
Podręcznik jest przeznaczony dla reumatologów, internistów i lekarzy rodzinnych, a także studentów AM.

Rozdziały:

1. Historia reumatologii 
1.1. Historyczna ewolucja pojęcia ?reumatyzm? 
1.2. Źródła wiedzy historycznej o chorobach reumatycznych 
1.2.1. Paleopatologia 
1.2.2. Sztuka 
1.2.3. Literatura 
1.3. Historia chorób reumatycznych 
1.3.1. Reumatoidalne zapalenie stawów 
1.3.2. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów 
1.3.3. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 
1.3.4. Łuszczycowe zapalenie stawów 
1.3.5. Zespół Reitera 
1.3.6. Toczeń rumieniowaty układowy
1.3.7. Twardzina (scleroderma) 
1.3.8. Zespół suchości 
1.3.9. Mieszana choroba tkanki łącznej 
1.3.10. Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe 
1.3.11. Dna moczanowa .
1.3.12. Zapalenia naczyń 
1.3.13. Neuropatyczne choroby stawów (stawy Charcota) 
1.3.14. Alkaptonuria i ochronoza 
1.3.15. Nawracające zapalenie chrząstek 
1.3.16. Zespół antyfosfolipidowy 
 
2. Genetyka w reumatologii
2.1. Wprowadzenie 
2.2. Udział czynników genetycznych w patologii człowieka ? uwagi ogólne 
2.3. Genom człowieka 
2.3.1. Chromosomy człowieka 
2.3.2. DNA i RNA
2.3.3. Genom jądrowy człowieka 
2.3.4. Geny człowieka 
2.3.5. Kod genetyczny 
2.3.6. Polimorfizm DNA 
2.4. Zmiany materiału genetycznego w chorobach genetycznych. Rodzaje chorób uwarunkowanych genetycznie 
2.4.1. Aberracje chromosomowe 
2.4.2. Choroby uwarunkowane jednogenowo 
2.4.3. Choroby uwarunkowane wieloczynnikowo 
2.5. Diagnostyka chorób uwarunkowanych genetycznie 
2.5.1. Diagnostyka cytogenetyczna 
2.5.2. Diagnostyka molekularna 
2.6. Poradnictwo genetyczne 
2.6.1. Etapy konsultacji genetycznej 
2.7. Podsumowanie 
 
3. Biochemia i fizjologia tkanki łącznej
3.1. Wprowadzenie 
3.2. Fibroblasty 
3.3. Alitofibrocyty 
3.4. Miofibroblasty 
3.5. Makrofagi 
3.5.1. Aktywacja makrofagów 
3.6. Chondrocyty 
3.7. Budowa substancji pozakomórkowej 
3.7.1. Włókna kolagenowe (klejorodne) 
3.7.2. Nadrodzina kolagenu 
3.7.3. Właściwości antygenowe kolagenu 
3.8. Włókna siateczkowe (włókna retikulinowe, włókna srebrochłonne) 
3.9. Włókna sprężyste (elastynowe) 
3.10. Fibuliny
3.11. Glikozaminoglikany 
3.12. Proteoglikany 
3.12.1. Proteoglikany błony podstawnej 
3.12.2. Hialektany (hyalectans, lecticans) ? proteoglikany wiążące się z kwasem hialuronowym i lektynami 
3.12.3. Małe proteoglikany bogate w leucynę 
3.12.4. Proteoglikany związane z błoną komórkową 
3.12.5. Serglicyna 
3.13. Glikoproteiny substancji pozakomórkowej 
3.13.1. Fibronektyna 
3.13.2. Lamininy 
3.13.3. Nidogen (entaktyna) 
3.13.4. Trombospondyny 3?5 
3.14. Matrykiny 
3.15. Matryliny 
3.16. Białka pogranicza macierzy i komórek (matricellular proteins) 
3.16.1. Trombospondyny: 1 i 2 
3.16.2. SPARC 
3.16.3. Tenascyna-cytotaktyna 
3.16.4. Osteopontyna 
3.16.5. Witronektyna 
3.16.6. Czynnik wzrostu tkanki łącznej (CTGF) 
3.17. Metaloproteinazy (MMPs) 
3.17.1. Adamalizyny 
3.18. Płyn tkankowy 
3.19. Macierz chrząstki 
 
4. Rozwój narządów ruchu
4.1. Wprowadzenie 
4.2. Rozwój układu szkieletowego . 
4.3. Rozwój kręgosłupa 
4.3.1. Okres prenatalny (zarodkowy i płodowy) 
4.3.2. Okres postnatalny 
4.3.3. Krzywizny kręgosłupa 
4.3.4. Naczynia krwionośne kręgosłupa 
4.4. Rozwój żeber 
4.5. Rozwój mostka 
4.6. Rozwój czaszki 
4.7. Rozwój kończyn 
4.8. Wady rozwojowe układu kostnego 
4.9. Rozwój połączeń kości 
 
5. Anatomia i fizjologia narządów ruchu
5.1. Wprowadzenie  
5.2. Mięśnie szkieletowe 
5.3. Ścięgna 
5.4. Powięzie 
5.5. Kość 
5.5.1. Rodzaje tkanki kostnej 
5.5.2. Kościotworzenie 
5.5.3. Modelowanie kości 
5.6. Staw jako narząd 
5.6.1. Torebka stawowa 
5.6.2. Błona maziowa
5.6.3. Płyn stawowy
5.7. Chrząstka stawowa 
5.8. Więzadła 
5.9. Łąkotki 
5.10. Krążki stawowe 
5.11. Obrąbki stawowe 
5.12. Kaletki maziowe 
 
6. Zaburzenia immunologiczne w patogenezie chorób reumatycznych
6.1. Wprowadzenie 
6.2. Uwarunkowania genetyczne 
6.2.1. Główny układ zgodności tkankowej 
6.2.2. Prezentacja antygenów przez cząsteczki HLA 
6.2.3. Udział cząsteczek HLA w patogenezie chorób reumatycznych 
6.2.4. Współuczestnictwo wielu genów w tworzeniu genetycznego podłoża chorób reumatycznych 
6.3. Odporność nieswoista, czynniki infekcyjne, układ dopełniacza
6.3.1. Układ odporności wrodzonej 
6.3.2. Układ dopełniacza 
6.3.3. Receptory dla fragmentu Fc immunoglobulin (FcR) 
6.4. Komórki prezentujące antygen 
6.5. Udział czynników infekcyjnych i odporności wrodzonej w patogenezie chorób reumatycznych 
6.6. Układ odporności nabytej i mechanizmy zapewniające autotolerancję 
6.7. Limfocyty B 
6.7.1. Przeciwciała: budowa, właściwości, wytwarzanie i źródła różnorodności 
6.7.2. Dojrzewanie, aktywacja i subpopulacje limfocytów B 
6.7.3. Udział limfocytów B w patogenezie chorób reumatycznych 
6.8. Limfocyty T 
6.8.1. Receptory limfocytów T dla antygenu: budowa i źródła różnorodności 
6.8.2. Dojrzewanie, aktywacja i subpopulacje limfocytów T 
6.8.3. Udział limfocytów T w patogenezie chorób reumatycznych 
6.9. Synowiocyty i śródbłonek naczyń 
6.10. Apoptoza 
6.10.1. Przebieg, regulacja i fizjologiczne znaczenie apoptozy 
6.10.2. Zaburzenia apoptozy w chorobach reumatycznych 
6.11. Cytokiny i czynniki wzrostu 
6.11.1. Cytokiny prozapalne podtrzymujące odpowiedź komórkową 
6.11.2. Cytokiny i cząsteczki o działaniu antagonizującym cytokiny prozapalne 
6.11.3. Interferony 
6.11.4. Chemokiny 
6.12. Destrukcja stawu 
6.13. Podsumowanie 
 
