Specjalistyczny podręcznik akademicki z cyklu „Pojazdy samochodowe” opisujący budowę i działanie pojazdów użytkowych, czyli samochodów ciężarowych, specjalnych, terenowych, autobusów, oraz ich układów i zespołów.

Opisano najważniejsze i najnowsze rozwiązania konstrukcyjne i funkcjonalne, charakterystyczne dla tej grupy pojazdów i decydujące o ich przydatności do przewozu ładunków oraz osób, jak również wykonywania określonych zadań transportowych. Uwzględniono zastosowanie diód LED oraz rozszerzono rozdział o alternatywnych paliwach i układach napędowych do autobusów miejskich.

Książka jest przeznaczona dla studentów o specjalnościach związanych z techniką samochodową i transportem, pracowników firm transportowych i ubezpieczeniowych, a także może być cenną pomocą w pracy zawodowej techników i inżynierów związanych z branżą motoryzacyjną.

Rozdziały:

Rozdział 1. Ogólna charakterystyka samochodów użytkowych 17
1.1. Klasyfikacja, przeznaczenie i wymagania stawiane samochodom użytkowym 17
1.2. Ogólna budowa samochodów użytkowych 21
1.3. Charakterystyka głównych zespołów 24
1.4. Charakterystyka techniczna i właściwości ruchowe 26
1.5. Ograniczenia techniczno-prawne dotyczące konstrukcji samochodów użytkowych 29
1.5.1. Podstawowe wymagania 29
1.5.2. Masa i wymiary 30
1.5.3. Prędkość jazdy 31
1.5.4. Hałas 31
1.5.5. Zużycie paliwa, dopuszczania emisja substancji szkodliwych w spalinach 32
1.6. Kryteria i parametry oceny samochodów ciężarowych 35
1.7. Rozwój samochodów użytkowych 38
1.8. Transport kombinowany i bimodalny 40

Rozdział 2. Układ napędowy 43
2.1. Ogólna charakterystyka i zadania układu napędowego 43
2.2. Silnik 47
2.2.1. Charakterystyka silnika 47
2.2.2. Zalety turbodoładowania 50
2.2.3. Elektroniczne sterowanie 53
2.3. Sprzęgło 54
2.3.1. Budowa i działanie tarczowego sprzęgła ciernego 54
2.3.2 Sprzęgło hydrokinetyczne 58
2.4. Skrzynia biegów 59
2.4.1. Budowa i działanie mechanicznej skrzyni biegów 59
2.4.2. Synchronizatory 65
2.4.3. Mechanizmy zmiany biegów 66
2.4.4. Automatyczne skrzynie biegów 68
2.5. Przystawki dodatkowego odbioru mocy 72
2.6. Wały napędowe 73
2.7. Mosty napędowe 76
2.7.1 Ogólna budowa i zadania mostu napędowego 76
2.7.2. Przekładnia główna 77
2.7.3. Mechanizm różnicowy 78
2.7.4. Półosie napędowe 80
2.7.5. Zwolnice 81
2.8. Układy napędowe kilku osi jezdnych 82

Rozdział 3. Układ jezdny i zawieszenie 86
3.1. Charakterystyka techniczna 86
3.2. Zawieszenia konwencjonalne i regulowane 87
3.2.1. Zadania zawieszenia i charakterystyka sprężystości 87
3.2.2. Klasyfikacja zawieszeń 91
3.2.3. Resory piórowe 92
3.2.4. Zawieszenia pneumatyczne 95
3.2.5. Amortyzatory 97
3.2.6. Stabilizatory 99
3.2.7. Regulacja położenia nadwozia i sztywności zawieszenia 100
3.3. Osie kół jezdnych 102
3.3.1. Budowa osi jezdnych 102
3.3.2. Obciążenia osi kół jezdnych 104
3.3.3. Łożyskowanie piasty kół jezdnych 105
3.4. Układy o zmiennej liczbie osi jezdnych 106
3.5. Koła, ogumienie i obręcze 107
3.5.1. Ogumienie 107
3.5.2. Obręcz i tarcza koła 112
3.5.3. Bieżnikowanie opon 113
3.5.4. Układ centralnego pompowania kół jezdnych 113
3.6. Układ centralnego smarowania 116

