Dzieje fortyfikacji Warszawy wyraźnie wskazują, że prawdziwe są słowa wybitnego rosyjskiego fortyfikatora Konstantego Wieliczki, który podczas odczytu 5 grudnia 1921 roku powiedział „siła twierdzy zależy nie od siły dział i fortów, lecz od ducha załogi i wartości komendanta twierdzy”.

Warszawa wielokrotnie dowiodła – szczególnie w 1794 i 1939 roku – że Wieliczko miał rację. Rosjanie w sierpniu 1915 roku oddali potężną twierdzę „Warszawa” praktycznie bez wystrzału, natomiast doraźnie zorganizowana obrona we wrześniu 1939 roku, wsparta wielkim patriotyzmem i heroizmem obrońców i ludności cywilnej, wytrzymała niemieckie oblężenie przez trzy tygodnie.

Podobnie było latem 1794 roku, gdy lud Warszawy pod dowództwem zdolnego i zdecydowanego generała Tadeusza Kościuszki zmusił do odstąpienia połączone wojska prusko-rosyjskie. Książka Lecha Królikowskiego to nie tylko kompendium wiedzy dla varsavianistów, ale przede wszystkim prezentacja fortyfikacji warszawskim jako przykładu wybitnych rozwiązań achitektoniczno-urbanistycznych.