7. Zapalenie w patogenezie chorób reumatycznych
7.1. Wprowadzenie 
7.2. Komórki tuczne 
7.3. Granulocyty obojętnochłonne 
7.4. Makrofagi i limfocyty 
7.5. Białka adhezyjne 
7.6. Mediatory lipidowe 
7.7. Czynnik aktywujący płytki (PAF) 
7.8. Cytokiny 
7.9. Dopełniacz 
7.10. Kininy 
7.11. Proteazy 
7.12. Regulacja odpowiedzi zapalnej 
 
8. Ból w chorobach reumatycznych
8.1. Wprowadzenie 
8.2. Ból jako informacja w systemie obrony życia 
8.3. Neurofizjologia bólu 
8.3.1. Ból jako składowa odpowiedzi na uszkodzenie i odpowiedź zapalną
8.3.2. Czuciowe unerwienie stawów 
8.3.3. Drogi przewodzenia bodźców bólowych 
8.3.4. Ośrodkowa kontrola czucia bólu 
8.4. Leczenie bólu 
8.4.1. Ocena natężenia bólu 
8.4.2. Drabina analgetyczna 
8.4.3. Niesteroidowe leki przeciwzapalne 
8.4.4. Glikokortykosteroidy 
8.4.5. Metotreksat 
8.4.6. Kapsaicyna 
8.4.7. Opioidy 
 
9. Badanie podmiotowe i przedmiotowe
9.1. Badanie podmiotowe 
9.1.1. Uwagi ogólne 
9.1.2. Objawy poprzedzające wystąpienie choroby i czynniki, które mogły zapoczątkować stan chorobowy 
9.1.3. Początek i przebieg choroby 
9.1.4. Dolegliwości ze strony układu ruchu . 
9.1.5. Dolegliwości dotyczące innych układów i narządów 
9.1.6. Choroby przebyte 
9.1.7. Wywiad rodzinny 
9.1.8. Wywiad dotyczący wydolności czynnościowej i warunków socjalnych 
9.2. Badanie przedmiotowe 
9.2.1. Badanie przedmiotowe ogólne i szczegółowe (bez układu ruchu) 
9.2.2. Badanie przedmiotowe układu ruchu 
 
10. Badania laboratoryjne
10.1. Badania laboratoryjne określające proces zapalny ?
10.1.1. Szybkość opadania krwinek czerwonych ? odczyn Biernackiego (OB) (erythrocyte sedimentation rate ? ESR) 
10.1.2. Białko C-reaktywne (C-reactive protein ? CRP) 
10.2. Badania serologiczne 
10.2.1. Czynnik reumatoidalny (rheumatoid factor ? RF)
10.2.2. Przeciwciała przeciw dwuniciowemu DNA (anti double stranded-DNA antibodies ? ds-DNA)
10.2.3. Przeciwciała przeciwfosfolipidowe (antiphospholipid antibodies ? aPL)
10.2.4. Krioglobuliny (cryoglobulins)
10.2.5. Składowe dopełniacza (complement components)
10.2.6. Przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi 
10.2.7. Przeciwciała przeciwjądrowe (antinuclear antibodies ? ANA) 
10.2.8. Przeciwciała antyfosfolipidowe 
10.2.9. Przeciwciała przeciw cytoplazmie granulocytów obojętnochłonnych 
10.2.10.Antygeny i przeciwciała związane z zakażeniami w diagnostyce chorób reumatycznych 
10.3. Analiza płynu stawowego
10.3.1. Definicja 
10.3.2. Metody 
10.3.3. Przydatność kliniczna 
 
11. Diagnostyka obrazowa
11.1. Uwagi ogólne 
11.2. Badanie radiologiczne 
11.3. Tomografia komputerowa 
11.4. Rezonans magnetyczny 
11.5. Scyntygrafia 
11.6. Ultrasonografia 
11.6.1. Technika badania 
11.6.2. Wskazania do badania USG 
11.6.3. Możliwości badania USG 
11.6.4. Najczęstsze zmiany widoczne w przebiegu chorób reumatycznych 
11.7. Podsumowanie 
 
12. Diagnostyka neurofizjologiczna
12.1. Metody diagnostyki neurofizjologicznej stosowane w reumatologii 
12.1.1. Badanie EMG 
12.1.2. Badanie ENG 
12.1.3. Badanie SCV 
12.1.4. Badanie SEP 
12.1.5. Badanie MEP 
12.1.6. Badanie IC-SD 
12.2. Niektóre aplikacje badań diagnostycznych neurofizjologii klinicznej w reumatologii 
 
13. Artroskopia
 
14. Kapilaroskopia i inne metody diagnostyki zaburzeń mikrokrążenia
14.1. Wstęp 
14.2. Techniki kapilaroskopowe 
14.2.1. Kapilaroskopia 
14.2.2. Mikroskopia szerokiego pola 
14.2.3. Kapilaroskopia dynamiczna 
14.2.4. Wideomikroskopia fluorescencyjna 
14.2.5. Wideomikroskopia cyfrowa 
14.3. Metoda laserowo-dopplerowska 
14.4. Termografia w podczerwieni 
14.5. Przezskórna oksymetria 
14.6. Podsumowanie 
 
15. Ocena aktywności procesu zapalnego, wydolności czynnościowej i jakości życia
15.1. Wstęp 
15.2. Ocena w reumatoidalnym zapaleniu stawów 
15.3. Ocena w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa 
15.4. Ocena w łuszczycowym zapaleniu stawów 
15.5. Ocena w toczniu rumieniowatym układowym 
15.6. Ocena w chorobie zwyrodnieniowej stawów 
 
