Jako narzędzie wybrany został arkusz kalkulacyjny Excel ze względu na powszechną znajomość obsługi oraz dostępność. Ponadto Excel, zmuszając do zaprogramowania zadania, w fazie uczenia się metod statystycznych, pozwala na głębsze rozumienie problemu niż uzyskujemy korzystając z pakietów zwracających gotowe wyniki.

Książka w części wstępnej przypomina podstawowe operacje w Excelu występujące w opisie przykładów, przez zarysowanie metod statystyki opisowej prowadzi do metod wnioskowania statystycznego oraz analizy szeregów czasowych.

Dołączona do książki płyta CD zawiera zestaw rozwiązań wszystkich przykładów oraz te same przykłady w postaci szablonów – pomocne do samodzielnego wykonania. Ponadto do każdego skoroszytu dołączone są dodatkowe zestawy danych do wykorzystania na zajęciach laboratoryjnych. Dane te są wybrane lub wygenerowane tak, że odzwierciedlają istotę stosowanych metod.

Rozdziały:

1. INFORMACJE O EXCELU 11
1.1. Dane i ich typy 11
1.2. Wypełnianie komórek serią danych 13
1.3. Odczyt, import i zapis plików 14
1.4. Budowanie formuły w Excelu 15
1.5. Kopiowanie – adresowanie względne i bezwzględne, adresy mieszane 17
1.6. Kopiowanie specjalne 18
1.7. Wstawianie wierszy lub kolumn 19
1.8. Nadawanie i usuwanie nazwy 19
1.9. Korzystanie z funkcji, funkcje tablicowe 21
1.10. Formuły sumujące cykl wartości 22
1.11. Tabela przestawna 23
1.12. Korzystanie z Dodatków – Solver i Analiza Danych 25
1.13. Tworzenie wykresów 25
1.14. Problemy występujące w Excelu 27

Część I. STATYSTYKA OPISOWA 29

2. PREZENTACJA DANYCH STATYSTYCZNYCH 31
2.1. Szereg wyliczeniowy 31
2.2. Szereg klasowy 32
2.3. Szeregi skumulowane 34
2.4. Częstość względna i skumulowana częstość względna 35
2.5. Histogram 36
2.6. Gdy cecha jest jakościowa 39

3. MIARY STATYSTYCZNE 42
3.1. Miary położenia 42
3.2. Miary rozproszenia 45
3.3. Miary asymetrii 48
3.4. Wykres pudełkowy 52
3.5. Kurtoza jako miara koncentracji 55
3.6. Funkcja Statystyka opisowa z grupy Analiza Danych 57

Część II. WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE 61

4. PODSTAWOWE POJĘCIA 63
4.1. Zmienna losowa 63
4.2. Rozkład empiryczny i hipotetyczny 63
4.3. Inne rozkłady 69
4.4. Populacja i próba – estymatory punktowe 72
4.5. Rozkład średniej z próby 75

5. PRZEDZIAŁY UFNOŚCI 76
5.1. Przedział ufności dla średniej, gdy znamy odchylenie standardowe 77
5.2. Przedział ufności dla średniej – próba mała a odchylenie nieznane 81
5.3. Przedziały ufności dla wariancji 83

6. HIPOTEZY STATYSTYCZNE 85
6.1. Hipotezy dwustronne dla średniej 85
6.2. Hipotezy jednostronne dla średniej 90
6.3. Wartość p 91
6.4. Hipotezy dla wariancji 94

7. PORÓWNYWANIE DWÓCH POPULACJI 96
7.1. Test na równość wariancji dwóch populacji 96
7.2. Testowanie hipotez dla dwóch średnich – populacje niezależne 99
7.3. Testowanie hipotez dla dwóch średnich, gdy próby są zależne 103

8. HIPOTEZY NIEPARAMETRYCZNE 106
8.1. Testowanie zgodności próby z rozkładem wzorcowym 106

9. ANALIZA WARIANCJI 112
9.1. Jednoczynnikowa analiza wariancji 112
9.2. Dwuczynnikowa analiza wariancji z powtórzeniami 115
9.3. Dwuczynnikowa analiza wariancji bez powtórzeń 119

10. GDY CECHA JEST JAKOŚCIOWA LUB DYSKRETNA 123
10.1. Rozkłady dyskretne 123
10.2. Przedziały ufności dla frakcji 127
10.3. Test dla frakcji 129
10.4. Testy dla dwóch frakcji 130
10.5. Testy Chi-kwadrat 132

Część III. WSPÓŁZALEŻNOŚĆ CECH 139

11. ZALEŻNOŚĆ KORELACYJNA 141
11.1. Kowariancja 141
11.2. Korelacja liniowa 141
11.3. Tablica współczynników korelacji 143
11.4. Estymacja współczynnika korelacji dwóch populacji na podstawie próby 145

12. MODEL REGRESJI LINIOWEJ 147
12.1. Komputerowe wyznaczanie estymatorów parametrów regresji 148
12.2. Ocena jakości dopasowania modelu 152
12.3. Funkcja REGRESJA z Analizy danych 160

13. REGRESJA WIELOKROTNA 162
13.1. Postać równania regresji i sposoby generowania estymatorów 162
13.2. Dobór zmiennych za pomocą statystyki dopasowany R-kwadrat 166

14. TESTOWANIE ZAŁOŻEŃ METODY NAJMNIEJSZYCH KWADRATÓW 170
14.1. Szybka ocena jakości reszt 170
14.2. Test Durbina Watsona – sprawdzanie autokorelacji reszt 173
14.3. Sprawdzanie autokorelacji wyższych rzędów. Test Breuscha-Godfrey’a 175
14.4. Testowanie heteroskedastyczności 177

15. PROGNOZA I BŁĄD PROGNOZY 181
15.1. Wyznaczanie prognozy 181
15.2. Obliczanie błędów ExPost dla prognozy 182
15.3. Błędy ExAnte dla prognozy w regresji liniowej 184

16. REGRESJA NIELINIOWA 191
16.1. Dopasowanie trendu do wykresu 191
16.2. Dopasowanie przez linearyzację 194
16.3. Numeryczne poszukiwanie trendu 197

17. METODY ADAPTACYJNE 202
17.1. Średnia ruchoma 202
17.2. Wygładzanie wykładnicze 207
17.3. Metoda Holta 210
17.4. Metoda trendu pełzającego 212
17.5. Wyznaczanie prognozy metodą wag harmonicznych 215

18. SEZONOWOŚĆ W SZEREGACH CZASOWYCH 218
18.1. Metoda trendów jednoimiennych okresów 219
18.2. Metoda wskaźników sezonowości 221
18.3. Metoda Wintersa 224
18.4. Metoda analizy harmonicznej 227

19. PRZYPADEK SKORELOWANYCH RESZT – AUTOREGRESJA 235
19.1. Model autoregresji pierwszego rzędu 235
19.2. Model ARIMA i jego odmiany 239
19.3. Modele z autoregresyjm rozkładem opóźnień (ADL) 245

20. HETEROSKEDASTYCZNOŚĆ RESZT 248

21. GDY ZMIENNA JEST JAKOŚCIOWA 253
21.1. Jakościowa zmienna objaśniająca 253
21.2. Jakościowa zmienna objaśniana – przekształcenia probitowe 256