W gospodarkach wysoko rozwiniętych ekspertyzy sądowe stanowią najszybciej rozwijający się segment usług świadczonych przez biegłych rewidentów. W Polsce sytuacja okazała się diametralnie różna.

Jedną z przyczyn jest brak odpowiedniej literatury fachowej, wyjaśniającej kompleksowo teoretyczne, prawne i praktyczne problemy związane z przygotowaniem rzetelnych ekspertyz sądowych. Prezentowana książka znakomicie wypełnia tą lukę.

Szczególnym osiągnięciem jest propozycja oryginalnego modelu postępowania audytora w zakresie wykrywania przestępstw gospodarczych, łącznie ze wskazaniem na szczegółowo zaprezentowanej bazy informacyjnej.

Rozdziały:

Wstęp

Rozdział 1. Istota i rodzaje przestępstw gospodarczych

1. Istota oszustw finansowych w świetle badań historycznych
2. Definicje oszustw i przestępstw gospodarczych
3. Klasyfikacje nadużyć gospodarczych
4. Przestępstwa gospodarcze w polskim systemie prawnym
5. Skala przestępczości gospodarczej na świecie i w Polsce
   5.1. Badania nadużyć gospodarczych w USA
   5.2. Dane dotyczące polskiej przestępczości gospodarczej
 
Rozdział 2. Miejsce audytu śledczego oraz opinii sądowych w strukturze usług oferowanych przez biegłych rewidentów

1. Charakterystyka usług wykonywanych przez biegłych rewidentów
   1.1. Usługi atestacyjne (poświadczające) jako istota działalności audytorskiej
   1.2. Polskie uregulowania prawne dotyczące działalności biegłych rewidentów
   1.3. Ograniczenia w świadczeniu usług audytorskich w Polsce i na świecie
2. Obowiązek wykrywania oszustw a cel badania rocznych sprawozdań finansowych
3. Podstawy nowego rodzaju usług świadczonych przez biegłych rewidentów – audyt śledczy
4. Rola biegłego rewidenta w postępowaniu sądowym dotyczącym spraw z zakresu oszustw finansowych
5. Wykrywanie przestępstw gospodarczych przez biegłych rewidentów w Polsce i na świecie

Rozdział 3. Procedury związane z wykrywaniem i badaniem przestępstw gospodarczych przez biegłego rewidenta

1. Wprowadzenie
2. Wytyczne dotyczące procedur wykrywania oszustw gospodarczych podczas badania rocznych sprawozdań finansowych
3. Procedura szacowania ryzyka popełnienia przestępstw gospodarczych
   3.1. Tradycyjne metody szacowania ryzyka badania sprawozdań finansowych
   3.2. Specyfika procesu szacowania ryzyka w przypadku nadużyć finansowych
   3.3. Wybrane metody wspomagające szacowanie ryzyka wystąpienia oszustw
      3.3.1.  „Burza mózgów”
      3.3.2. Systemy eksperckie
      3.3.3. Koncepcja „trójkąta oszustwa”
      3.3.4. Przegląd analityczny
4. Rola kontroli wewnętrznej w ocenie możliwości popełnienia nadużyć
5. Wymogi dotyczące dokumentowania nadużyć gospodarczych przez audytorów
6. Postępowanie biegłego rewidenta w razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa gospodarczego stwierdzonego podczas audytu rocznego sprawozdania finansowego
 
Rozdział 4. Przykłady oszustw finansowych występujące w polskiej praktyce gospodarczej
 