16. Leczenie farmakologiczne
16.1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne
16.2. Nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne
16.2.1. Nadwrażliwość ? definicja i podział 
16.2.2. Nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy ? rys historyczny i postacie kliniczne 
16.2.3. Astma aspirynowa 
16.2.4. Pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy 
16.2.5. Nadwrażliwość na pochodne pirazolonu 
16.2.6. Inne reakcje na niesteroidowe leki przeciwzapalne 
16.3. Leki modyfikujące proces zapalny
16.3.1. Sole złota 
16.3.2. Sulfasalazyna 
16.3.3. Leki przeciwzimnicze 
16.3.4. Penicylamina 
16.3.5. Metotreksat 
16.3.6. Leflunomid 
16.4. Leki immunosupresyjne
16.4.1. Cyklofosfamid 
16.4.2. Azatiopryna 
16.4.3. Cyklosporyna A 
16.4.4. Chlorambucyl 
16.4.5. Mykofenolan mofetylu 
16.5. Leczenie metodą kojarzenia leków
16.6. Glikokortykosteroidy
16.6.1. Wprowadzenie 
16.6.2. Struktura i cechy farmakologiczne 
16.6.3. Molekularny mechanizm działania 
16.6.4. Wpływ glikokortykosteroidów na układ immunologiczny
16.6.5. Podstawowe zasady leczenia glikokortykosteroidami 
16.6.6. Podstawowe zasady stosowania glikokortykosteroidów w reumatologii 
16.6.7. Działania niepożądane steroidoterapii 
16.7. Leki biologiczne
16.7.1. Wprowadzenie 
16.7.2. Leki hamujące działanie cytokin prozapalnych 
16.7.3. Hamowanie chemokin 
16.7.4. Hamowanie czynności komórek uczestniczących w odpowiedzi immunologicznej i w procesie zapalnym 
16.7.5. Hamowanie cząsteczek ?sygnału drugiego? 
16.7.6. Hamowanie składowej C5 dopełniacza 
16.7.7. Inhibitory angiogenezy 
16.7.8. Inhibitory układu sygnałów wewnątrzkomórkowych 
16.7.9. Inhibitory metaloproteaz 
16.8. Inne metody leczenia ?biologicznego?
16.8.1. Immunoglobuliny podawane dożylnie 
16.8.2. Przeszczep komórek macierzystych 
16.8.3. Plazmafereza 
16.9. Leki stosowane w zapaleniach stawów wywoływanych przez kryształy
16.9.1. Kolchicyna 
16.9.2. Leki obniżające stężenie kwasu moczowego w ustroju 
16.10. Leki przeciwbólowe stosowane w chorobach reumatycznych 
16.11. Leki stosowane w reumatologii a okres ciąży i karmienia piersią 
16.11.1. Zasady doboru leków 
16.11.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne 
16.11.3. Leki modyfikujące proces zapalny 
16.11.4. Glikokortykosteroidy 
16.11.5. Związki immunosupresyjne 
16.11.6. Leki przeciwbólowe 
16.11.7. Leki biologiczne 
16.12. Technika nakłuć stawów
16.12.1. Nakłucie jamy stawowej (artrocenteza) 
 
17. Leczenie operacyjne
17.1 Zasady leczenia ortopedycznego w chorobach
reumatycznych 
17.2 Leczenie operacyjne kończyny górnej
17.2.1 Wstęp 
17.2.2 Zniekształcenia stawów rąk 
17.2.3 Zniekształcenia innych stawów kończyn górnych 
17.2.4 Postępowanie chirurgiczne 
17.2.5 Rehabilitacja 
17.3 Endoprotezoplastyka stawu biodrowego w chorobach reumatycznych 
17.4 Leczenie operacyjne stawu kolanowego 
17.4.1 Wstęp 
17.4.2 Rodzaje zabiegów chirurgicznych 
17.5 Leczenie operacyjne stopy reumatoidalnej 
17.5.1 Wstęp 
17.5.2 Patofizjologia zniekształceń stopy w rzs 
17.5.3 Leczenie zachowawcze 
17.5.4 Kwalifikacja do zabiegu 
17.5.5 Leczenie chirurgiczne 
17.5.6 Okres pooperacyjny 
17.6 Leczenie operacyjne kręgosłupa 
17.6.1 Wstęp 
17.6.2 Leczenie operacyjne kręgosłupa w odcinku szyjnym w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów
17.6.3 Leczenie operacyjne kręgosłupa u chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 
17.6.4 Leczenie operacyjne kręgosłupa szyjnego w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów 
17.6.5 Leczenie operacyjne lędźwiowego odcinka kręgosłupa w przebiegu choroby zwyrodnieniowej 
 
18. Zasady rehabilitacji
18.1. Leczenie ruchem ? kinezyterapia 
18.1.1. Specyfika leczniczego usprawniania osób cierpiących na choroby reumatyczne 
18.1.2. Podział i charakterystyka ćwiczeń 
18.1.3. Cele leczenia usprawniającego 
18.1.4. Kinezyterapia w leczeniu zapalnych chorób stawów 
18.1.5. Kinezyterapia w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów 
18.1.6. Terapia zajęciowa 
18.2. Fizykoterapia 
18.2.1. Problemy terminologiczne 
18.2.2. Charakterystyka fizjoterapii 
18.2.3. Wybrane działy fizjoterapii 
 
19. Leczenie uzdrowiskowe
19.1. Wprowadzenie do medycyny uzdrowiskowej 
19.2. Zasoby naturalnych surowców leczniczych i ich wykorzystanie w lecznictwie 
19.3. Mechanizmy działania bodźców leczniczych 
19.4. Uzdrowiskowe metody leczenia stosowane w chorobach reumatycznych
19.4.1. Balneoterapia 
19.4.2. Zabiegi borowinowe 
19.4.3. Klimatoterapia 
19.4.4. Hydroterapia 
19.4.5. Termoterapia 
19.4.6. Kinezyterapia 
19.4.7. Fizykoterapia 
19.4.8. Edukacja zdrowotna 
19.4.9. Inne klasyczne metody lecznicze 
19.5. Cele leczenia uzdrowiskowego chorób reumatycznych
19.6. Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego chorób reumatycznych 
19.7. Leczenie uzdrowiskowe najważniejszych chorób reumatologicznych 
19.7.1. Reumatoidalne zapalenie stawów (rzs) 
19.7.2. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (zzsk) 
19.7.3. Łuszczycowe zapalenie stawów (artropatia łuszczycowa) 
19.7.4. Zapalenie stawów na tle dny moczanowej 
19.7.5. Choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych i kręgosłupa 
19.7.6. Zespoły bólowe w przebiegu reumatyzmu tkanek miękkich 
19.7.7. Stany pooperacyjne w przebiegu chorób reumatycznych 
 
20. Podział chorób reumatycznych
20.1. Ogólna klasyfikacja chorób 
20.2. Klasyfikacja opracowana przez Światową Organizację Zdrowia 
20.3. Kryteria klasyfikacyjne i diagnostyczne 
20.4. Kryteria ułatwiające monitorowanie leczenia 

