Książka prezentuje jedną z podstawowych koncepcji psychologicznych, wykorzystywanych bardzo szeroko we wszystkich gałęziach tej dyscypliny. Podejście to łączy podstawy teorii uczenia z naciskiem na ludzkie interakcje z otoczeniem społecznym. Uwypukla złożone i dynamiczne powiązania między czynnikami indywidualnymi, zachowaniami a bodźcami środowiskowymi.

Praca jest uznawana za kluczową dla poznawczych teorii osobowości. Ma ona również ważne znaczenie aplikacyjne, ucząc, jak lepiej wychowywać dzieci i pomagać im w nauce, dlatego też jest niezbędną pozycją nie tylko dla psychologów, ale i odpowiedzialnych rodziców i nauczycieli, dbających o rozwój społeczno-poznawczy swoich podopiecznych. Wskazując na takie kluczowe procesy, jak uczenie się przez obserwację, rolę wzmocnień (nagród, kar), oczekiwane cele, które motywują do działania, zwraca uwagę na to, że nasze zachowania stają się modelami dla innych.

Rozdziały:

1. Perspektywa teoretyczna                                                                      21

2. Źródła zachowania                                                                               32
Uczenie się pod wpływem następstw własnych reakcji                                       33
Funkcja informacyjna                                                                           33
Funkcja motywacyjna                                                                           34
Funkcja wzmacniająca                                                                           34
Uczenie się przez modelowanie                                                                  37
Procesy obserwacyjnego uczenia się                                                         38
Rozwojowa analiza modelowania                                                            44
Porównawcza analiza modelowania                                                          47
Umiejscowienie integrowania reakcji w uczeniu się obserwacyjnym                        48
Rola wzmocnienia w uczeniu się obserwacyjnym                                           49
Procesy modelowania a przekazywanie informacji o reakcjach                              52
Zasięg wpływów modelowania                                                               53
Rozpowszechnianie się innowacji                                                             62

3. Poprzedzające determinanty zachowania                                                    67
Poprzedzające determinanty reakcji fizjologicznych i emocjonalnych                        68
Lęk i zachowania obronne                                                                      69
Powstawanie „wyzwalaczy” agresji                                                             71
Symboliczne uczenie się oczekiwań                                                            72
Zastępcze uczenie się oczekiwań                                                               73
Funkcje poznawcze w uczeniu się oczekiwań                                                   75
Funkcje samopobudzania                                                                     76
Wrodzone mechanizmy uczenia się                                                             79
Uczenie się dysfunkcjonalnych oczekiwań                                                       83
Skojarzenia przez koincydencję                                                               83
Niewłaściwe generalizacje                                                                     84
Uczenie się korekcyjne                                                                           85
Poprzedzające determinanty zachowania                                                      91
Modelowanie jako determinanta                                                               93
Wydobywanie kontyngencji                                                                   95
Błędne uczenie się kontyngencji                                                               97

4. Determinanty następcze                                                                      99
Wzmocnienie zewnętrzne                                                                      100
Hierarchiczny rozwój zachęt                                                                   103
Zachęty zewnętrzne i immanentne                                                         106
Wpływ nagród zewnętrznych na motywację immanentną                                 108
Różnice strukturalne w kontyngencjach zachowanie–wzmocnienie                        116
Wzmocnienie zastępcze                                                                        117
Wzmocnienie zastępcze                                                                      119
Kara zastępcza                                                                                  119
Przykładna kara i prawne środki odstraszające                                              120
Porównawcza efektywność konsekwencji doświadczanych i zastępczych                  121
Interakcja następstw obserwowanych i doświadczanych                                  122
Wyjaśnienie wzmocnienia zastępczego                                                       124
Samowzmocnienie                                                                              127
Procesy składowe w samoregulacji                                                         128
Ustanawianie funkcji samoregulacyjnych                                                   131
Generalizacja standardów wykonania jako warunku samonagradzania                  135
Samoocenianie a fenomenologia                                                             136
Dysfunkcjonalne systemy samooceniania                                                    137
Regulacja zachowania za pomocą konsekwencji wytwarzanych przez samego siebie    139
Warunki podtrzymujące systemy samowzmacniania                                        142
Interakcja między osobistymi a zewnętrznymi źródłami wzmocnienia                  149
Selektywne włączanie i wyłączanie konsekwencji w formie samoocen                  150

5. Kontrola poznawcza                                                                         154
Motywacja o podłożu poznawczym                                                            154
Poznawcze reprezentacje kontyngencji                                                         158
Kierowanie zachowaniem przez reprezentacje                                                 163
Myślowa kontrola działania przez ukryte rozwiązywanie problemów                      164
Myśli jako konstrukcje symboliczne                                                         164
Rozwój językowy                                                                               165
Procesy weryfikacji a myślenie                                                                  171
Interakcja systemów regulacyjnych                                                            176

6. Determinizm wzajemny                                                                      182
Współzależność wpływów osobistych i środowiskowych                                    182
Selektywna aktywizacja potencjalnych wpływów                                          183
Wpływ wzajemny a kierowanie samym sobą                                                187
Ograniczenia wolności osobistej                                                             188
Wolność a determinizm                                                                      189
Wzajemny wpływ a granice kontroli społecznej                                             194
Zabezpieczenia indywidualne                                                               194
Zabezpieczenia społeczne                                                                     195