1. Wprowadzenie
2. Studia przypadków defraudacji składników majątkowych
   2.1. „Wyprowadzanie” środków pieniężnych poprzez sieć spółek powiązanych
   2.2. Ukrywanie wypłat z rachunku bankowego spółki
   2.3. Pożyczki udzielane osobom fizycznym ze środków obrotowych spółki
   2.4. Finansowanie prywatnych wakacji ze środków spółki
   2.5. Manipulowanie wypłatami środków pieniężnych z rachunku bankowego spółki
   2.6. Utrzymywanie fikcyjnej spółki zależnej poza granicami kraju
   2.7. Nieprawidłowości w przyjmowaniu zapasów towarów do magazynu
   2.8. Świadczenie usług niematerialnych przez spółki powiązane
   2.9. Nadużycia związane z rozliczaniem zaliczek wypłacanych ze środków spółki
   2.10. Nieewidencjonowana sprzedaż usług po godzinach pracy
3. Manipulacje z zakresu fałszowania sprawozdań finansowych
   3.1. Przykłady oszustw księgowych stosowane w jednostkowych sprawozdaniach finansowych przedsiębiorstw
      3.1.1. Oszustwa księgowe związane z wyceną udziałów i akcji posiadanych w innych spółkach prawa handlowego
      3.1.2. Nadużycia związane z wyceną bilansową akcji notowanych na giełdzie
      3.1.3. Manipulacje księgowe w zakresie wyceny bilansowej należności
      3.1.4. Wpływanie na poziom wyniku finansowego poprzez manipulacje wysokością podatku odroczonego
      3.1.5. Weksle jako narzędzie zwiększania płynności finansowej spółki
      3.1.6. Oszukańcza prezentacja należnych i niewniesionych przez właścicieli wkładów na poczet kapitału zakładowego
      3.1.7. Problemy z wiarygodną wyceną aportów wnoszonych na pokrycie kapitału zakładowego
      3.1.8. Manipulacje w ewidencji księgowej spółki przekazującej aport na pokrycie kapitału podstawowego jednostki zależnej
      3.1.9. Wykorzystywanie możliwości konwersji wierzytelności na kapitał zakładowy spółki
w celu poprawy sytuacji majątkowo-finansowej prezentowanej w sprawozdaniu
      3.1.10. Oszustwa związane z celowym zwiększaniem przychodów między jednostkami powiązanymi
      3.1.11. Mechanizm „nadmuchiwania” sumy bilansowej i transferu zysków na przykładzie obrotu aktywami finansowymi
      3.1.12. Nieprawidłowe stosowanie zasad kompensaty wzajemnych rozrachunków
   3.2. Manipulacje księgowe stosowane podczas konsolidacji sprawozdań finansowych
      3.2.1. Celowe zniekształcanie struktury grupy kapitałowej
      3.2.2. Odmienne zasady wyceny oraz prezentacji aktywów i pasywów
      3.2.3. Świadome stosowanie innej metody konsolidacji
      3.2.4. Unikanie pełnych wyłączeń transakcji dokonywanych między jednostkami powiązanymi
      3.2.5. Celowe dokonywanie korekt konsolidacyjnych podwyższających wynik finansowy grupy
4. Podsumowanie

Rozdział 5. Model postępowania audytora w zakresie wykrywania przestępstw gospodarczych

1. Syntetyczny model postępowania audytora w zakresie wykrywania i ujawniania przestępstwa gospodarczego
   1.1. Podstawowe założenia i ograniczenia proponowanego modelu
   1.2. Model działania audytora w zakresie wykrywania przestępstw gospodarczych
2. Szczegółowe techniki wykrywania defraudacji składników majątku
   2.1. Nieewidencjonowana sprzedaż składników majątku
   2.2. Udzielanie fikcyjnych rabatów
   2.3. Przechwytywanie należności
   2.4. Kradzież gotówki z kasy (w tym kasy fiskalnej)
   2.5. Zakup fikcyjnych towarów i usług – zakupy na prywatne potrzeby
   2.6. Manipulowanie listą płac
   2.7. Zawyżanie wydatków służbowych (szczególnie kosztów delegacji)
   2.8. Kradzież materialnych składników majątku (głównie zapasy)
3. Szczegółowe techniki wykrywania fałszowania sprawozdawczości finansowej
   3.1. Nieprawidłowości w wycenie aktywów 
      3.1.1. Zawyżanie wartości udziałów i akcji
      3.1.2. Manipulowanie wartością zapasów
      3.1.3. Oszustwa w zakresie wyceny należności
      3.1.4. Zawyżanie wartości środków trwałych
      3.1.5. Manipulowanie wartościami niematerialnymi i prawnymi
   3.2. Nieprawidłowości w wycenie pasywów 
      3.2.1. Zaniżanie rezerw na zobowiązania
      3.2.2. Manipulowanie zobowiązaniami długo- i krótkoterminowymi
      3.2.3. Oszustwa w zakresie kapitałów własnych
   3.3. Manipulacje księgowe związane z ujmowaniem przychodów 
   3.4. Nadużycia dotyczące ujmowania kosztów
4. Szczegółowe techniki wykrywania korupcji oraz „prania brudnych pieniędzy”
   4.1. Korupcja
   4.2. „Pranie brudnych pieniędzy”

Podsumowanie

Spis schematów, wykresów i tabel

Literatura