Rozdział 4. Układy kierownicze 119
4.1. Działanie układu kierowniczego. Charakterystyka techniczna 119
4.2. Mechanizm kierowniczy i zwrotniczy 122
4.2.1. Ogólna budowa układu kierowniczego 122
4.2.2. Mechanizm kierowniczy 123
4.2.3. Mechanizm zwrotniczy 125
4.2.4. Kąty ustawienia kół kierowanych 126
4.3. Mechanizmy wspomagające 127
4.4. Skręt samochodów wieloosiowych i zespołu pojazdów 130
4.4.1. Skręt samochodów wieloosiowych 130
4.4.2. Skręt samochodu z przyczepą. 131
4.4.3. Skręt ciągnika siodłowego z naczepą 133

Rozdział 5. Hamulce oraz hamowanie samochodów i przyczep 136
5.1. Proces hamowania i zasady jego normowania 136
5.1.1. Unormowania techniczno-prawne 136
5.1.2. Siły hamowania i ich oddziaływanie na samochód 139
5.2. Pneumatyczne układy uruchamiania hamulców 142
5.2.1. Przeznaczenie i klasyfikacja 142
5.2.2. Ogólna budowa układu uruchamiania hamulców pneumatycznych 142
5.2.3. Główne elementy instalacji pneumatycznej 145
5.2.4. Mechanizmy hamulcowe i siłowniki 148
5.2.5. Układy hydropneumatyczne 151
5.2.6. Układy elektropneumatyczne 152
5.3. Układy regulacji siły hamowania 155
5.3.1. Nacisk kół na drogę. Korektory siły hamowania 155
5.3.2. Układy przeciwpoślizgowe 157
5.4. Hamulce silnikowe i zwalniacze 160
5.4.1. Długotrwałe hamowanie 160
5.4.2. Hamulce silnikowe 160
5.4.3. Zwalniacze 163

Rozdział 6. Rama i nadwozie 166
6.1. Zadania i ogólna budowa ram 166
6.2. Kompatybilność samochodów użytkowych z innymi pojazdami 170
6.3. Klasyfikacja, przeznaczenie i wymagania względem nadwozi użytkowych 173
6.4. Nadwozia uniwersalne 177
6.5. Nadwozia specjalizowane 179
6.5.1. Nadwozia do przewozu samochodów i betonu 179
6.5.2. Nadwozia do przewozu cieczy i gazów oraz materiałów sypkich 180
6.5.3. Nadwozia izotermiczne i chłodnicze 184
6.6. Mocowanie nadwozia do ramy 187

Rozdział 7. Kabina kierowcy 189
7.1. Klasyfikacja i wymiary kabin 189
7.2. Ogólna budowa i wymagania dotyczące kabin 192
7.3. Bezpieczeństwo osób w kabinie 194
7.4. Ergonomia miejsca pracy kierowcy 196
7.5. Widoczność z miejsca kierowcy 200
7.6. Wentylacja, ogrzewanie, klimatyzacja oraz oczyszczanie powietrza w kabinie 204
7.7. Zawieszenie kabin 208

Rozdział 8. Wyposażenie elektryczne 210
8.1. Ogólna budowa instalacji elektrycznej 210
8.2. Akumulatory 211
8.3. Rozrusznik i prądnica 212
8.4. Oświetlenie 215
8.5. Magistrale komunikacyjne 217

