Wspomnienia Mosze Bergera to unikalny obraz czasów II wojny światowej, wojny, która zrujnowała los społeczności żydowskiej w Europie. Mosze Berger przeżył wojnę i pozostawił świadectwo tego czasu obejmujące początki wojny w Olkuszu, trudną ucieczkę wraz z siostrą z terenów Polski zajętych przez Niemców do części sowieckiej, potem – po odmowie przyjęcia sowieckich paszportów – wywózkę na Sybir, w końcu powrót do Polski i Olkusza po wyzwoleniu, gdzie nie czekał jednak na niego rodzinny dom...
(ze wstępu Michała Ostrowskiego)
Mosze (Moniek) Berger urodził się 2 listopada 1919 roku w Olkuszu w rodzinie żydowskiej zamieszkałej na Parczach przy ulicy Sobieskiego 6. W Olkuszu ukończył szkołę powszechną (dziś Szkoła Podstawowa nr 1) i wieczorową szkołę zawodową, pracował jako malarz. Po zajęciu Olkusza przez Niemców wobec rosnącego antyżydowskiego terroru hitlerowskiego w listopadzie 1939 roku razem z siostrą opuścił dom rodzinny, by przedostać się na wschód na tereny zajęte przez Sowietów. W związku z odmową przyjęcia obywatelstwa sowieckiego i zadeklarowaniem chęci powrotu do części Polski zajętej przez Niemców, pod koniec czerwca 1940 roku został wywieziony przez Sowietów z Sambora na Syberię, gdzie spędził pięć lat. W 1945 roku wrócił do Polski. W Olkuszu nie zastał nikogo z najbliższej rodziny – rodzice wraz z dwiema siostrami w czerwcu 1942 roku (likwidacja getta) zostali wywiezieni na śmierć do obozu Birkenau, trzecia siostra zginęła w innym obozie. Osiadł zatem we Wrocławiu, gdzie ukończył szkołę malarską. W 1948 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w Centralnym Zarządzie Przemysłu Mleczarskiego. W 1957 roku wyjechał do Izraela, gdzie do 72. roku życia pracował w szpitalu jako magazynier sprzętu leczniczego. W 1992 roku izraelskie Ministerstwo Obrony opublikowało po hebrajsku jego wspomnienia W tajgach Sybiru, pisane oryginalnie po polsku. W roku 2011 decyzją Rady Miejskiej w Olkuszu Mosze Berger został honorowym obywatelem Olkusza. W ostatnich latach mieszkał w Holonie, gdzie mimo podeszłego wieku pracował jako wolontariusz w szpitalu oraz zajmował się malarstwem. Niedawno zdążył się jeszcze ucieszyć, że jego książka zostanie powtórnie wydana po polsku. Polska i Olkusz były mu zawsze bliskie. Zmarł 21 marca 2017 roku.