21. Reumatoidalne zapalenie stawów
21.1. Określenie 
21.2. Etiologia i patogeneza 
21.3. Zmiany morfologiczne 
21.4. Epidemiologia 
21.5. Obraz kliniczny 
21.5.1. Objawy podmiotowe 
21.5.2. Objawy przedmiotowe 
21.5.3. Zmiany stawowe 
21.5.4. Zmiany pozastawowe 
21.6. Badania laboratoryjne 
21.7. Badania obrazowe 
21.8. Przebieg choroby 
21.9. Rozpoznanie 
21.10. Ocena aktywności choroby i stopnia uszkodzenia stawów 
21.11. Rozpoznanie różnicowe 
21.12. Leczenie 
21.13. Rokowanie 

22. Choroby reumatyczne w wieku rozwojowym
 
22.1. Klasyfikacja 
22.2. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów 
22.2.1. Określenie i kryteria 
22.2.2. Klasyfikacja mizs 
22.2.3. Występowanie 
22.2.4. Odrębności immunologiczne 
22.2.5. Obraz kliniczny 
22.2.6. Badania pomocnicze 
22.2.7. Różnicowanie 
22.2.8. Zasady leczenia 
22.3. Spondyloartropatie 
22.3.1. Młodzieńcze zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (mzzsk) 
22.3.2. Zapalenie stawów towarzyszące enteropatiom 
22.4. Zapalenie stawów towarzyszące różnym postaciom trądziku 
22.4.1. Badania pomocnicze 
22.4.2. Leczenie 
22.5. Młodzieńczy toczeń rumieniowaty układowy (mtru) 
22.5.1. Obraz kliniczny 
22.5.2. Przebieg i rokowanie 
22.5.3. Leczenie 
22.6. Młodzieńcze zapalenie skórno-mięśniowe 
22.6.1. Obraz kliniczny 
22.6.2. Rozpoznanie 
22.6.3. Różnicowanie 
22.6.4. Leczenie 
22.6.5. Przebieg i rokowanie 
22.7. Pierwotne układowe zapalenia naczyń 
22.7.1. Zespół Schönleina i Henocha 
22.7.2. Choroba Kawasaki 
22.7.3. Guzkowe zapalenie tętnic (gzt) 
22.8. Twardzina 
22.8.1. Twardzina uogólniona 
22.8.2. Twardzina ograniczona 

23. Choroba Stilla u dorosłych
23.1. Określenie 
23.2. Etiopatogeneza 
23.3. Zmiany morfologiczne 
23.4. Występowanie 
23.5. Objawy kliniczne i przebieg 
23.6. Badania laboratoryjne 
23.7. Badania obrazowe 
23.8. Inne badania diagnostyczne 
23.9. Rozpoznanie 
23.10. Różnicowanie 
23.11. Leczenie 
23.12. Rokowanie

24. Choroby układowe tkanki łącznej
24.1. Toczeń rumieniowaty układowy 
24.1.1. Określenie 
24.1.2. Etiopatogeneza 
24.1.3. Zmiany morfologiczne 
24.1.4. Występowanie 
24.1.5. Objawy kliniczne i przebieg 
24.1.6. Badania laboratoryjne 
24.1.7. Rozpoznanie 
24.1.8. Różnicowanie 
24.1.9. Leczenie 
24.1.10. Rokowanie 
24.2. Zespół antyfosfolipidowy 
24.2.1. Problemy koagulologiczne w zespole antyfosfolipidowym
24.2.2. Objawy kliniczne zespołu antyfosfolipidowego
24.2.3. Położnicze konsekwencje zespołu antyfosfolipidowego 
24.3. Twardzina układowa 
24.3.1. Określenie i podział 
24.3.2. Występowanie 
24.3.3. Objawy kliniczne 
24.3.4. Przebieg 
24.3.5. Badania laboratoryjne 
24.3.6. Inne badania diagnostyczne 
24.3.7. Rozpoznanie 
24. Choroby układowe tkanki łącznej
24.3.8. Różnicowanie 
24.3.9. Leczenie 
24.3.10. Rokowanie 
24.4. Choroby twardzinopodobne 
24.4.1. Ogólna charakterystyka i klasyfikacja chorób twardzinopodobnych 
24.5. Rozlane zapalenie powięzi z eozynofilią 
24.5.1. Określenie 
24.5.2. Etiopatogeneza 
24.5.3. Zmiany morfologiczne 
24.5.4. Występowanie 
24.5.5. Objawy kliniczne i przebieg 
24.5.6. Badania laboratoryjne 
24.5.7. Badania obrazowe 
24.5.8. Rozpoznanie 
24.5.9. Różnicowanie 
24.5.10. Leczenie 
24.5.11. Rokowanie 
24.6. Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe 
24.6.1. Określenie 
24.6.2. Etiologia i patogeneza 
24.6.3. Zmiany morfologiczne 
24.6.4. Występowanie 
24.6.5. Obraz kliniczny 
24.6.6. Związek obecności przeciwciał mięśniowospecyficznych z obrazem klinicznym 
24.6.7. Badania laboratoryjne 
24.6.8. Inne badania diagnostyczne 
24.6.9. Rozpoznanie 
24.6.10. Różnicowanie 
24.6.11. Leczenie 
24.6.12. Ocena aktywności choroby i efektów leczenia 
24.6.13. Inne postacie miopatii zapalnych 
24.6.14. Rokowanie 
24.7. Zapalenia naczyń 
24.7.1. Zapalenia średnich naczyń 
24.7.2. Zapalenia małych naczyń 
24.7.3. Zapalenia dużych naczyń 
24.8. Zespół Sjögrena 
24.8.1. Pierwotny i wtórny zespół Sjögrena 
24.8.2. Objawy dotyczące narządu wzroku 
24.8.3. Powikłania hematologiczne 
24.9. Mieszana choroba układowa tkanki łącznej i zespoły nakładania 
24.9.1. Mieszana choroba układowa tkanki łącznej 
24.9.2. Zespoły nakładania układowych chorób tkanki łącznej 
24.10. Zapalenie tkanki tłuszczowej 
24.10.1. Określenie 
24.10.2. Etiopatogeneza 
24.10.3. Podział panniculitis 
24.10.4. Choroba Webera-Christiana 
24.10.5. Panniculitis Rothmanna i Makai 
24.10.6. Martwica tkanki tłuszczowej noworodków 
24.10.7. Obrzęk twardzinopodobny (sclerema) noworodków 
24.10.8. Panniculitis występujące po stosowaniu glikokortykosteroidów 
24.10.9. Panniculitis z towarzyszącym wapnieniem 
24.10.10. Panniculitis związane z zaburzeniami enzymatycznymi 
24.10.11. Panniculitis wywoływane przez samookaleczenia 
24.10.12. Panniculitis związane z histiocytozą 
24.10.13. Zespoły lipodystroficzne 
24.10.14. Lipodermatoskleroza 
24.10.15. Panniculitis w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego 
24.10.16.Rumień stwardniały 
24.11. Rumień guzowaty
24.11.1. Określenie 
24.11.2. Etiopatogeneza i zmiany morfologiczne 
24.11.3. Występowanie 
24.11.4. Objawy kliniczne i przebieg 
24.11.5. Badania laboratoryjne 
24.11.6. Badania obrazowe 
24.11.7. Inne badania diagnostyczne 
24.11.8. Rozpoznanie 
24.11.9. Różnicowanie 
24.11.10.Leczenie 
24.11.11.Rokowanie 
24.11.12. Podostre, wędrujące, guzkowe panniculitis (choroba Vilanovy) 
24.12. Polimialgia reumatyczna
24.12.1. Określenie 
24.12.2. Etiopatogeneza 
24.12.3. Zmiany morfologiczne 
24.12.4. Występowanie 
24.12.5. Objawy kliniczne i przebieg 
24.12.6. Badania laboratoryjne 
24.12.7. Badania obrazowe 
24.12.8. Rozpoznanie 
24.12.9. Różnicowanie 
24.12.10. Leczenie 
24.12.11.Rokowanie 
24.13. Nawracające zapalenie chrząstek
24.13.1. Określenie 
24.13.2. Epidemiologia 
24.13.3. Etiopatogeneza 
24.13.4. Obraz kliniczny 
24.13.5. Badania laboratoryjne 
24.13.6. Rozpoznanie 
24.13.7. Leczenie 
24.13.8. Rokowanie 
24.14. Sarkoidoza 
24.14.1. Określenie 
24.14.2. Epidemiologia 
24.14.3. Etiologia 
24.14.4. Patogeneza 
24.14.5. Obraz kliniczny 
24.14.6. Rozpoznanie 
24.14.7. Leczenie 
24.14.8. Rokowanie 
 
