Kolejne wydanie zostało dostosowane do aktualnych potrzeb dydaktycznych. Dopracowano definicje, w znacznej mierze pod kątem obowiązującego prawa cywilnego. Uaktualniono także wykaz wybranej literatury do nauki prawa rzymskiego.

Rozdziały:

Rozdział pierwszy.Pojęcie, podziały i systematyka prawa rzymskiego
§ 1. Pojęcie i znaczenie rzymskiego prawa prywatnego
1. Prawo rzymskie
2. Rzymskie pojęcie prawa i sprawiedliwości
§ 2. Podziały prawa
1. Prawo publiczne i prywatne
2. Ius civile i ius gentium
3. Ius naturale
4. Ius honorarium
§ 3. Systematyka prawa rzymskiego
1. Systematyka według Instytucji
2. Systematyka pandektowa
3. Zakres i układ podręcznika

Rozdział drugi.Historia źródeł prawa rzymskiego
§ 4. Okresy historycznego rozwoju państwa i prawa rzymskiego
1. Ustrój państwa rzymskiego w rozwoju historycznym
2. Periodyzacja rzymskiego prawa prywatnego
§ 5. Magistratury rzymskie
1. Określenie i klasyfikacja
2. Poszczególne magistratury
§ 6. Źródła prawa rzymskiego
1. Źródła poznania
2. Źródła tworzenia prawa rzymskiego
§ 7. Okres prawa archaicznego
1. Początki prawa w czasach królewskich
2. Ustawa XII tablic
3. Jurysprudencja kapłańska i leges rogatae
§ 8. Okres rozwoju i prawa przedklasycznego
1. Prawo przedklasyczne późnej republiki
2. Pretor i prawo pretorskie
3. Jurysprudencja świecka
4. Ustawodawstwo
§ 9. Prawo klasyczne
1. Źródła prawa klasycznego
2. Ustawy (leges) i uchwały senatu (senatus consulta)
3. Kodyfikacja edyktu pretorskiego
4. Konstytucje cesarskie
5. Jurysprudencja klasyczna
§ 10. Okres schyłkowy (prawo poklasyczne)
1. Charakterystyka prawa poklasycznego
2. Ustawy cesarskie i zbiory prawa
§ 11. Kodyfikacja justyniańska
1. Plany kodyfikacyjne
2. Prace nad kodyfikacją i jej części (Kodeks, Digesta, Instytucje)
3. Nowele i Corpus Iuris Civilis
§ 12. Prawo rzymskie w średniowieczu i czasach nowożytnych
1. Prawo rzymsko-bizantyjskie
2. Glosatorzy i komentatorzy
3. Recepcja prawa rzymskiego
4. Romanistyczna rodzina prawa
5. Prawo rzymskie jako podstawa europejskiej kultury prawnej
6. Prawo rzymskie w Polsce

Rozdział trzeci.Rzymski proces cywilny
§ 13. Ogólna charakterystyka i rozwój historyczny
1. Postępowanie cywilne
2. Stadia procesowe
3. Inne rodzaje ochrony praw prywatnych
4. Actio
§ 14. Postępowanie zwyczajne (do czasów dominatu)
1. Magistratury jurysdykcyjne
2. Sędzia i sądy
3. Jurysdykcja i kognicja
4. Właściwość sądu
§ 15. Strony procesowe
1. Powód i pozwany
2. Zdolność sądowa (procesowa)
3. Legitymacja procesowa
4. Zastępstwo procesowe
§ 16. Postępowanie legisakcyjne
1. Charakterystyka i rodzaje legisakcji
2. Przebieg postępowania
§ 17. Postępowanie formułkowe
1. Geneza i cechy charakterystyczne
§ 18. Postępowanie formułkowe w stadium in iure
1. Pozwanie (in ius vocation)
2. Editio i postulatio actionis
3. Pozycja pozwanego
4. Litis contestatio
§ 19. Postępowanie apud iudicem
1. Postępowanie dowodowe
2. Wyrok i jego prawomocność
§ 20. Postępowanie egzekucyjne w procesie formułkowym
1. Pojęcie i podstawy egzekucji
2. Rodzaje egzekucji
§ 21. Formułka procesowa, rodzaje skarg i ekscepcji
1. Formułka procesowa i jej części
2. Praescriptio i exceptio
3. Actiones in rem oraz in personam
4. Skargi cywilne i pretorskie
5. Actiones stricti iuris i bonae fidei
6. Inne rodzaje skarg
§ 22. Ochrona pozaprocesowa
1. Środki ochrony pozaprocesowej
2. Interdykty
3. Restitutio in integrum
§ 23. Proces kognicyjny
1. Organizacja sądownictwa za dominatu
2. Ogólna charakterystyka procesu kognicyjnego
3. Przebieg postępowania
4. Apelacja
5. Egzekucja