Rozdział 9. Urządzenia ułatwiające załadunek i wyładunek 220
9.1. Skrzynie samowyładowcze 220
9.2. Żurawie samochodowe 224
9.3. Nadwozia wymienne 227
9.4. Hakowy i bramowy system nadwozi wymiennych 231
9.5. Platformy załadowcze 233
9.6. Mocowanie ładunków 235

Rozdział 10. Samochody specjalne 238
10.1. Podstawowe określenia 238
10.2. Samochody komunalne 238
10.2.1. Typowe wymagania 238
10.2.2. Samochody do wywozu śmieci 240
10.2.3. Samochody asenizacyjne 243
10.2.4. Samochody z urządzeniami do oczyszczania nawierzchni 244
10.3. Samochody pożarnicze 248
10.4. Pojazdy służb technicznych 252

Rozdział 11. Samochody terenowe 257
11.1. Przeznaczenie i klasyfikacja samochodów terenowych 257
11.2. Charakterystyczne wymiary samochodu terenowego 259
11.3. Przystosowanie do pokonywania terenu 262
11.4. Wyposażenie i urządzenia specjalne 266

Rozdział 12. Autobusy 270
12.1. Klasyfikacja i wymagania stawiane autobusom 270
12.2. Podwozie autobusu 274
12.3. Nadwozie autobusu 279
12.4. Mikrobusy 282
12.5. Autobusy miejskie 282
12.5.1. Ogólna charakterystyka autobusów miejskich 282
12.5.2. Złącze przegubowe autobusu 285
12.5.3. Alternatywne paliwa i układy napędowe do autobusów miejskich 287
12.6. Autobusy międzymiastowe 292
12.7. Autobusy turystyczne 293

Rozdział 13. Przyczepy i naczepy 295
13.1. Budowa i zastosowanie przyczep samochodowych 295
13.2. Budowa i zastosowanie naczep samochodowych 298
13.3. Urządzenia sprzęgające ciągniki z przyczepami i naczepami 302
13.3.1. Podstawowe wymagania 302
13.3.2. Urządzenia sprzęgające samochód z przyczepą 303
13.3.3. Urządzenia sprzęgające ciągnik siodłowy z naczepą 307
13.3.4. Krótki sprzęg 311

Rozdział 14. Urządzenia kontroli stanu i ruchu pojazdu oraz pracy kierowcy 313
14.1. Właściwości i zakres działania systemów rejestracji danych 313
14.2. Pokładowe systemy diagnostyczne 314
14.3. Rejestracja parametrów ruchu pojazdu i działania kierowcy 315
14.4. Ograniczenia czasu pracy kierowcy 318
14.5. Tachografy 319
14.5.1. Klasyczny tachograf i jego działanie 319
14.5.2. Tachograf elektroniczny 321
14.5.3. Tachograf cyfrowy 322
14.6. Ogranicznik prędkości jazdy 325
14.7. Monitoring oraz systemy lokalizacji i nawigacji pojazdów 327
14.7.1. Monitoring i lokalizacja 327
14.7.2. Nawigacja samochodów ciężarowych 328
14.8. Systemy automatycznego poboru opłaty za przejazd odcinkiem drogi 329

Rozdział 15. Systemy i urządzenia bezpieczeństwa 333
15.1. Układy nadzorujące prędkość jazdy i odległość pomiędzy pojazdami 333
15.1.1. Odległość bezpieczna 333
15.1.2. Tempomat 334
15.1.3. Układ ACC 335
15.1.4. Systemy wczesnego ostrzegania przed uderzeniem w przeszkodę 338
15.2. Układ ostrzegania przed niezamierzoną zmianą pasa ruchu 339
15.3. Sygnalizacja nadmiernego zmęczenia kierowcy 340
15.4. Bezpieczeństwo w autobusach 343
15.4.1. Autobusy a wypadki drogowe 343
15.4.2. Struktura nośna i jej badania 343
15.4.3. Fotele i ich badania 345
15.4.4. Ochrona przeciwpożarowa 345
15.5. Rejestratory danych wypadkowych 346