25. Choroby zapalne stawów z zajęciem stawów kręgosłupa
25.1. Wspólne cechy zapalnych chorób stawów z zajęciem stawów kręgosłupa 
25.1.1. Określenie i podział 
25.1.2. Etiopatogeneza 
25.1.3. Objawy kliniczne 
25.2. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
25.2.1. Określenie 
25.2.2. Etiopatogeneza 
25.2.3. Zmiany morfologiczne 
25.2.4. Występowanie 
25.2.5. Objawy kliniczne i przebieg 
25.2.6. Badania laboratoryjne 
25.2.7. Badania obrazowe 
25.2.8. Rozpoznanie 
25.2.9. Różnicowanie 
25.2.10. Leczenie 
25.2.11. Rokowanie 
25.3. Łuszczycowe zapalenie stawów
25.3.1. Określenie 
25.3.2. Etiopatogeneza 
25.3.3. Występowanie 
25.3.4. Objawy kliniczne i przebieg 
25.3.5. Rozpoznanie 
25.3.6. Różnicowanie 
25.3.7. Leczenie
25.4. Reaktywne zapalenia stawów
25.4.1. Określenie 
25.4.2. Etiopatogeneza 
25.4.3. Zmiany morfologiczne 
25.4.4. Występowanie 
25.4.5. Objawy kliniczne i przebieg 
25.4.6. Badania laboratoryjne 
25.4.7. Badania obrazowe 
25.4.8. Inne badania diagnostyczne 
25.4.9. Rozpoznanie 
25.4.10. Różnicowanie 
25.4.11. Leczenie 
25.4.12. Rokowanie 
25.5. Zmiany stawowe w chorobach zapalnych jelit
25.5.1. Wprowadzenie i podział 
25.5.2. Enteropatyczne zapalenie stawów 
25.6. Zespół SAPHO 
25.6.1. Określenie 
25.6.2. Etiopatogeneza 
25.6.3. Występowanie 
25.6.4. Objawy kliniczne i przebieg 
25.6.5. Badania laboratoryjne 
25.6.6. Badania obrazowe 
25.6.7. Inne badania diagnostyczne 
25.6.8. Rozpoznanie 
25.6.9. Różnicowanie 
25.6.10. Leczenie 
25.6.11. Rokowanie 
 
26. Choroba zwyrodnieniowa stawów
26.1. Określenie 
26.2. Etiopatogeneza 
26.3. Zmiany morfologiczne 
26.4. Występowanie 
26.5. Obraz kliniczny i przebieg 
26.5.1. Obraz kliniczny choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego 
26.5.2. Obraz kliniczny choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego 
26.5.3. Obraz kliniczny choroby zwyrodnieniowej stawów rąk 
26.5.4. Obraz kliniczny choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa
26.5.5. Obraz kliniczny chzs o innych lokalizacjach 
26.5.6. Postacie kliniczne chzs 
26.5.7. Powikłania 
26.5.8. Przebieg 
26.6. Badania laboratoryjne 
26.7. Badania obrazowe 
26.8. Rozpoznanie 
26.9. Różnicowanie 
26.10. Leczenie i zapobieganie 
26.10.1. Zasady ogólne i leczenie niefarmakologiczne 
26.10.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i acetaminofen (paracetamol) 
26.10.3. Opioidy 
26.10.4. Leki o przypuszczalnym wpływie na patomechanizm
choroby zwyrodnieniowej stawów 
26.10.5. Leczenie miejscowe 
26.10.6. Leczenie operacyjne 
26.10.7. Leczenie eksperymentalne 
26.10.8. Monitorowanie leczenia i przebiegu 
26.10.9. Zapobieganie 
26.10.10.Rokowanie 

27. Zapalenie stawów wywołane bezpośrednio przez drobnoustroje
27.1. Określenie 
27.2. Epidemiologia 
27.3. Etiologia i patogeneza 
27.4. Obraz kliniczny 
27.4.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe 
27.4.2. Nieprawidłowości w badaniach pomocniczych 
27.5. Rozpoznanie 
27.6. Leczenie 
27.7. Powikłania i sytuacje szczególne 
27.8. Rokowanie 
27.9. Rzeżączkowe zapalenie stawów 
27.9.1. Określenie 
27.9.2. Epidemiologia, etiologia, patogeneza 
27.9.3. Obraz kliniczny 
27.9.4. Rozpoznanie 
27.9.5. Leczenie i kontrola 
 
28. Zapalenia stawów ?zależne od zakażenia?
28.1. Gorączka reumatyczna 
28.1.1. Określenie 
28.1.2. Etiopatogeneza 
28.1.3. Zmiany morfologiczne 
28.1.4. Występowanie 
28.1.5. Objawy kliniczne i przebieg 
28.1.6. Badania laboratoryjne 
28.1.7. Badania obrazowe 
28.1.8. Badanie elektrokardiograficzne 
28.1.9. Rozpoznanie 
28.1.10. Różnicowanie 
28.1.11. Leczenie 
28.1.12. Rokowanie 
28.2. Borelioza 
28.2.1. Określenie 
28.2.2. Etiologia i patogeneza 
28.2.3. Rys historyczny 
28.2.4. Epidemiologia 
28.2.5. Obraz kliniczny i przebieg 
28.2.6. Badania laboratoryjne 
28.2.7. Rozpoznanie i różnicowanie 
28.2.8. Zapobieganie i leczenie 
28.2.9. Powikłania i sytuacje szczególne 
28.2.10. Rokowanie 

