Historia niezwykłego człowieka, zatrzymana w obrazach oraz opisach wypraw i życiowych zmagań. Biografia Leona Barszczewskiego, XIX-wiecznego badacza Azji Środkowej, którego dokonania wciąż czekają na odkrycie.
Czytelniku, trzymasz w rękach książkę o naprawdę nieprzeciętnym człowieku. Jej bohaterem jest zafascynowany Azją fotograf i podróżnik, który na szklanych płytach negatywów utrwalił niepowtarzalne widoki krajobrazów i miast Azji Środkowej, zwłaszcza Samarkandy. To dzięki niemu możemy spojrzeć na twarze rdzennych mieszkańców dalekich zakątków Azji sprzed ponad stu lat.
Leon Barszczewski uchwycił w kadrze obiektywu chwile grozy podczas górskich wypraw, utrwalił piękno i majestat lodowców oraz potęgę gór. Jednak najważniejsi byli dla niego ludzie — z jego fotografii spoglądają na nas bekowie i wieśniacy, biedacy i bogacze, tancerze i obłąkani, a nawet muzułmańskie kobiety odsłaniające twarze. Dla wielu z nich Barszczewski był pierwszym spotkanym Europejczykiem. Te jedyne w swoim rodzaju obrazy przenoszą nas w świat zagubiony i nieznany, nieomal baśniowy...
Książka jest swoistym zwierciadłem duszy Leona Barszczewskiego i jego życiowej drogi. Odsłania przed nami wrażliwego artystę i upartego człowieka, jego myśli, pasje i działania. Nieistniejący już świat został odtworzony na podstawie notatek samego fotografa, artykułów publikowanych w prasie oraz wspomnień jego córki, Jadwigi Barszczewskiej-Michałowskiej.
Publikacja jest owocem przeszło trzydziestoletnich badań genealogicznych Igora Strojeckiego oraz fascynacji postacią i dokonaniami jego jego pradziadka — podróżnika i fotografa Leona Barszczewskiego.
...dłuższe obcowanie z półdzikimi mieszkańcami nauczyło mnie wielu rzeczy. Jak fałszywie i źle sądzimy tych biedaków. Najczęściej sami jesteśmy przyczyną nieporozumień, jakie wynikają pomiędzy nami i nimi. Niejednokrotnie sam, zdawało się, byłem w położeniu bez wyjścia wśród tych półdzikich ludów, gdzie byle drobiazg mógł pociągnąć za sobą utratę życia. A przecież zawsze dawałem sobie radę, co zawdzięczam temu, że stosunek mój do mieszkańców był zawsze serdeczny, że starałem się wniknąć w ich życie, zwyczaje i obrzędy, wierzenia i przesądy. Zjednałem sobie wśród nich wielu prawdziwych przyjaciół. Dziewiętnaście lat obracałem się między nimi i nie mogę znaleźć ani jednego przykładu ich rzekomej zwierzęcości, o czym tak chętnie piszą rozmaici podróżnicy.
L. Barszczewski
Rozdziały:
Podziękowania (5)
Od autora | Zacieranie i przywracanie pamięci o podróżniku... (7)
Słowo wstępne (Anna Cieślewska) (11)
"Ruchliwy, przedsiębiorczy i rzutki element polski w Turkiestanie" (Jerzy Rohoziński) (13)
Rozdział I | "Z rozmów i wrażeń. Azjatyckie przygody wojskowego" (17)
Rozdział II | Trudne początki... (27)
Rozdział III | Droga do Samarkandy (33)
Rozdział IV | Z nieprzyjaciół - przyjaciele (37)
Rozdział V | Pierwsza wyprawa górska - o krok od śmierci (41)
Rozdział VI | Pies Arat i wąż Zyg (51)
Rozdział VII | Badanie dróg do Afganistanu (61)
Rozdział VIII | Legenda o maszewackim świętym (71)
Rozdział IX | Uzdrowienie królowej gór i lodowców (77)
Rozdział X | Panna Irena (85)
Rozdział XI | Wyprawy górskie w latach 1882-1883 (89)
Rozdział XII | Wyzwolenie więźniów (91)
Rozdział XIII | Niezwykłe spotkanie (95)
Rozdział XIV | Podstępna gościnność (99)
Rozdział XV | Odkrycie starożytnego grodziska Afrasiab (103)
Rozdział XVI | Badania okręgu samarkandzkiego i lodowców (111)
Rozdział XVII | Rodzinna podróż (113)
Rozdział XVIII | Pendżykent i śmierć żony (131)
Rozdział XIX | Mogiła Sang-Tuda (137)
Rozdział XX | Wycieczka z dziećmi w góry (151)
Rozdział XXI | Cztery wyprawy naukowe (163)
Rozdział XXII | Wyprawy naukowe 1895 roku (181)
Rozdział XXIII | Wyprawa z profesorem Lipskim (185)
Rozdział XXIV | Przeniesienie do Siedlec (219)
Rozdział XXV | "Uroczystości weselne w Bucharze Wschodniej" (225)
Rozdział XXVI | Pierwsza podróż do Belgii i ponowny wyjazd do Samarkandy (261)
Rozdział XXVII | Wyjazd na Kaukaz do Gagry (267)
Rozdział XXVIII | Wystawa fotograficzna w Warszawie (269)
Rozdział XXIX | Udział w wojnie rosyjsko-japońskiej i zakończenie służby wojskowej (277)
Rozdział XXX | Ostatnia podróż (291)
Rozdział XXXI | "Z podróży i przygód płk. Leona Barszczewskiego po Azji Środkowej" (297)
Suplement (307)
Fotografie Leona Barszczewskiego jako cenne źródło kostiumologiczne (Karolina Krzywicka) (333)
Indeks nazwisk (335)
The lost world | The life and history of Leon Barszczewski (1849-1910) (341)