Rozdział czwarty.Prawo osobowe
§ 24. Zdolność prawna
1. Pojęcie, początek i koniec zdolności prawnej
2. Status i kategorie osób fizycznych
3. Zakres zdolności prawnej
4. Capitis deminutio
5. Postliminium
§ 25. Niewolnicy
1. Powstanie niewoli
2. Sytuacja prawna i społeczna niewolnika
3. Zgaśnięcie niewoli
§ 26. Wolnourodzeni mieszkańcy państwa rzymskiego
1. Obywatele rzymscy
2. Latini
3. Peregrini
§ 27. Wyzwoleńcy
1. Sytuacja prawna wyzwoleńców
2. Prawo patronatu
§ 28. Stany pośrednie ograniczenia wolności (półwolni)
1. Pojęcie i rodzaje
2. Klienci
3. Koloni
4. Mancipio dati
5. Inne kategorie półwolnych
§ 29. Osoby sui i alieni iuris
1. Sui iuris
2. Alieni iuris
§ 30. Umniejszenie czci obywatelskiej
1. Infamia
2. Turpitudo i nota cenzorska
§ 31. Osoby prawne
1. Pojęcie
2. Osoby prawne w państwie rzymskim
3. Osoba prawna według prawa rzymskiego
§ 32. Zdolność do czynności prawnych
1. Pojęcie i zakres
2. Wiek a zdolność do czynności prawnych
3. Pozostałe ograniczenia
4. Odpowiedzialność za czyny bezprawne
§ 33. Pojęcie i rodzaje czynności prawnych
1. Zdarzenia prawne
2. Czynność prawna i oświadczenie woli
3. Rodzaje czynności prawnych
4. Forma czynności prawnych
5. Ważność i nieważność czynności prawnych
§ 34. Wady oświadczenia woli
1. Pojęcie i klasyfikacja
2. Oświadczenie nie na serio i pozorność czynności prawnej
3. Pomyłka i błąd
4. Metus i dolus
§ 35. Treść i skutki czynności prawnych
1. Składniki treści czynności prawnej
2. Termin (dies)
3. Warunek (condicio)
4. Polecenie
5. Nabycie prawa
§ 36. Zastępstwo przy czynnościach prawnych
1. Pojęcie i rodzaje
2. Zastępstwo według prawa rzymskiego

Rozdział piąty.Prawo rodzinne
§ 37. Rodzina rzymska
1. Rodzina agnatyczna
2. Rodzina kognatyczna
3. Pater familias
4. Pozycja prawna osób alieni iuris
5. Sytuacja majątkowa filii familias
6. Gentiles
§ 38. Małżeństwo rzymskie
1. Pojęcie i przesłanki
2. Ustawodawstwo małżeńskie cesarza Augusta
§ 39. Zawarcie i rozwiązanie małżeństwa
1. Zaręczyny
2. Zawarcie małżeństwa
3. Rozwiązanie małżeństwa
4. Conventio in manum
§ 40. Skutki prawne małżeństwa
1. Skutki osobowe
2. Skutki majątkowe
3. Posag
4. Darowizny między małżonkami
§ 41. Związki podobne do małżeństwa i pozamałżeńskie
1. Konkubinat
2. Matrimonium iuris gentium
3. Inne związki oraz dzieci pozamałżeńskie
§ 42. Władza ojcowska (patria potestas)
1. Powstanie władzy ojcowskiej
2. Domniemanie ojcostwa
3. Adoptio
4. Legitimatio (uznanie dziecka)
5. Treść władzy ojcowskiej
6. Zgaśnięcie władzy ojcowskiej
§ 43. Opieka i kuratela
1. Pojęcia i rodzaje
2. Opieka nad dziećmi i niedojrzałymi
3. Opieka nad kobietami
4. Kuratela