29. Choroby wywoływane przez kryształy
29.1. Zjawiska związane z patogenezą chorób wywoływanych przez kryształy
29.1.1. Określenie 
29.1.2. Pochodzenie substancji krystalicznych i warunki sprzyjające krystalizacji 
29.1.3. Oddziaływanie kryształów na tkanki i narządy 
29.1.4. Identyfikacja kryształów 
29.2. Dna moczanowa 
29.2.1. Określenie 
29.2.2. Etiopatogeneza 
29.2.3. Hiperurykemia 
29.2.4. Patogeneza zmian zapalnych w stawach 
29.2.5. Zmiany morfologiczne 
29.2.6. Występowanie 
29.2.7. Objawy kliniczne i przebieg choroby 
29.2.8. Badania laboratoryjne 
29.2.9. Badania obrazowe 
29.2.10. Inne badania diagnostyczne 
29.2.11. Rozpoznanie 
29.2.12. Różnicowanie 
29.2.13. Leczenie dny moczanowej 
29.2.14. Rokowanie . 
29.3. Choroba wywoływana przez kryształy dwuwodnego
pirofosforanu wapnia 
29.3.1. Określenie 
29.3.2. Etiopatogeneza 
29.3.3. Zmiany morfologiczne 
29.3.4. Występowanie 
29.3.5. Objawy kliniczne i przebieg 
29.3.6. Badania laboratoryjne 
29.3.7. Badania obrazowe 
29.3.8. Inne badania diagnostyczne 
29.3.9. Rozpoznanie 
29.3.10. Różnicowanie 
29.3.11. Leczenie 
29.3.12. Rokowanie 
29.4. Choroby układu ruchu wywoływane przez hydroksyapatyt
i inne substancje krystaliczne 
29.4.1. Choroby wywoływane przez hydroksyapatyt w obrębie stawów i tkanek okołostawowych 
29.4.2. Objawy wywoływane przez związki wapniowo-fosforanowe tworzące złogi w tkankach miękkich 
29.4.3. Zapalenia stawów wywoływane przez inne kryształy 
 
30. Choroby stawów związane z zaburzeniami metabolicznymi
30.1. Skrobiawica 
30.1.1. Określenie 
30.1.2. Etiopatogeneza 
30.1.3. Zmiany morfologiczne 
30.1.4. Klasyfikacja amyloidozy 
30.1.5. Występowanie 
30.1.6. Obraz kliniczny 
30.1.7. Rozpoznanie 
30.1.8. Leczenie 
30.1.9. Rokowanie 
30.2. Ochronoza 
30.2.1. Określenie 
30.2.2. Etiopatogeneza 
30.2.3. Zmiany morfologiczne 
30.2.4. Występowanie 
30.2.5. Objawy kliniczne 
30.2.6. Badania laboratoryjne 
30.2.7. Badania obrazowe 
30.2.8. Inne badania diagnostyczne 
30.2.9. Rozpoznanie 
30.2.10. Różnicowanie 
30.2.11. Leczenie 
30.2.12. Rokowanie 
30.3. Hiperlipoproteinemia 
30.3.1. Określenie 
30.3.2. Etiopatogeneza 
30.3.3. Zmiany morfologiczne 
30.3.4. Występowanie 
30.3.5. Objawy kliniczne 
30.3.6. Badania laboratoryjne 
30.3.7. Badania obrazowe 
30.3.8. Inne badania diagnostyczne 
30.3.9. Rozpoznanie 
30.3.10. Różnicowanie 
30.3.11. Leczenie 
30.3.12. Rokowanie 
30.4. Hemochromatoza 
30.4.1. Określenie 
30.4.2. Etiopatogeneza 
30.4.3. Zmiany morfologiczne 
30.4.4. Występowanie 
30.4.5. Objawy kliniczne 
30.4.6. Badania laboratoryjne 
30.4.7. Badania obrazowe 
30.4.8. Inne badania diagnostyczne 
30.4.9. Rozpoznanie 
30.4.10. Rozpoznanie różnicowe 
30.4.11. Leczenie 
30.4.12. Rokowanie 
30.5. Choroba Wilsona 
30.5.1. Określenie 
30.5.2. Etiopatogeneza
30.5.3. Zmiany morfologiczne 
30.5.4. Występowanie 
30.5.5. Objawy kliniczne i przebieg 
30.5.6. Badania laboratoryjne 
30.5.7. Badania obrazowe
30.5.8. Inne badania diagnostyczne 
30.5.9. Rozpoznanie 
30.5.10. Różnicowanie 
30.5.11. Leczenie 
30.5.12. Rokowanie 
 
31. Choroby stawów związane z zaburzeniami hormonalnymi
31.1. Zmiany w narządach ruchu towarzyszące chorobom tarczycy 
31.1.1. Wprowadzenie 
31.1.2. Wpływ hormonów tarczycy na metabolizm kości, stawów i mięśni 
31.1.3. Tyreotoksykoza 
31.1.4. Niedoczynność tarczycy 
31.1.5. Rozpoznawanie i leczenie chorób układu ruchu związanych z zaburzeniami czynności tarczycy 
31.2. Zmiany w narządach ruchu towarzyszące chorobom przytarczyc 
31.2.1. Wprowadzenie 
31.2.2. Pierwotna nadczynność przytarczyc 
31.2.3. Wtórna nadczynność przytarczyc 
31.2.4. Niedoczynność przytarczyc 
31.3. Zmiany w narządach ruchu w cukrzycy 
31.3.1. Określenie i klasyfikacja cukrzycy 
31.3.2. Klasyfikacja zmian występujących w układzie ruchu u chorych na cukrzycę 
31.3.3. Zmiany stawowe 
31.3.4. Zmiany okołostawowe 
31.3.5. Zmiany mięśniowe 
31.3.6. Zmiany kostne 
31.3.7. Inne zmiany narządów ruchu towarzyszące cukrzycy 
31.4. Zmiany w układzie ruchu towarzyszące innym zaburzeniom endokrynologicznym 
31.4.1. Wprowadzenie 
31.4.2. Zmiany w układzie ruchu towarzyszące niedoborowi lub nadmiarowi hormonu wzrostu 
31.4.3. Zmiany w układzie ruchu w stanach nadmiaru prolaktyny 
31.4.4. Zmiany w układzie ruchu w rakowiaku 
31.4.5. Wpływ leptyny na narządy ruchu 
 
