Wiekowe zmagania Polski i Moskwy o prymat w Europie Wschodniej i o posiadanie ziem pogranicznych nad Dźwiną i Dnieprem przechodzą rozmaite stadia i fazy. To jeden, to drugi przeciwnik bierze górę. W rozwoju tego antagonizmu, który przez przeciwieństwa religijne i kulturalne ma bardzo głębokie uzasadnienie w ewolucji dziejowej obu narodów słowiańskich, maksimum przewagi polskiej przypada na pierwszą połowę siedemnastego stulecia w związku z potężnym kryzysem wewnętrznym, jaki Moskwa przeżywa w „Smucie”. Wynikiem tego była wojna polsko-moskiewska, zaczęta przez wyprawy hufców polskich pod egidą obu Samozwańców, zainaugurowana oficjalnie wyprawą Zygmunta III na Smoleńsk.