Rozdział szósty.Prawo spadkowe
§ 44. Charakterystyka ogólna
1. Rozwój historyczny rzymskiego prawa spadkowego
2. Dziedziczenie i spadek
3. Powołanie do spadku i rodzaje dziedziczenia
4. Powołanie, przyjęcie i nabycie spadku
§ 45. Pojęcie i formy rzymskiego testamentu
1. Pojęcie testamentu
2. Formy testamentu
3. Kodycyl
§ 46. Zdolność testowania i dziedziczenia z testamentu
1. Sporządzenie testamentu
2. Spadkobiercy testamentowi
3. Incapacitas i indignitas
4. Nieważność i odwołanie testamentu
§ 47. Treść testamentu
1. Ustanowienie spadkobiercy
2. Podstawienie dziedzica (substytucja)
3. Inne postanowienia w treści testamentu
§ 48. Dziedziczenie beztestamentowe
1. Pojęcie i rozwój historyczny
2. Dziedziczenie beztestamentowe wedle ustawy XII tablic
3. Dziedziczenie beztestamentowe wedle prawa pretorskiego
4. Senatus consulta Tertullianum i Orphitianum
5. Dziedziczenie beztestamentowe wedle Nowel justyniańskich
§ 49. Dziedziczenie przeciwtestamentowe
1. Pojęcie i funkcja
2. Dziedziczenie przeciwtestamentowe według ius civile
3. Pogrobowiec (postumus)
4. Zmiany w prawie pretorskim
5. Querela inofficiosi testamenti
6. Zachowek
7. Dziedziczenie przeciwtestamentowe w prawie justyniańskim
§ 50. Przyjęcie i odrzucenie spadku
1. Sposoby przyjęcia spadku
2. Spadek leżący (hereditas iacens)
3. Transmisja powołania
4. Odrzucenie spadku
§ 51. Nabycie spadku i jego skutki
1. Nabycie spadku
2. Odpowiedzialność za długi spadkowe
3. Ochrona prawna spadkobiercy
§ 52. Nabycie spadku przez kilku spadkobierców
1. Współdziedziczenie
2. Prawo przyrostu
3. Zaliczenie na dział spadkowy (collatio bonorum)
§ 53. Zapisy
1. Pojęcie i rodzaje
2. Rodzaje legatów
3. Lex Falcidia i kwarta falcydyjska
4. Fideikomis uniwersalny
§ 54. Mortis causa capio