32. Choroby układu ruchu związane z defektami budowy kolagenu uwarunkowanymi genetycznie
32.1. Zespół nadmiernej ruchomości stawów o przebiegu łagodnym 
32.1.1. Określenie 
32.1.2. Rozpoznanie i objawy
32.2. Zespół Ehlersa-Danlosa 
32.2.1. Określenie 
32.2.2. Etiopatogeneza 
32.2.3. Zmiany morfologiczne 
32.2.4. Występowanie 
32.2.5. Objawy kliniczne i przebieg 
32.3. Zespół Marfana 
32.3.1. Określenie 
32.3.2. Epidemiologia i etiopatogeneza 
32.3.3. Obraz kliniczny 
32.3.4. Rozpoznanie 
32.3.5. Leczenie i kontrola 
32.3.6. Rokowanie 
32.4. Skóra wiotka, kępki żółte rzekome 
32.4.1. Skóra wiotka 
32.4.2. Kępki żółte rzekome 
 
33. Nowotwory związane z układem ruchu
33.1. Wprowadzenie 
33.2. Nowotwory stawów i struktur okołostawowych 
33.2.1. Nowotwory łagodne stawów 
33.2.2. Nowotwory złośliwe stawów 
33.3. Nowotwory kości 
33.3.1. Nowotwory komórek wytwarzających kości 
33.3.2. Nowotwory wytwarzające chrząstkę 
33.3.3. Guz olbrzymiokomórkowy 
33.3.4. Mięsak Ewinga 
33.3.5. Inne nowotwory kości 
33.4. Nowotwory mięśni szkieletowych 
33.4.1. Mięśniaki 
33.4.2. Mięsak mięśni poprzecznie prążkowanych 
 
34. Objaw Raynauda
34.1. Określenie 
34.2. Epidemiologia i etiopatogeneza 
34.3. Obraz kliniczny 
34.4. Rozpoznanie 
34.4.1 Badania dodatkowe 
34.4.2 Rozpoznanie różnicowe 
34.5. Leczenie i kontrola 
34.6. Rokowanie 
 
35. Choroby kości i chrząstek
35.1. Osteoporoza i osteomalacja 
35.1.1. Wprowadzenie 
35.1.2. Szczytowa masa kostna, utrata inwolucyjna i czynniki na nią wpływające 
35.1.3. Diagnostyka osteoporozy 
35.1.4. Rozpoznanie i ustalenie wskazań do leczenia 
35.1.5. Leczenie 
35.1.6. Osteoporoza u mężczyzn 
35.1.7. Osteomalacja 
35.2. Osteoporozy wtórne
35.2.1. Wprowadzenie 
35.2.2. Osteoporoza posteroidowa 
35.2.3. Osteoporoza w przewlekłych zapaleniach stawów 
35.2.4. Pierwotna nadczynność przytarczyc 
35.3. Choroba Pageta 
35.3.1. Określenie 
35.3.2. Etiopatogeneza 
35.3.3. Zmiany morfologiczne 
35.3.4. Występowanie 
35.3.5. Objawy kliniczne i przebieg 
35.3.6. Badania laboratoryjne 
35.3.7. Badania obrazowe 
35.3.8. Rozpoznanie i różnicowanie 
35.3.9. Leczenie 
35.3.10. Powikłania
35.4. Dysplazje 
35.4.1. Określenie i klasyfikacja 
35.4.2. Patomechanizm rozwoju dysplazji 
35.4.3. Geny białek kolagenowych 
35.4.4. Diagnostyka dysplazji 
35.4.5. Leczenie 
35.4.6. Przegląd dysplazji 
35.5. Martwica jałowa kości 
35.5.1. Określenie i występowanie 
35.5.2. Etiologia i patogeneza 
35.5.3. Zmiany patomorfologiczne 
35.5.4. Objawy kliniczne 
35.5.5. Badania obrazowe 
35.5.6. Klasyfikacja zaawansowania choroby 
35.5.7. Rozpoznanie i rozpoznanie różnicowe 
35.5.8. Leczenie 
35.6. Osteoartropatia przerostowa 
35.6.1. Określenie 
35.6.2. Etiopatogeneza 
35.6.3. Zmiany morfologiczne 
35.6.4. Występowanie 
35.6.5. Objawy kliniczne i przebieg 
35.6.6. Badania laboratoryjne 
35.6.7. Badania obrazowe 
35.6.8. Inne badania diagnostyczne 
35.6.9. Rozpoznanie 
35.6.10. Różnicowanie 
35.6.11. Leczenie 
35.6.12. Rokowanie 
 
36. Reumatyzm tkanek miękkich
36.1. Wstęp 
36.2. Tendopatie i entezopatie 
36.2.1. Zespół bolesnego barku 
36.2.2. Zespół bolesnego łokcia 
36.2.3. Entezopatia ?gęsiej stopy? 
36.2.4. Zapalenie ścięgna piętowego 
36.3. Periartropatie 
36.3.1. Zespół bolesnego biodra 
36.3.2. Zespół bolesnego kolana 
36.4. Zapalenie pochewek ścięgnistych (tendovaginitis) 
36.4.1. Zespół de Quervaina, choroba de Quervaina 
36.4.2. Zapalenie pochewek ścięgien prostowników i zginaczy nadgarstka 
36.4.3. Ganglion 
36.5. Zapalenia kaletek maziowych (bursitis) 
36.5.1. Zapalenie kaletki podkolanowej, torbiel Bakera, torbiel podkolanowa 
36.5.2. Zapalenie kaletki przedrzepkowej 
36.5.3. Zapalenie kaletki krętarzowej 
36.5.4. Zapalenie kaletki podbarkowej 
36.6. Fibromialgia 
36.6.1. Etiologia i patogeneza 
36.6.2. Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 
36.6.3. Badania dodatkowe 
36.6.4. Różnicowanie 
36.6.5. Leczenie 
36.7. Zespół bólowy dolnego odcinka kręgosłupa 
36.8. Inne zespoły bólowe 
36.8.1. Zespół kanału nadgarstka 
36.8.2. Zespół bólu mięśniowo-powięziowego 
36.8.3. Zapalenie rozcięgna dłoniowego (przykurcz Dupuytrena)

37. Regionalne zespoły bólowe
37.1. Określenie 
37.2. Bóle szyi 
37.2.1. Epidemiologia 
37.2.2. Uwagi anatomiczne i źródła bólu w obrębie szyi 
37.2.3. Podział i charakterystyka kliniczna bólów szyi 
37.2.4. Badanie kliniczne chorych z bólem szyi 
37.3. Bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej 
37.3.1. Epidemiologia 
37.3.2. Klasyfikacja bólów w okolicy lędźwiowo-krzyżowej 
37.3.3. Bóle nieuwarunkowane organicznie 
37.3.4. Bóle uwarunkowane organicznie 
37.3.5. Podsumowanie
 
