Monumentalne dzieło Władysława Kopalińskiego powstałe jako reakcja na warunki współczesnego życia oraz rozwój nowych dziedzin nauki i techniki, które powodują rwanie się więzi kultury, oddalanie od dziedzictwa wieków, słabnięcie związków z kulturą narodową, europejską, śródziemnomorską.

Autor książki próbując przeciwdziałać tym procesom, dokonał wyboru haseł w zakresie mitów i tradycji kultury w ich najszerzej rozumianym sensie.

Główne tematy Słownika obejmują wiele wątków:
• postacie i wydarzenia z Biblii,
• bóstwa i bohaterowie mitologii śródziemnomorskich i północnych,
• bohaterowie legend, sag, epopei, romansów, poematów, pieśni, żywotów, bajek, folkloru, tradycji ludowej,
• bohaterowie narodowi i ludowi, otoczeni legendą historyczni władcy, wodzowie, buntownicy, zbójcy,
• legendarni i historyczni nosiciele cywilizacji, odkrywcy nowych lądów i nowych dziedzin wiedzy,
• słynne kobiety,
• słynne dynastie i rody,
• słynne bitwy,
• miejsca i budowle historyczne, arcydzieła architektury, malarstwa, rzeźby, muzyki, zwłaszcza jako ilustracje mitu lub historii,
• popularne pieśni ludowe i narodowe, opery, operetki, musicale,
• postacie literackie,
• wyrazy o znacznej liczbie odniesień do kultury, historii i tradycji,
• grupy znaczeniowe (por. Rodzina, Prowincjonalizmy, Głosy ptaków),
• wyrazy polskie rzadko już goszczące w słownictwie czynnym, których nie ma potrzeby używać, ale które powinno się znać i rozumieć.