Rozdział siódmy.Prawo rzeczowe
§ 55. Pojęcie i rodzaje rzeczy
1. Pojęcie rzeczy
2. Rzeczy pojedyncze, złożone i zbiorowe
3. Res mancipi i nec mancipi
4. Nieruchomości i ruchomości
5. Genus i species
6. Rzeczy podzielne i niepodzielne
7. Rzeczy zużywalne i niezużywalne
8. Pożytki i przynależności
§ 56. Rodzaje władztwa nad rzeczami
1. Władztwo faktyczne i prawne
§ 57. Pojęcie i rozwój historyczny posiadania
1. Pojęcie
2. Rozwój historyczny posiadania
§ 58. Rodzaje posiadania
1. Posiadanie a dzierżenie
2. Possessio ad interdicta oraz possessio ad usucapionem
3. Possessio iusta oraz possessio iniusta
4. Posiadanie w dobrej i złej wierze
5. Posiadanie wadliwe a niewadliwe
§ 59. Nabycie i utrata posiadania
1. Nabycie corpus
2. Animus przy nabyciu posiadania
3. Utrata posiadania
§ 60. Ochrona posesoryjna
1. Pojęcie i zakres
2. Interdykty retinendae possessionis
3. Interdykty recuperandae possessionis
4. Quasi possessio (possessio iuris)
§ 61. Rzymska własność prywatna
1. Rozwój historyczny pojęcia i stosunków własności rzymskiej
2. Pojęcie prawa własności
3. Ograniczenia prawa własności
4. Zakres i treść prawa własności
§ 62. Rodzaje własności
1. Własność kwirytarna
2. Własność bonitarna (pretorska)
3. Własność peregrynów
4. Własność na gruntach prowincjonalnych
5. Współwłasność
§ 63. Nabycie własności
1. Podział sposobów nabycia własności
2. Pochodne i pierwotne nabycie własności
§ 64. Pochodne sposoby nabycia własności
1. Mancypacja
2. In iure cessio
3. Tradycja
§ 65. Pierwotne sposoby nabycia własności
1. Zawłaszczenie i nabycie skarbu
2. Akcesja
3. Specyfikacja (przetworzenie rzeczy)
4. Nabycie własności na pożytkach
5. Zasiedzenie
§ 66. Ochrona własności
1. Środki ochrony własności
2. Skarga windykacyjna
3. Skarga negatoryjna
4. Actio Publiciana
§ 67. Prawa rzeczowe ograniczone
1. Pojęcie i podział
§ 68. Służebności
1. Pojęcie i zasady
2. Służebności gruntowe
3. Służebności osobiste. Ususfructus (użytkowanie)
4. Nabycie, zgaśnięcie i ochrona służebności
§ 69. Pojęcie i rodzaje prawa zastawu
1. Pojęcie
2. Rozwój historyczny
3. Rodzaje zastawu (pignus i hypotheca)
§ 70. Przedmiot i treść prawa zastawu
1. Przedmiot zastawu
2. Treść prawa zastawu
3. Kilka zastawów na jednej rzeczy
4. Zgaśnięcie zastawu
§ 71. Emfiteuza i superficies
1. Emfiteuza jako dzierżawa wieczysta
2. Superficies

