Zbiór studiów dotyczących podziemia na „zachodnich kresach” ZSRR zawiera bardzo cenny materiał faktograficzny, stanowi pionierskie – i to nie tylko w skali polskiego piśmiennictwa historycznego – ujęcie problemu. Najwyższej klasy profesjonaliści, znawcy realiów nie tylko polskich, dla realizacji swojego ambitnego przedsięwzięcia przeprowadzili szeroko zakrojone kwerendy źródłowe w archiwach Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi, Ukrainy i Rosji.

Praca jest prawdziwym kompendium wiedzy o niezwykle dramatycznym okresie w dziejach narodów sąsiadujących z Polską lub położonych w jej bezpośredniej bliskości, przynosi także udaną próbę uchwycenia rysów wspólnych, ale też odmienności, specyfiki ich losów w latach 1944–1953. Przedstawiając wiele oryginalnych ustaleń faktograficznych oraz interpretacyjnych, Autorzy stawiają zarazem nowe pytania badawcze, wytyczając kierunki dalszych poszukiwań.