38. Nerki w chorobach reumatycznych
38.1. Wprowadzenie 
38.2. Reumatoidalne zapalenie stawów
38.3. Toczeń rumieniowaty układowy 
38.3.1. Obraz kliniczny i przebieg toczniowego zapalenia nerek
38.3.2. Leczenie toczniowego zapalenia nerek 
38.4. Twardzina układowa 
38.5. Mieszana choroba tkanki łącznej 
38.6. Zespół Sjögrena 
38.7. Sarkoidoza 
38.8. Dna moczanowa 
38.9. Zapalenie wielomięśniowe. Zapalenie skórno-mięśniowe 
38.10. Układowe zapalenia naczyń 
38.10.1. Zapalenie naczyń o dużym i średnim przekroju 
38.10.2. Zapalenie naczyń o średnim i małym przekroju 
38.10.3. Zapalenia naczyń o małym przekroju i włośniczek 
 
39. Problemy hematologiczne w reumatologii
39.1. Wstęp 
39.2. Niedokrwistość chorób przewlekłych 
39.3. Niedokrwistość z niedoboru żelaza 
39.4. Niedokrwistość immunohemolityczna z przeciwciałami typu ciepłego 
39.5. Niedokrwistość aplastyczna 
39.6. Małopłytkowość polekowa na tle immunologicznym 
39.7. Polekowe zaburzenia czynności płytek krwi 
39.8. Granulocytopenia polekowa 
39.9. Granulocytopenia autoimmunologiczna wtórna 
39.9.1. Granulocytopenia autoimmunologiczna wtórna w reumatoidalnym zapaleniu stawów 
39.9.2. Granulocytopenia autoimmunologiczna wtórna w toczniu rumieniowatym układowym 
39.10. Powikłania zakrzepowe 
39.11. Szpiczak plazmocytowy uogólniony 
39.12. Ostre białaczki 
39.12.1. Ostre białaczki szpikowe 
39.12.2. Ostre białaczki limfoblastyczne 
 
40. Objawy związane z uszkodzeniem układu krążenia w chorobach reumatycznych
40.1. Wstęp 
40.2. Reumatoidalne zapalenie stawów 
40.3. Toczeń rumieniowaty układowy 
40.4. Twardzina układowa 
40.5. Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe 
40.6. Zapalenia naczyń 
40.7. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 
40.8. Gorączka reumatyczna 
 
41. Przewód pokarmowy w chorobach reumatycznych
41.1. Wprowadzenie 
41.2. Twardzina układowa 
41.3. Mieszana choroba tkanki łącznej 
41.4. Choroby zapalne mięśni 
41.5. Toczeń rumieniowaty układowy 
41.6. Zespół Sjögrena 
41.7. Guzkowe zapalenie tętnic 
41.8. Zespół Churga-Strauss 
41.9. Zespół Henocha-Schönleina 
41.10. Zespół Behçeta 
41.11. Ziarniniak Wegenera 
41.12. Reumatoidalne zapalenie stawów 
41.13. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów 
41.14. Spondyloartropatie 
41.15. Choroba zwyrodnieniowa stawów 
41.16. Zmiany w przewodzie pokarmowym wywołane przez leki stosowane w terapii chorób reumatycznych 
 
42. Problemy pulmonologiczne w reumatologii
42.1. Wstęp 
42.1.1. Zapalenie opłucnej 
42.1.2. Zajęcie tkanki śródmiąższowej 
42.1.3. Zapalenie naczyń układu oddechowego 
42.2. Najczęstsze postacie zmian w układzie oddechowym w poszczególnych chorobach reumatycznych 
42.2.1. Reumatoidalne zapalenie stawów 
42.2.2. Toczeń rumieniowaty układowy 
42.2.3. Zespół antyfosfolipidowy 
42.2.4. Twardzina układowa 
42.2.5. Zapalenia wielomięśniowe i skórno-mięśniowe 
42.2.6. Zespoły zapalenia naczyń 
42.2.7. Zespół Sjögrena 
42.2.8. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa i inne spondyloartropatie 
42.3. Sarkoidoza 
 
43. Choroby reumatyczne a ciąża
43.1. Toczeń rumieniowaty układowy 
43.2. Reumatoidalne zapalenie stawów 
43.3. Choroba Stilla u dorosłych 
43.4. Mieszana choroba tkanki łącznej 
43.5. Twardzina układowa 
43.6. Zespół Sjögrena 
 
44. Objawy ze strony układu nerwowego w przebiegu chorób reumatycznych
44.1. Wstęp 
44.2. Reumatoidalne zapalenie stawów 
44.3. Toczeń rumieniowaty układowy 
44.4. Zespół antyfosfolipidowy 
44.5. Zespół Sjögrena 
44.6. Twardzina układowa 
44.7. Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe 
44.8. Układowe zapalenia naczyń 
44.8.1. Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnicy skroniowej 
44.8.2. Choroba Takayasu 
44.8.3. Choroba Behçeta 
44.8.4. Guzkowe zapalenie tętnic 
44.8.5. Zespół Churga-Strauss 
44.8.6. Ziarniniak Wegenera 
44.9. Zapalenia stawów z zajęciem kręgosłupa (spondyloartropatie seronegatywne) 
44.10. Krioglobulinemia mieszana 
44.11. Zapalenia stawów zależne od zakażenia 
44.11.1. Choroba z Lyme 
44.11.2. Gorączka reumatyczna 
44.12. Choroba zwyrodnieniowa stawów 
44.13. Diagnostyka powikłań neuropsychiatrycznych 
44.14. Leczenie powikłań neuropsychiatrycznych  

45. Choroby reumatyczne w wieku podeszłym
45.1. Dane demograficzne 
45.2. Występowanie chorób reumatycznych w wieku podeszłym 
45.3. Czynniki patofizjologiczne istotne w patogenezie chorób reumatycznych w podeszłym wieku 
45.3.1. Zmiany w układzie immunologicznym 
45.3.2. Zmiany w strukturze tkanki łącznej 
45.4. Choroby, które wyłącznie lub najczęściej rozpoczynają się w starszym wieku 
45.4.1. Polimialgia reumatyczna 
45.4.2. Zapalenia naczyń 
45.4.3. Wtrętowe zapalenie mięśni 
45.4.4. Uogólniona samoistna hiperostoza szkieletu (choroba Forestiera) 
45.4.5. Choroba Pageta 
45.5. Choroby ze zwiększoną zapadalnością w starszym wieku 
45.5.1. Choroba zwyrodnieniowa 
45.5.2. Choroby wywoływane przez kryształy 
45.6. Choroby występujące w każdym wieku, których późny początek związany jest z ?modyfikacją? objawów 
45.6.1. Reumatoidalne zapalenie stawów 
45.6.2. Serologicznie ujemne reumatoidalne zapalenie stawów 
45.6.3. Serologicznie ujemne zapalenie stawów z ciastowatym obrzękiem 
45.6.4. Toczeń rumieniowaty układowy 
45.6.5. Twardzina układowa 
45.6.6. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 
45.6.7. Reumatyzm tkanek miękkich 
45.6.8. Choroby tkanki łącznej uwarunkowane genetycznie 
45.7. Leczenie chorób reumatycznych w starszym wieku 
45.7.1. Leczenie farmakologiczne 
45.7.2. Leczenie niefarmakologiczne 
45.7.3. Leczenie operacyjne