Rozdział ósmy.Zobowiązania
§ 72. Charakterystyka i rozwój historyczny zobowiązań
1. Definicje źródłowe
2. Pojęcie zobowiązania
3. Świadczenie
4. Dług i odpowiedzialność
§ 73. Źródła zobowiązań
1. Czynności niedozwolone i dozwolone
2. Późniejsze źródła zobowiązań
§ 74. Podziały zobowiązań
1. Zobowiązania kontraktowe i deliktowe
2. Zobowiązania jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące
3. Zobowiązania stricti iuris i bonae fidei
4. Zobowiązania cywilne i naturalne
§ 75. Wielość podmiotów zobowiązania
1. Wierzytelności i długi podzielne
2. Zobowiązania solidarne
3. Zobowiązania kumulatywne
§ 76. Zmiana podmiotu zobowiązania
1. Zmiana wierzyciela i dłużnika w prawie rzymskim
2. Przelew wierzytelności (cesja)
§ 77. Podział zobowiązań ze względu na przedmiot
1. Zobowiązania z przedmiotem świadczenia oznaczonym co do gatunku (in genere) lub co do tożsamości (in specie)
2. Zobowiązania pieniężne
3. Odsetki
4. Zobowiązania przemienne (alternatywne)
5. Upoważnienie przemienne
6. Zobowiązania podzielne i niepodzielne
§ 78. Odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania
1. Przesłanki odpowiedzialności
2. Wina (culpa)
3. Zakres odpowiedzialności zawinionej
4. Odpowiedzialność z tytułu custodia
§ 79. Szkoda i zasady odszkodowania
1. Szkoda i obowiązek jej naprawienia
2. Umowne ustalenie wysokości odszkodowania
3. Odszkodowanie sądowe
§ 80. Zwłoka
1. Zwłoka dłużnika
2. Zwłoka wierzyciela
§ 81. Odpowiedzialność za zobowiązania osób alieni iuris oraz za szkody wyrządzone przez zwierzęta
1. Actiones adiecticiae qualitatis
2. Odpowiedzialność noksalna
3. Odpowiedzialność za zwierzęta
§ 82. Umocnienie zobowiązań
1. Sposoby umocnienia (zabezpieczenia) zobowiązań
2. Poręczenie
3. Zadatek
§ 83. Umorzenie zobowiązań
1. Pojęcie i sposoby umorzenia zobowiązań
§ 84. Umorzenie zobowiązań z mocy samego prawa (ipso iure)
1. Wykonanie zobowiązania
2. Formalne zwolnienie z zobowiązania. Akceptylacja
3. Nowacja
4. Confusio
5. Concursus causarum lucrativarum
§ 85. Umorzenie zobowiązań za pomocą ekscepcji (ope exceptionis)
1. Pactum de non petendo
2. Potrącenie (kompensacja)
§ 86. Umowy i kontrakty w ogólności
1. Umowy (pacta) i kontrakty (contractus)
2. Pojęcie i podział kontraktów
3. Rozszerzenie systemu kontraktowego
§ 87. Kontrakty realne
1. Charakterystyka ogólna
2. Kontrakt pożyczki (mutuum)
3. Kontrakt powiernictwa (fiducia)
4. Kontrakt przechowania (depositum)
5. Szczególne rodzaje depozytu
6. Kontrakt użyczenia (commodatum)
7. Kontrakt użyczenia a precarium
8. Kontrakt zastawu ręcznego (pignus)
§ 88. Kontrakty werbalne
1. Stypulacja
2. Dotis dictio
3. Iusiurandum liberti
§ 89. Kontrakty literalne
1. Expensilatio
2. Chirographa i syngrapha
§ 90. Kontrakty konsensualne
1. Charakter i rodzaje
§ 91. Kontrakt kupna-sprzedaży (emptio venditio)
1. Rozwój historyczny
2. Treść
3. Towar i cena
4. Obowiązki sprzedawcy
5. Ewikcja
6. Rękojmia za wady fizyczne rzeczy sprzedanej
7. Obowiązki kupującego
8. Periculum emptoris
9. Umowy dodatkowe
§ 92. Kontrakt najmu (locatio conductio)
1. Charakterystyka i rodzaje kontraktu najmu
§ 93. Kontrakt najmu rzeczy (locatio conductio rei)
1. Treść
2. Obowiązki wynajmującego
3. Obowiązki najemcy
4. Podnajem
5. Rozwiązanie kontraktu
6. Najem a sprzedaż rzeczy
§ 94. Kontrakt najmu usług (locatio conductio operarum)
1. Treść
2. Obowiązki stron
§ 95. Kontrakt najmu dzieła (locatio conductio operis)
1. Treść
2. Obowiązki stron
3. Przewóz morski i lex Rhodia de iactu
§ 96. Kontrakt zlecenia (mandatum)
1. Treść kontraktu
2. Specjalne rodzaje kontraktu zlecenia
§ 97. Kontrakt spółki (societas)
1. Treść kontraktu
2. Rozwój historyczny i rodzaje spółki
3. Obowiązki wspólników
4. Spółka a osoba prawna
5. Rozwiązanie kontraktu spółki
§ 98. Kontrakty nienazwane
1. Pojęcie
2. Klasyfikacja
3. Kontrakt estymatoryjny (aestimatum)
4. Zamiana (permutatio)
§ 99. Pacta vestita
1. Pojęcie i podział
2. Pacta adiecta
§ 100. Pacta praetoria
1. Constitutum debiti
2. Recepta
§ 101. Pacta legitima
1. Pactum donationis (darowizna)
2. Compromissum (zapis na sąd polubowny)
§ 102. Zobowiązania quasi ex contractu
1. Pojęcie i rodzaje
2. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia (negotiorum gestio)
3. Bezpodstawne wzbogacenie
§ 103. Zobowiązania z deliktów
1. Charakterystyka ogólna
2. Rodzaje deliktów
§ 104. Furtum (kradzież) i rapina (rabunek)
1. Furtum
2. Rapina
§ 105. Damnum iniuria datum
2. Zakres ochrony
§ 106. Iniuria
1. Pojęcie
2. Zakres deliktu w rozwoju historycznym
§ 107. Delikty prawa pretorskiego
1. Metus
2. Dolus
3. Fraus creditorum
§ 108. Zobowiązania quasi ex delicto
1. Pojęcie i rodzaje
2. Effusum vel deiectum
3. Positum aut suspensum
4. Iudex qui litem suam fecit
5. Odpowiedzialność właścicieli statków, gospód i stajen zajezdnych