Kompletny opis najnowszych dziejów polszczyzny. Przedstawia zewnętrzną i wewnętrzną historię języka polskiego czyli uwarunkowania pozajęzykowe oraz ewolucję wewnętrzną systemu językowego.

Publikacja pomyślana jako kontynuacja Historii języka polskiego Zenona Klemensiewicza. Formą nawiązuje do układu tam istniejącego – przedstawia kolejno socjalo-polityczne i kulturalno-oświatowe podłoże rozwoju języka, charakteryzuje kierunki ewolucji ortografii, systemu gramatycznego oraz słowotwórczo-leksykalnego (opisuje współczesne zjawiska językowe: nowomowę, wulgaryzację języka i agresję językową). Najważniejsze spostrzeżenia dotyczą ustalania się charakteru współczesnej polszczyzny, stającej się powoli językiem kultury masowej. Przystępny wykład wzbogacony został licznymi przykładami.

Książka przeznaczona dla studentów kierunków humanistycznych (przydatna w uniwersyteckich zajęciach z historii i kultury języka) – polonistycznych, socjologicznych, nauczycielskich, a także dla dziennikarzy, antropologów, kulturoznawców, specjalistów marketingu i reklamy oraz uczniów szkół średnich i maturzystów.

Rozdziały:

Część wstępna 7
1. Uwagi wstępne 7
2. Okres II wojny światowej (1939-1945) 11
1. Zmiany (zewnętrznego i wewnętrznego) zasięgu używania polskiego języka ogólnego 12
a. Poziome i pionowe ruchy ludności 12
b. Walka okupantów z językiem polskim 13
2. Obrona języka 16
3. Charakterystyczne zjawiska językowe czasu wojny 17

Część I. Zewnętrzna historia języka polskiego (1945-2000) 20
1. Socjalno-polityczne podłoże rozwoju języka 20
2. Kulturalno-oświatowe podłoże rozwoju języka 30
3. Technika jako współczynnik sprawczy rozwoju języka 46

Część II. Wewnętrzna historia języka polskiego (1939-2000) 51
1. Wstęp do charakterystyki dziejów wewnętrznych języka polskiego: język ogólny i jego odmiany 51
2. System fonologiczny i fonetyka; system fleksyjny 55
1. System fonologiczny i fonetyka 55
2. System fleksyjny 57
a. Deklinacja rzeczowników 58
b. Deklinacja zaimków, przymiotników i liczebników 60
c. Koniugacja 61
3. Słowotwórstwo 62
1. Ogólne kierunki ewolucji systemu słowotwórczego w opisywanym okresie 62
2. Zmiany produktywności formantów 67
3. Zróżnicowanie słowotwórstwa specjalnych odmian językowych 69
4. System składniowy 72
5. Słownictwo (z frazeologią) 77
1. Wyrazy zanikające i podlegające zmianom 78
2. Neologizmy i wyrazy zwiększające frekwencję 79
3. Archaizmy i dialektyzmy języka artystycznego 87
4. Nowe zapożyczenia 89
5. Wulgaryzmy i obscena 93
6. Główne kierunki ewolucji specjalnych odmian językowych 94
1. Przemiany języka artystycznego 95
2. Przemiany języka medialnego i urzędowego 104
3. Przemiany języka naukowego 110
4. Przemiany języka religijnego 114

Część III. Praca nad językiem ogólnopolskim (1939-2000) 122
1. Językoznawstwo polonistyczne – badania języka ogólnopolskiego 122
2. Kultura języka polskiego 134
1. Ogólne dzieje kultury języka w opisywanym okresie 134
2. Ortografia i ortofonia 145
a. Ortografia 146
b. Ortofonia 151